■m 1
Ol
O
4
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
KERNKATERN
van een naam in deze ruimte betekent grafisch gezien niets
anders dan een lichte piek op de kaart donker maken, of
andersom bij negatieve tekst. Wanneer een naam wordt ge-
plaatst in een ruimtelijke situatie waar zieh reeds meer
zwart bevindt dan eiders, ontstaat een verdubbelingseffect.
De donkere zijde lijkt overdreven donker, de lichte zijde
lijkt lichter (figuur 10). Dit effect wordt opgeheven door
aan de lichtere zijde het zwart van de tekst te plaatsen (fi
guur n)
De figuren 12 tot en met 16 tonen een aantal veel voorko-
mende situaties van tekstplaatsing, waarbij de beschikbare
ruimte siechts een juiste positie toelaat, wanneer men uit-
gaat van een evenwichtige licht-donkerverhouding in de
ruimte. In de a-kaartjes wordt aangegeven waar zieh de
grootste hoeveelheid ruimte bevindt. In de b-kaartjes is de
tekst volgens dit principe geplaatst. In de c-kaartjes wordt
getoond hoe een onevenwichtige plaatsing de zwart/wit ba-
lans verstoort. In de figuren 14 tot 16 zijn de teksten gecen-
treerd tussen de omringende lijnen. De witafstand tussen
tekst en lijn is aan beide zijden gelijk, waardoor een even-
wicht met de omgeving ontstaat.
Oeventer 0|
Arnhem
Nijmegen
Henaelo Alme'° Rheine
nengeie q E|)schede
Osnabrück
Münster
Bielefeld
Wesel
Gelsenkirchen DORTMUND Hamm
Oberhausen® (g)
VenloO'OUISBURGCq'j'Bochum Arms
Krefeld® Hagen"
DÜSSELDORF® Lüdenscheid
Neuss (o) Wuppertal
Winterberg 0
Münchengladbach Solingen Remscheid
Leverkusen
Paderborn
Figuur iy. Na veel gepuzzel komt men er achter welke naam bij
welk symbool behoort. De ruimte is onevenwichtig benut.
AlmeloO
Deventer
jlf© i Hengelo©
Enschede
Rheine
Arnhem
Münster®
Osnabrück
Bielefeld®
Nijmegen
C Wesel
Hamm
Gelsenkirchen
Oberhausen ©DORTMUND
-® 1
Paderborn 3
DUISBURG®®®® Bochum
u® ESSEN Hagen I Arnsberg
KrpfplH O
DUSSELDORF® Wuppertal
Neuss^ (g) "3© Lüdenscheid
Münche'n- Solingen Remscheid Wintert»™
gladbach (i),
Leverkusen
Figuur 18. Door toepassing van het principe van evenwichtig
ruimtegebruik ontstaat een veel beter leesbaar kaartbeeld.
Orleans
Orleans
Figuur Ii. Door
toevoeging van
zwart, de naam,
aan de ruimere
linkerzijde van de
stip wordt een bete-
re zwart-wit verde-
ling van het vlak
veroorzaakt.
Figuur 10. De wit-
ruimte links van de
oneven-
Piketvoort
Piketvoort
Figuur 12
Willemsstad
Willemsstad
Figuur /j
Buisgelde
Buisgelde
Figuur 14.
1
Ormelingeldam
Ormelingeldam
Figuur 14.
Heeremalsen
Heeremalsen
Figuur 16.
Figuur 12 tot en met 16. In de eerste kolom (a) wordt de grootste beschik
bare witruimte met een pijltje aangeduid, in de tweede kolom (b) zijn de
namen volgens het principe van zwart-wit balans in de grafische ruimte
geplaatst, in de derde kolom (c) waar niet volgens dit principe werd ge
plaatst, ziet men steeds een verstoring van het zwart-wit evenwicht
Tekst concentraties
Wanneer veel namen in een betrekkelijk kleine ruimte wor
den geplaatst, zoals op veel kleinschalige kaarten, dan is het
zorg dat de kaartgebruiker niet behoeft te zoeken en puzze-
len welke naam bij welk symbool hoort (figuur 17).
In figuur 18 zijn dezelfde namen evenwichtig in de ruimte
geplaatst en er bestaat veel minder verwarring.
