KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I997-XXIII-I
schap in een bepaalde richting bekeken moet worden, maar
een buiten die richting vallend object 00k nog moet wor
den opgenomen (figuur 3, rechts).
De panoramakaart wordt namelijk getekend volgens de
wensen van de klant. De klant bepaalt de blikrichting, en
kan 00k eisen dat bepaalde delen in de zon komen te lig-
gen, 00k als dat in werkelijkheid zelden of nooit gebeurt.
De klant bepaalt 00k voor welk seizoen de kaart moet wor
den getekend. De rotsmassa's van het hooggebergte zijn in
de winter ontoegankelijk; wat dan belangrijk is zijn de lager
gelegen skihellingen met hun Stoffering van skiliftjes, tand-
radbaantjes en Sint-Bernhardhonden. Dat betekent dat op
een voor de winter bedoelde panoramakaart dat deel, dus
de lagere hellingen, relatief groter moet worden weergege-
ven in vergelijking met de werkelijkheid. In de zomer zoekt
de bergbeklimmer het hoger op, en dus wordt het gebergte
groter getekend dan met de perspectivische werkelijkheid
overeenkomt en de afstanden tot de voet van het gebergte
worden zö voorgesteld dat ze kleiner lijken.
Soms is het nodig, ten einde een betere structuur te verkrij-
gen, om het terrein zoals dat vöör de erosie bestond, te re-
construeren, en zo de geologische verwantschap te bena-
drukken en daar met de mate van overdrijving en de licht-
inval rekening mee te houden. Het is echter zeer bewerke-
lijk, en in veel berggebieden is men met het ontwarren van
de geologische geschiedenis nog niet zo ver dat men zo'n
voorbewerking 00k kan uitvoeren.
Over het algemeen wordt aan de hand van de topografische
kaart van een gebied in overleg met de klant vastgesteld
welk perspectief er zal worden gekozen. Er worden terrein-
foto's en luchtfoto's verzameld, en een aantal schetsen wordt
gemaakt. Tenslotte worden er drie of vier tekenontwerpen
van het geheel vervaardigd om tot een juiste compositie te
komen. Die wordt dan uitgewerkt tot een 'Vorzeichnung';
dat wil de klant om na te kunnen gaan of er met zijn wen
sen rekening gehouden is. Is de Vorzeichnung gefiatteerd
dan kan Berann echt aan het werk.
Wanneer Berann met de schets tevreden is, dan moet hij
bepalen van welke kant het licht moet vallen, zodat dat
voor het landschap op zijn voordeligst werkt. Tenslotte
moet de aandacht vallen op de objecten die de opdrachtge-
ver aan wil prijzen. Die keuze is niet nodig bij badplaatsen,
kuststeden en de zeekust in het algemeen want die krijgen
door de weerspiegeling van het water altijd al extra licht.
Maar eiders is een keuze van de richting waaruit het licht
moet vallen nodig. Dan kan het opbrengen van de kleuren
beginnen, en daarbij geldt dat de keuze voor de kleur van
de lucht het belangrijkste en meest bepalende is. Gaat het
daarbij mis, dan is de kaart verloren. Gaat het goed, dan
werkt dat 00k meteen door op de details, die dan 00k
vriendelijker lijken.
langrijk, omdat die 00k het perspectief
mede bepaalt. Hoe meer de bergen
naar achteren liggen, hoe blauwer ze
zijn door het luchtperspectief. Hoe
verder naar het standpunt van de teke-
naar hoe minder de tinten versluierd
zijn, en hoe harder ze dus overkomen.
Dan gaat het vervolgens steeds op de-
zelfde manier verder: eerst worden
grote kleurvlakken opgebracht, die
vervolgens verder worden uitgewerkt
en gedetailleerd. Het terrein wordt dan
van achter naar voren ingetekend (fi
guur 5). Dan komen de grotere kleur
vlakken van de voorgrond, zoals de
rotspartijen, puinhellingen en de bos-
sen. Die worden dan verder uitge
werkt: met uiterst fijne penseeltjes
wordt de groene klodder verf in een
bos omgezet, en wordt er structuur
aangebracht in de rotspartijen. Er
wordt dus steeds gewerkt van donker
naar licht. Tenslotte komt dan het
grasland van de voorgrond met de ne-
derzettingen en de verbindingen.
Het laatste Stadium, de toevoeging van
de tekst, is altijd een beetje teleurstel-
lend omdat de kwaliteit dan weer ach-
teruitgaat. De opdruk van de namen
heeft altijd tot gevolg dat de fraaie re-
liehndruk toch tot op zekere hoogte
wordt platgeslagen, ondanks alle voor-
zorgen daartegen.
In de praktijk gaat het dus zö met een
echte panoramakaart: eerst de hemel-
kleur en de verst verwijderde bergen,
dan een geleidelijke invulling van ach
ter naar voren, dan worden de detail-
partijen verder uitgewerkt (zoals de
rotsen aan de hand van terreinfoto's).
En Berann probeert 00k altijd door
het tegenover elkaar zetten van cultuur
en natuur een extra contrast en dus
00k structuur aan te brengen (figuur
6).
In de loop van de tijd is Berann steeds
kleiner gaan werken. Hij is door erva-
ring beter in Staat tot een fijne detaille-
ring en kan, omdat het makkelijker
werken is en arbeidsbesparend, nu zijn
afbeeldingen op formaten van maxi
maal 1 bij 1,5 meter uitvoeren.
Volgorde van de bewerking
Ontwikkeling
Eerst wordt de lucht met een air brush opgebracht, en dan
worden wölken ingetekend, 00k met een air brush, behalve
voor winterpanorama's, want daar is het al wit genoeg in de
kaart (figuur 4). Die wölken, en vooral de wolkensluiers die
zieh in een bepaalde richting verdichten, zijn zo'n beetje het
handelsmerk van Berann. De hemelkleur is daarom zo be-
Wanneer men de produetie van de
meester vervolgt, dan is er duidelijk
sprake van een ontwikkeling. Aanvan-
kelijk werkte hij barokker, zoals bij
beeiden uit zijn Italiaanse periode te
zien is, bij Elba, Capri (figuur 7) en
22
