Stadsplattegrond van de Randstad
een interview met de auteur
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I996-XXII-4
Winnifred Broeder
Verweij, L., Stadsplattegrond van de Randstad. 66 x 90 cm,
tweezijdig kleur, gevouwen tot 11 x 25 cm. Rotterdam: 010 pu-
blisbers, 1996. ISBN 90-6450-245-5.
In de dagen dat een groep kartografen zieh verzamelde tij-
dens het NVK-congres te Helvoirt om zieh te buigen over
thema Communicatie (Glamour of Efficiency), haalde Lucas
Verweij de landelijke pers met een voorproefje van zijn
RandstadkaartEen opvallende uitgave, waarmee de
maker wil laten zien welke invloed kaarten hebben op het
beeld dat we hebben van de Randstad. Over communicatie
gesproken! Het NRC Handelsblad van 17 april jl. schrijft:
"Door de manier waarop West-Nederland doorgaans op
kaarten wordt afgebeeld, lijkt het Groene Hart veel groter
dan het is, en lijkt de verstedelijking minder dominant dan
in werkelijkheid. Stedebouwkundig vormgever Lucas Ver
weij pleit voor een ander kaartbeeld, een kaart van de
Randstad als metropool."
De in de kaart gebruikte kleuren zijn behoorlijk donker, het
voor de Nederlandse topografische kaarten zo kenmerkende
groen ontbreekt vrijwel geheel. Een rode zweem van bebou-
wing overheerst het kaartbeeld. De snelwegen die Amster
dam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag verbinden, worden
aangeduid als Randstadring en zijn extra breed en wit om-
rand weergegeven, waardoor deze snelwegen enorm opval-
len. Met donkergrijs is een legenda-eenheid ontoegankelijk'
aangegeven. Het ontoegankelijke gebied vult de ruimte tus-
sen de bebouwde gebieden bijna helemaal op. De kaartlezer
zoekt tevergeefs naar grote, opvallende tekst bij grote plaat-
sen, want alle tekst is in eenzelfde korpsgrootte weergege
ven. Ook opvallend is de kanteling van Nederland om de
noord-zuid-as, zö dat de noordrichting naar linksboven
wijst, wat voor stadsplattegronden niet gebruikelijk is.
Want dat zet de kaartlezer op het verkeerde been; dat de
kaart in de vorm van een stadsplattegrond wordt aangebo-
den. Alle opvallende dementen zijn ongetwijfeld eerder in
kaarten toegepast, zoals donkere kleuren in een kaart met
de nachtdienstregeling van het openbaar vervoer of een
pianologische kaart met bepaalde wegdelen sterk overdre-
ven. Elementen die in een thematische kaart goed kunnen
worden toegepast, werken echter bevreemdend in een stads
plattegrond. Reden genoeg om de auteur hiervoor zelf aan
Drs. Winifred
Broeder is werk-
zaam als zelfstan-
dig kartograafte
Rotterdam.
het woord te laten. Daarom een ge-
sprek met Lucas Verweij.
Je hebt een kaart gemaakt van de Rand
stad, een gebied dat toch op behoorlijk
wat kaarten terug is te vinden. Waarom
een nieuwe kaart van dit gebied?
"Het klopt wel dat de Randstad op
een aantal kaarten voorkomt, maar er
is geen enkele kaart, plattegrond van
de Randstad in de handel. Ik geloof
dat er wel ooit een is gemaakt, maar
als je nu een beeld wil hebben van de
Randstad, moet je een aantal kaarten
gebruiken. De Randstad komt er als
het wäre toevallig op voor. Het ging
mij overigens aanvankelijk niet om het
maken van een kaart. De kaart is het
gevolg van een Statement, fungeert als
een rniddel om een boodschap over te
brengen. Dat middel is bij toeval een
kaart geworden."
Uit het artikel in de nrc blijkt dat je
ook kridek hebt op de bestaande kaarten.
"Ja, bijvoorbeeld de weergave van de
bebouwing is in veel kaarten niet vol-
gens de werkelijkheid. Met name op
wegenkaarten is een hierarchie aange
bracht. De grote Steden zijn wel topo-
grafisch weergegeven, maar kleinere
plaatsen zijn vervangen door een stip.
Hierdoor lijkt het alsof er veel meer
open ruimte is dan in de werkelijkheid
het geval is. Ook zijn veel kaarten ver-
ouderd. Hele woonwijken vind je niet
terug. Toch zijn de bestaande kaarten
wel erg bepalend voor het beeld dat
mensen van een gebied hebben. Ik wil
met deze kaart mensen aan het denken
zetten.
De bebouwing is daarom weergegeven
als op een topografische kaart, terwijl
44
