US
1 f
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I996-XXII-2
data
data
lay-outs
onderzoeker
tekst
kartografische
redaktie
krt-file
tekst
kaart
grafische
afdeling
kaart
tekst
drukker
Organisatie van de
kaartproduktie
Het kaartproduktieproces
Bij veel grote overheidorganisaties, zoals de Rijksplanologi-
sche Dienst [18], heeft een gespecialiseerde kartografische
afdeling de kaartproduktie van het ontwerp tot het maken
van de kleurenfilms zelf in handen. GeoView maakt een ta-
melijk onconventioneie kaartproduktie mogelijk binnen het
rivm. De organisatie van de kaartproduktie is in figuur 3
weergegeven. In haar kaartproduktie kiest het rivm bewust
voor een werkwijze waarbij iedere onderzoeker zelf kaarten
kan vervaardigen. Een kartografische afdeling komt daar
dus niet aan te pas. Wel kan gedurende de produktie van
een RiVM-rapport een kleine kartografische redactie in het
leven worden geroepen. De kartografische redactie onder-
houdt nauwe contacten met de algemene redactie van de
publikatie. Dit ten behoeve van afstemming tussen tekst,
diagram en kaart. De kartografische redactie Start een pro-
duktieproces met het ontwerp van een Serie GeoView-lay-
out-definities, die toegepast moeten worden voor iedere
kaart die in het rapport verschijnt. De lay-out-definities
worden centraal aangeboden aan elke onderzoeker die een
kartografische bijdrage levert aan het rapport. Verder geeft
zij aan met welke gebiedsindeling een bepaalde (milieu-)in-
dicator afgebeeld kan worden.
Vanaf dan vertoont het produktieproces een Sterke gelijke-
nis met dat van een tekstboek. Elke onderzoeker maakt een
reeks concepten (KRT-files) in GeoView, waarbij zoveel mo
gelijk gebruik wordt gemaakt van de instructies van de kar
tografische redactie. Omdat kaarten maken niet een alle-
daagse activiteit van de onderzoeker is, heeft deze 00k de
beschikking over het Kartografisch Handboek. De onderzoe
ker stuurt de concept KRT-files met bijbehorende figuur-
tekst naar de kartografische redactie, eventueel vergezeld
van de tekst die hoort bij de betreffende kaartbeelden. Op
dat moment in het produktieproces is het de taak van de
kartografische redactie om de KRT-files te beoordelen op ty
pisch redactionele aspecten zoals: het nut van de kaart,
kaartgrammatica, de toegepaste karteermethode, consisten-
tie met andere kaarten en afstemming tussen kaart en tekst.
Het grote voordeel van de KRT-file wordt juist nu aange-
toond, want de kartografisch redacteuren kunnen zonder
Problemen wijzigingen aanbrengen in de conceptversie, na-
tuurlijk wel in nauw overleg met de verantwoordelijke on-
Figuur 3. Organi
satie van de kaart
produktie binnen
het RIVM.
derzoeker. De uiteindelijke kaart
wordt uitgevoerd in pre-press formaat
(zoals Adobe Illustrator formaat),
waarna de grafische studio van het
rivm zorg draagt voor integratie van
kaart en tekst.
De praktijk
Het produktieproces zoals hierboven
beschreven, met GeoView, het Karto
grafisch Handboek en de prominente
rol van een kartografische redactie, is
voor het eerst in praktijk gebracht tij-
dens de produktie van de Milieubalans
95 [4]. De Milieubalans is een jaarlijks
terugkerende exercitie waarin de kwa-
liteit van het milieu wordt beschreven
en vergeleken met de uitgezette be-
leidsmaatregelen.
Evaluatie GeoView
Juist het wederkerende karakter van
een Milieubalans vraagt om een ge-
structureerd en reproduceerbaar pro-
ces. GeoView is de technische compo-
nent in het kaartproduktieproces die
in deze behoefte voorziet. De kartogra
fische metafile geeft volledig inzicht in
de kaartinhoud en de daarbij gebruikte
informatie. Daarmee is het een ideaal
medium voor iedereen die bij het pro
duktieproces is betrokken.
Evaluatie Kartografisch Hand
boek
Het Kartografisch Handboek heeft zieh
sinds haar publikatie mögen Verheugen
in een grote belangstelling, zowel bin
nen het rivm als daarbuiten. Het
Handboek heeft het kartografisch be-
wustzijn binnen het instituut aanzien-
lijk vergroot. Hoewel in de richtlijnen
voor de kaartproduktie van de Milieu
balans 95 regelmatig is verwezen naar
het Kartografisch Handboek, heeft de
praktijk echter geleerd dat onderzoekers
menigmaal (moesten) afwijken van de
aanbevelingen uit het Handboek. Aan-
vullend mondeling advies blijkt vaak
noodzakelijk met name over zaken zoals
aggregatie, de keuze van gebiedsindelin-
gen en het wel of niet hanteren van
conventionele kleurenreeksen.
Evaluatie van de organisatie
De kartografische redactie is een orga
nisatorische component, die onmis-
baar is in het kaartproduktieproces.
Tijdens de Milieubalans 95 was een
driekoppig redactieteam, naast de pro-
cesbewaking en de eindredactie op het
kaartmateriaal, 00k verantwoordelijk
voor:
32
