de kop
KARTOGRAHSCH TIJDSCHRIFT
KERNKATERN 4
Figuur 8.
Uit de cirkels is een
De eigenschap van onze hersenen
om een samenhang te willen vinden
kan heel suggestief gebruikt wor
den. Een voorbeeld daarvan is een
kader. Het gehele kader hoeft niet
geheel getekend te worden om toch
een rechthoekige afgrenzing te zien.
Zie 00k hoe lijnen in de krant ge
bruikt worden om de delen van een
artikel bij elkaar te laten hören.
genomen. Onze
hersenen vullen het
Witruimte beeldaan tot een
Bij een vlakverdeling gaat het niet al- vierkant.
leen om de afbeelding van punten, lij
nen en vlakken op papier, maar ook
om de witruimte er omheen. In figuur
11 staan twee afbeeldingen met zwarte L>T 1A_D U JJ
blokjes. In het linker plaatje zijn de Figuur 9.
blokjes gelijkmatig verdeeld, in het Ook hier complete-
rechter plaatje staan de stippen in het ren onze hersenen
midden iets verder uit elkaar. Doordat het heeld tot
er in het midden iets meer wit is toe- leesbare letters.
gevoegd ontstaan er vier groepen blok
jes. Het verschil in de hoeveelheid wit
is gering, maar genoeg om vier groe-
pen te zien. Als het wit overal gelijk is,
zie je slechts een groep blokjes.
De extra hoeveelheid wit in het mid
den zorgt ervoor dat er onderscheid ge-
maakt kan worden tussen de groepen.
Tegelijkertijd ontstaat daardoor een sa
menhang tussen de blokjes binnen de
groep. Samenhang en onderscheid zijn
hier onlosmakelijk met elkaar verbon-
den. Het zijn tegenhangers. Je zou
kunnen zeggen dat er twee soorten
witruimte zijn: verbindend wit, het wit
binnen de blokjes, en scheidend wit,
het wit tussen de groepen. Het gaat
om de verhouding tussen die twee.
Dit principe vind je terug bij de vlak
verdeling van tekst en beeld. Door de
verdeling van de witruimte zie je snel
wat bij elkaar hoort, en wat niet. Dat
maakt de pagina toegankelijk en over-
Figuur 11.
Door een kleine on
ze ve.
van de witruimte
ontstaan er groepjes.
Figuur 12.
Maak bewust ge-
bruik van de onge-
lijke verdeling van
de witruimte.
Het 'scheidend wit'
en 'verbindend wit'
laten duidelijk zien
wat bij elkaar hoort.
De titel van een hootdstuk
kolommen geplaatst
De titel van een hootdstuk
kolommen geplaatst
Figuur 10. Denkbeeidige lijnen zijn het beste te zien als je de 'con-
travormvan de afbeeldingen bekijkt.
zichtelijk. Plaats onderdelen die bij elkaar hören dichter bij
elkaar dan onderdelen die niet bij elkaar hören. Laat onder
scheid en samenhang duidelijk zien (figuur 12). Het wit tus
sen onderdelen die bij elkaar hören, het verbindend wit,
moet je niet te groot maken. Er mag niet te veel wit zijn
tussen bijvoorbeeld een kopje en de platte tekst. Scheidend
wit daarentegen is niet zo gauw te groot. Een wit veld trekt
zelfs de aandacht. Een klein onderdeel, omringd door veel
wit, kan minstens zoveel aandacht trekken als een groot on
derdeel, omringd door weinig wit (figuur 13). Dat komt
omdat witruimte als een rechthoekig vlak kan functioneren,
net als andere rechthoekige vlakken op een pagina. Het is
een tastbaar vlak, ook al is het wit. Een wit veld kun je be-
Figuur 13. Een wit vlak trekt net zo veel aandacht als grote letters
en is vaak beter in verhouding met de rest van de tekstonderdelen.
onderschrift
onderschrift
hier Staat
de kop
15
