Vierhundert Jahre
MERCATOR
/ierhundert Jahre
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I996-XXII-3
Ter gelegenheid van de tentoonstelling
is het museum-exemplaar van de Mer-
cator-Hondius atlas uit 1606 gerestau-
reerd. Daarbij is een facsimile op mi
crofilm en microfiche van deze atlas
gemaakt; een feit dat in Nederlandse
historisch-kartograflsche kringen vrij-
wel onbekend is.
In samenhang met de herdenking
bracht de wiskundeleraar Wilhelm
Krücken samen met de archivaris Jo
seph Milz een uitgebreide Studie uit
over de grote wereldkaart uit 1569, die
vergezeld gaat van een verkleinde facsi
mile (op een groot blad) van het Base
ler exemplaar [xvi]. Later verzorgde
Krücken nog een Duitse vertaling van
het volledige tractaat over de schep-
ping [xvii], zodat we er daar nu voor
een gedeelte twee van hebben [bijdra-
gen 118 en 119].
Duitsland: Gotha en München
Eiders in Duitsland werd het Merca-
torjaar 00k aangegrepen voor een ten
toonstelling. Het Kartographisches
Museum Gotha hield een tentoonstel
ling Gerhard Mercator: Kartographische
Schätze aus gothaer Sammlungen. He
iaas was mijn bezoek op doorreis te
kort om de tentoonstelling te bekij-
ken. Er was 00k geen catalogus, slechts
een klein foldertje.
De Bayerische Staatsbibliothek be
dacht een alternatief voor 1994: Merca-
tors Atlas verscheen postuum, in 1595.
Dus in 1995 was het 400 jaar geleden
dat de eerste atlas met de naam Atlas
gepubliceerd was. Reden voor een ten
toonstelling: 400 Jahre Atlas, gehouden
van 5 april tot en met 1 juli 1995. Hier-
bij verscheen de tweede Duitse catalo
gus Vierhundert Jahre Mercator: vier
hundert Jahre Atlas [xviii]. Dit is een
rijk gei'llustreerd (kleur en zwart-wit)
boek, waarin in 19 bijdragen de ge-
schiedenis van de atlas van de vroegste
vormen tot aan elektronische atlassen
uit de doeken wordt gedaan. Veel aan-
dacht wordt 00k geschonken aan the
matische atlassen.
Vlaamse biografie
In Belgie vond de eerste publikatie 00k
vöör 1994 plaats. Lannoo, een uitge-
ver met kennelijk goed commercieel
inzicht, zorgde ervoor dat reeds in
1993 een nieuwe biografie van Merca
tor het licht zag. Mercator van Rupel-
monde door Roger-A. Blondeau is de
eerste Nederlandstalige biografie
van de grote kartograaf [1]Het is een vlot geschreven werk,
waarbij de wetenschappelijke bewijsvoering het nogal eens
laat afweten bij een goed lopend verhaal. Vooral bij de be-
schrijving van de kaart van Viaanderen laat de auteur blij-
ken weinig van de i6e-eeuwse kaartproduktie te weten.
Ronduit störend is de nadruk die gelegd wordt op het feit
dat Mercator als Vlaming beschouwd moet worden: 'Mer
cator is van ons' wordt in het voorwoord gesteld! Het werk
is slechts matig gei'llustreerd en alleen in zwart-wit. Heel
opmerkelijk is dat het stofomslag niet Mercators kaart van
Viaanderen toont, maar Ortelius' kopie daarvan.
Het Mercator-fonds
De Antwerpse uitgever van kunstboeken, het Mercator-
fonds, zou zijn naam niet waard zijn indien ze het Merca-
torjaar zonder meer voorbij zou laten gaan. Zij pakten uit
met drie geheel verschillende publikaties: Het Mercator-
boek, de Atlas Europae en de Europa-kalender.
Na een jarenlange voorbereiding was eind 1994 het ruim 4
kg wegende werk Gerard Mercator Rupelmundanus in het
Nederlands en Frans (of liever Vlaams en Waals) uit [vi]
Een Nederlander denkt dat zo'n Latijnse naam voor beide
taaledities hetzelfde is. Maar nee, in het Frans heet het Ger
ard Mercator Cosmographe met als argument dat 'Rupel
mundanus' voor de Franstalige koper nietszeggend is (of
soms te veel Vlaams is?). De redactie van deze pil was in
handen van Marcel Watelet, die tijdens een jarenlange voor
bereiding een keur van bekende en minder bekende kaart-
en andere historici bij elkaar wist te brengen. Hij had de
ondankbare taak de onderwerpen uit te zoeken en de inge-
leverde teksten met elkaar in overeenstemming te brengen,
ze in het Nederlands of het Frans of in beide talen te laten
vertalen en de illustraties uit te zoeken. Heiaas is dit hem
niet altijd even goed gelukt. Het boek geeft niet, zoals het
pretendeert, een totaaloverzicht van leven, werk en beteke-
nis van Gerard Mercator. Het blijft steken in een keur van
soms zeer specialistische bijdragen, die elk op zieh van hoog
gehalte zijn, maar die te zamen geen overzicht scheppen.
Als voorbeeld de wijze waarop Mercators Atlas behandeld
wordt, welk werk toch als een van de belangrijkste be
schouwd moet worden. We vinden informatie over de kaar-
ten van Frankrijk door Mireille Pastoureau, over de kaarten
van Zwitserland door Hans-Peter Höhener en over de kaar
ten van Duitsland en de Poolse kroonlanden door Peter
Meurer. Geen bijdrage over de overige kaarten in de atlas,
iL A AjjTA O DONAU
\i äga>3 'WÖRTH 4. Wk
>ie.«a«2cHelt7
vischen zwei Blu hde^Jtulii.. 'V
:nc Geschichte der AilntUen_ '—p"jjfi
19
