m
Randstad
jroL'tcn mt
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
de hierarchie die in bestaande kaarten
met behulp van typografie, namelijk
grotere en kleinere plaatsnamen, wordt
gemaakt is weggelaten. Rotterdam, een
wijk van Rotterdam en een kleine
plaats buiten de stad zijn met hetzelfde
font, in dezelfde korpsgrootte aangege-
ven. De gelijkwaardigheid van het ge-
bied wordt zo bevorderd. De Randstad
als een continu stedelijk veld dat van
de kaart afloopt."
Vertel eens wat meer over het Statement
waar de kaart een gevolg van is?
"Ik heb de kaart gemaakt vanuit een
stedebouwkundig-culturele invals-
hoek. De Randstad wordt steeds vaker
als een stad gebruikt en genoemd,
Utrechtenaren gaan dansen in Amster
dam en Hagenaren recreeren in
Gouda. Wie in metropolitane termen
denkt, kan vaststellen dat Randstad op
te vatten is als een 'gewone' metro-
pool, een stad met een oppervlakte
(350 km2) gelijk aan die van Los Ange
les, een inwonersaantal (6 miljoen) ge
lijk aan St. Petersburg met het wegen-
net van Moskou. Het doel van de
kaart is het begrip Randstad van een
beeld, dus een Randstadplattegrond te
voorzien. Ik wil met de kaart aantonen
dat de Stelling 'Randstad is een metro-
pool' al werkelijkheid is. Ook wil ik
nieuw licht werpen op de verstedelij-
king van het Groene Hart en wil ik het
werken aan de 'eigen identiteit van be
staande Steden of provincies in de
Randstad relativeren. Kortom, ik wil
het 'Randstaddenken' stimuleren en de
mentale actieradius van de Randstede-
lingen vergroten."
De schaal van de kaart, 1:100.000, is best
klein voor een stadsplattegrond.
"De kaart zit eigenlijk tussen een auto-
kaart en een stadsplattegrond in. Hij
zou prima in een toeristisch boekje
passen. De meeste buitenlandse toeris-
ten richten zieh op Amsterdam. Ze
komen aan op Schiphol, Amsterdam
Airport, en vinden kaarten van Am
sterdam. Rotterdam en Den Haag lij-
ken verder weg, terwijl Leiden bijvoor-
beeld dichterbij is dan het centrum
van Amsterdam. De kaart is daarom
ook een goede manier om meer aan-
dacht te vestigen op het zuidelijke deel
van de Randstad."
Waarom is de Randstad om de noord-
zuid-as gekanteld?
"De kanteling heeft in de eerste plaats
te maken met het karakter van het ge-
bied. Ik heb geprobeerd de meest
krappe uitsnede van het gebied te vin-
1996-XX11-4
Als een vervolg op
de 'Stadsplatte
grond van de
Randstad' heefi
Lucas Verweij een
aantal ansichtkaar-
ten uitgebracht. Op
deze kaart zijn en-
kele van de vele
culturen uit de
Randstad te zien.
6 milioen inivotters; 163 culturen
den. Uiteindelijk is dat een kanteling van 45 graden gewor
den. Op deze manier geeft de kaart ook echt het gebied
weer waar het om gaat. Het water van de Noordzee is voor
deze kaart niet zo interessant. Een prettig neveneffect is dat
op deze manier ook het vertrouwde beeld wordt verstoord.
Je moet opnieuw kijken naar iets bekends, waardoor den
ken en verbazing worden aangewakkerd! Zo ontdekte ik,
terwijl ik met de kaart bezig was de 'Randstadring'. Deze
interpretatie van de snelwegen past goed bij de boodschap
van de kaart."
Kun je wat verteilen over het kleurgebruik in de kaart, bij-
voorbeeld over het vrijwel ontbreken van groen en de grijze
kleur voor de legenda-eenheid 'ontoegankelijk'?
"Esthetiek is voor mij een erg belangrijke drijfveer bij de
keuze van kleur. Ik benader de kartografie als ontwerp, als
een kunstwerk met een verwijzing naar de werkelijkheid.
Zo heb ik een aaneensluitende legenda gemaakt; losse le-
genda-blokken vind ik niet mooi. De Randstadkaart heeft
de verschijningsvorm van een stadsplattegrond. Daarom is,
in overleg met de uitgever, gekozen voor een gele rand. Ook
herkenbaar zijn de titel en vakaanduiding. Dit geeft de
kaart een vertrouwde vorm, terwijl het tegelijkertijd een
ontraditioneel produkt is. Het ontraditionele is ook zicht-
baar in het kleurgebruik. Bijvoorbeeld al het water heeft
een kleur. Dat op bestaande kaarten kleine wateroppervlak-
ken donkerder zijn dan grote oppervlakken is een absurdi-
teit. Ik denk dat dit een esthetische oorzaak heeft; men is
bang voor een groot donkerblauw vlak in de kaart. Dat er
weinig groen in de kaart voorkomt hangt samen met het
stedebouwkundig uitgangspunt van de kaart. Voor de ste-
deling is het van belang te weten of het gaat om publieks-
toegankelijk groen, zoals een park, een recreatiegebied of
een natuurgebied waar je kan wandelen. Landelijke gebie-
den waar landbouw wordt bedreven Valien hier dus niet
onder. Het is wel groen, ja er staan veel grassprieten, maar
je kunt er niet in. Je kunt er alleen längs, over de weg. Het
is gelijkwaardig aan de achtertuin van iemand, privebezit
dus! Vanuit dit perspectief heeft de Randstad met zijn
Groene Hart bizar weinig publiekstoegankelijk groen. De
ontoegankelijke gebieden zijn in de kaart als grijze gebieden
terug te vinden. Dat in bestaande kaarten dezelfde gebieden
met groen worden aangegeven is puur associatief. Het geeft
een vals beeld."
Een fragment van de 'Stadsplattegrond van Randstad' van
Lucas Verweij - Büro Schie is digitaal gedrukt (dpa, Zoeter-
meer) en als bijlage bij dit nummer van het KT gevoegd.
45
