iMtoNny
k\RT0G[U4H
BEHANPEMNG
CBAFiTMAKj
GIMMSI
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I996-XXII-2
Systemen zijn al wel gebouwd: in het
verleden voor de rpd [i], en 00k door
itc PhD Studenten [2], maar in de
praktijk biijken ze toch nog te onvolle-
dig om in alle mogelijke gevallen te
voorzien. Er blijkt toch nog meer on-
derzoek naar de karteringsregels nodig
te zijn voordat ze allemaal op een een-
duidige manier in een kennissysteem
kunnen worden geformaliseerd.
Het alternatief voor zo'n kennissys
teem is het begeleiden van de op-
drachtgever bij diens met behulp van
de programmatuur uitgevoerde karte-
ringsactiviteiten: er moet dus voor
worden gezorgd dat degene die achter
de Computer zit om de kaart te maken
zieh een bepaalde minimumkennis
eigen maakt die nodig is bij de vorm-
geving. En om dat efficient te laten
verlopen moet die minimumkennis
worden toegesneden op de speeifieke
visualisatieproblematiek waarmee de
betrokken organisatie wordt gecon-
fronteerd. Dat betekent dus dat - wan-
neer die kennis in de vorm van een
handleiding wordt aangeboden - de
handleidingen moeten worden custo-
mized', dat wil zeggen dat hun inhoud
en voorbeelden moeten worden toege
sneden op de betreffende organisaties.
De problematiek bij de visualisade van
ruimtelijke gegevens is voor het cbs
namelijk een andere dan die voor de
Rijksplanologische Dienst, of voor het
rivm. Bij gebruik van zo'n op maat
vervaardigde kartografische handlei
ding zal het aantal te verbeteren kaar-
ten dat wordt vervaardigd sterk kun
nen afnemen.
Een bijkomend effect van de produk-
tie van zo'n kartografische handleiding
is dat de organisatie zieh realiseert dat
de kaarten, die vanwege haar worden
gepubliceerd en in de openbaarheid
komen, aan zekere kwaliteitseisen
moeten voldoen - zoals al lang geldt
voor teksten en foto's.
len op de PC de inbreng van de visualisatie-expert 00k ver
loren gaat: de kartograaf was in Staat om tegenspel te bie-
den bij de visualisatie-opdrachten van de opdrachtgever: de
kartograaf wist wat mogelijk was, hoe het beeld op de ge-
bruiker over zou komen, hoe het bij reproduktie eruit zou
zien en wat de eisen voor een adequate reproduktie waren.
Door het ontbreken van de kartograaf in de keten gaat dus
00k die inbreng verloren. Tenzij de opdrachtgever de nodi-
ge kennis van de kartografie verwerft kan dat tot gevolg
hebben dat er zaken mis gaan bij de vormgeving, die in een
later Stadium alsnog gecorrigeerd moeten worden. De mo-
gelijkheid bestaat dat de vroegere opdrachtgever die nu zelf
zijn kaarten vormgeeft in een later Stadium alsnog op het
spreekuur van de kartograaf terecht komt om eventuele
'zieke' kaarten te laten herstellen. Dat leidt tot de volgende
bijgestelde keten:
opdrachtgever Computer kaartkaartgebruiker
I
kartograafkaartgebruiker
Op welke manieren kan men nu voorkomen dat de karto
graaf achteraf moet worden ingeschakeld om de eventueel
opgetreden feilen te verhelpen? Daar zijn twee oplossingen
voor. In de eerste plaats kan men ervoor zorgen dat de be-
schikbare programmatuur met een kennissysteem wordt
uitgerust dat aangeeft welke visualisatie-oplossing moet
worden gekozen wanneer bestanden met bepaalde eigen-
schappen moeten worden gevisualiseerd. Zo'n kennissys
teem zou bijvoorbeeld uit kunnen gaan van regels zoals:
wanneer de gegevens per gebied absolute hoeveelheden be
treffen moeten ze worden gekarteerd met proportionele
puntsymbolen (zoals cirkels of Vierkanten). Of: wanneer het
relatieve hoeveelheden betreft (zoals dichtheden, percenta-
ges enz.) dan moet dat worden uitgebeeld met vlaksymbo-
len die qua grijswaarden varieren die de juiste volgorde tus-
sen de relatieve waarden aangeven. Toepassing van dergelij-
ke regels vereist een analyse-mogelijkheid van de ingevoerde
gegevens alvorens tot de visualisatie wordt overgegaan. Zo'n
kennissysteem zou de gebruiker van zo'n programma moe
ten waarschuwen wanneer die een verkeerde keuze doet uit
de verschillende mogelijke kaarttypen. Dergelijke kennis-
Figuur 2. Kartogra
fische visualisatie-
programma 's op de
PC: een heel karto-
grafisch lab in eigen
beheer! (illustratie:
A. Lurvink).
Figuur 3. Met visu-
alisatieprogramma 's
vervaardigde kaar
ten biijken regel-
matig een herstel-
beurt nodig te heb
ben voor publikatie
(illustratie:
A. Lurvink).
24
