Een 'kartografisch handboek'
voor de provincie Gelderland
35
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT I996-XXII-2
E. Massop
visualisatie; kartografische communicatie; onderzoek TREFWOORDEN
visualisation; cartographic communication; research keywords
visualisation; communication cartographique; recherche mots-CLES
De snelle ontwikkelingen in de computerkartografie
van de laatste jaren leiden tot een toenemende belang-
stelling voor (en gebruik van) kaarten. Computers bie-
den nu tegen relatief läge kosten de mogelijkheid tot
snelle gegevensverwerking en kaartproduktie. Er is
sprake van een sterke democratisering van de kaartpro
duktie. Omdat hierdoor in toenemende mate 00k kaar
ten door niet-kartografisch geschoolden worden ge-
maakt, is de kans op 'foute' kaarten echter groter ge
worden. Immers, de meeste huidige software-pakketten
bezitten geen ingebouwde kartografische kennis als
hulp voor de kaartproducent. Dit gevaar is 00k binnen
de provincie Gelderland aanwezig. In dat geval kan een
kartografisch handboek met aanbevelingen en richtlij-
nen voor kaartconstructie uitkomst bieden. In dit arti-
kel wordt de aanleiding, de inhoud en het effect van
een kartografisch handboek voor de provincie Gelder
land besproken.
Aanleidingen voor een kaart-
evaluatie en een kartografisch
handboek
De aanleiding voor de totstandkoming
van een kartografisch handboek voor
de provincie Gelderland was tweeledig.
De eerste aanleiding was het feit dat de
provincie Gelderland in februari 1995
gelijktijdig drie, inhoudelijk afgestem-
de, omgevingsplannen (streekplan, wa-
terhuishoudingsplan en milieuplan)
naar buiten wilde brengen. De wens
bestond om, in deze bijzondere situ-
atie van drie tegelijkertijd uit te bren
gen plannen, te komen tot een onder-
steuning van deze plannen met goed,
duidelijk en afgestemd kaartmateriaal.
Binnen de provincie Gelderland is
echter geen sprake van een kartogra
fisch redactionele kwaliteitscontrole
van te publiceren kaartmateriaal. Niet
iedereen binnen de organisatie is zieh
bewust van de noodzaak van een der-
gelijke kwaliteitsbewaking. Bovendien ontbreekt kartogra
fisch hoger geschoold personeel dat voor deze taak gekwali-
fieeerd is. De totstandkoming van een kartografisch hand
boek eiders (bijvoorbeeld bij het rivm [i]) toonde aan dat
meer aandacht voor kaartontwerp tot een verbetering van
kaarten leidde en daardoor voor een betere informatie-over-
dracht had gezorgd. Een kritische kaartevaluatie binnen de
provincie Gelderland zou eventuele tekortkomingen van
door de provincie zelf gepubliceerd kaartmateriaal aan het
licht kunnen brengen. Wanneer tekortkomingen en de oor-
zaken daarvan verwerkt kunnen worden in een kartogra
fisch handboek met verbeterde versies van eerder gepubli-
ceerde kaarten en regels voor kaartontwerp, dan kan men
verantwoordelijke personen bewust maken van de nood
zaak van kartografisch redactionele kwaliteitscontrole. Ver
volgens zal men deze kwaliteitscontrole moeten invoeren bij
de kartografische ondersteuning van de nieuwe omgevings
plannen, om tot een goede kwaliteit van het daarbij beho-
rende kaartmateriaal te komen.
Een tweede reden voor een kartografisch handboek voor de
provincie Gelderland was het feit dat, door de voortvarende
invoering van gis binnen de provincie Gelderland en de
ontwikkeling van een gebruikersvriendelijke applicatie
daarbij, niet-kartografisch geschoolde medewerkers in toe
nemende mate zelf kaartmateriaal produceren. Onbekend-
heid met kartografische regels kan bij deze categorie kaart-
producenten leiden tot fouten in kaartontwerp en een niet
optimale overdracht van ruimtelijke informatie naar de
kaartgebruiker. In een kartografisch handboek kunnen aan
bevelingen worden gedaan voor efficient kaartontwerp en
kunnen 00k sprekende voorbeelden staan van de verbete
ring van kaarten door een juiste toepassing van kartografi
sche regels. Dit kan de kaartproducenten bewust maken
van het effect van een optimaal kartografisch ontwerp en
kan hen de kartografische basisregels bijbrengen waardoor
zij in Staat worden gesteld zelf 00k betere kaarten te maken.
Zo kan de kwaliteit van de geprodueeerde kaarten verbeterd
worden en zal de gebruiker beter in Staat zijn de kaart te be-
grijpen en te gebruiken. En daar gaat het uiteindelijk om.
De auteur heeft in het kader van zijn stage voor de Studie
Kartografie aan de Universiteit Utrecht Sovenstaande op-
dracht uitgevoerd.
F. Massop is Stu
dent Fysische Geo-
grafie, specialisatie
Kartografie, aan
de Universiteit
Utrecht en tijdelijk
medewerker van
de provincie Gel
derland (Drieko-
ningenstraat 7,
6828 EL Arnhem,
tel. 026-4453x9).
