KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I997-XXIII-I
Gebruik van het wis
Tot heden zijn de gebruikers te vinden onder de landelijk
werkende Instituten, sommige provincies en enkele water-
schappen. Het rivm gebruikt het wis ten behoeve van het
landelijk grondwatermodel en als een belangrijk basisgege-
ven bij het onderzoek naar de verdroging in Nederland.
Het riza van Rijkswaterstaat gebruikt het bestand als com-
ponent bij de Water Systeem Verkenningen, terwijl het Sta-
ringcentrum het wis heeft opgenomen in het lkn (Land-
schaps Kartering Nederland). Voor de provincie Gelderland
dient het wis als referentiebestand en Noord-Holland ge
bruikt het voor de registratie van peilbesluiten.
In de waterschapswereld is het wis weinig gevraagd, voor-
namelijk omdat daar behoefte is aan meer detail met een
basisschaal van 1:10.000. Toch zijn 00k voor die categorie
gebruikers enkele interessante projecten uitgevoerd, maar
dan in combinatie met het digitaal hoogtebestand Neder
land (TOPhoogteMü), met name voor de bepaling van nieu-
we peilbesluiten. Een laatste trend is het gebruik van het
wis binnen het brede gebruik van ruimtelijke informatie
voor de bepaling van de effecten op het milieu bij grote in-
frastructurele werken (mer).
Naast het bestand wordt door de Meetkundige Dienst aan de
gebruikers een wis-applicatie aangeboden, waardoor een op-
timaal inzicht in de gegevens, selectiemogelijkheden, analy-
sevormen en het samenstellen van kaarten wordt verkregen.
Voor de puntelementen is tevens een symbolenbibliotheek
beschikbaar, met name om de diverse typen afwaterings-
kunstwerken vorm te geven.
Bijhouding van het wis
In overleg met een vertegenwoordiging van de gebruikers
zal binnenkort worden bekeken of er draagvlak bestaat voor
een kostendeckende updating van het wis. Daarnaast is
door de Meetkundige Dienst een aanzet gegeven tot een
compleet nieuw bestand van de Landelijke Oppervlakte
Water situatie in Nederland rond het magische jaar 2000.
Voor dit onderwerp zal in 1997 een haalbaarheidsstudie
worden uitgevoerd, waarbij met name richting waterschap-
pen 00k de inwinschaal ter discussie zal staan.
Verkrijgbaarheid
Belangstellenden en potentiele gebruikers kunnen op ver-
zoek inzicht krijgen in de gedetailleerde opbouw van het
bestand. Tevens verzorgt de Meetkundige Dienst op ver-
zoek een offerte voor de levering van een landsdekkend,
provinciaal of lokaal bestand. De leveringscondities van dit,
in principe kostendeckend, product zijn vastgelegd in de
'Voorwaarden voor gebruik van door de Meetkundige
Dienst geleverde producten en diensten' (wG/MD'95), als-
mede de specifieke wis-gebruiksvoorwaarden. Levering kan
geschieden in complete afwateringssystemen met landsdek
kend een prijs van 250.000,-, provinciaal tussen de
/40.000,- en 80.000,- (afhankelijk van de grootte) en lo
kaal een hectareprijs van ongeveer een dubbeltje.
Het Digitaal Hoogtebestand van Nederland: top-
hoogteMD
Algemeen
De naam van het bestand 'TOPhoogteMD' geeft al aan dat
het hier gaat om een samenwerkingsverband en wel tussen
de Topografische Dienst Nederland (tdn) van het Mimste
de van Defensie en de Meetkundige
Dienst van Rijkswaterstaat (md). Daar
het verder de hoogteligging van Ne
derland betreft, was de naam TOP
hoogteMD snel een feit.
Overigens is deze samenwerking een
logische voortzetting van die bij de
totstandkoming van de analoge Hoog-
tekaart van Nederland 1:10.000. Deze
was in 1962 opgestart om de grote ver-
snippering in de weergave van terrein-
waterpassingen te bundelen en te uni
formeren, en aldus te voorzien in de
behoefte aan landelijke hoogte-infor-
matie. De rol van de tdn is die van
producent van de Hoogtekaart op
basis van hun topografische kaart
1:10.000. En die van de md als verza-
melaar van hoogtegegevens van derden
en voor een kwart van Nederland als
hoogte-inwinner zelf.
Inhoud van het bestand
De inhoud van het, sedert begin 1994
beschikbare, bestand is verkregen door
een grote conversieslag van de ruim
650 bestaande bladen van de Hoogte
kaart van Nederland. De opbouw van
TOPhoogteMD is uitbesteed aan het be-
drijf Geometria Gis-systems in Buda
pest. Daar zijn in een relatief kort
tijdsbestek van acht maanden nage-
noeg 3,8 miljoen hoogtepunten gedigi-
taliseerd, alsmede van geaccidenteerde
gebieden als Zuid-Limburg en het
kustduinengebied de hoogtelijnen.
Bij de samenstelling van de Hoogte
kaart was geen sprake van een lands-
dekkende uniforme meting, maar is
gebruik gemaakt van waterpassingen
door de 'B.V. Nederland'. Daardoor
beslaat het digitaal bestand een tijd-
spanne tussen eind jaren vijftig en
midden van de jaren tachtig.
Voorts heeft het in het 'nieuwe' rd-
stelsel weergegeven bestand een X,Y-
nauwkeurigheid van ongeveer 1 meter,
terwijl de hoogtewaarde is afgerond op
decimeters.
Technische informatie
TOPhoogteMD is een vectorbestand, be
staande uit hoogtepunten en hoogtelij
nen met de bijbehorende hoogtewaar
de ten opzichte van nap, opgebouwd
en te selecteren per kaartblad 1:10.000.
De punten hebben een dichtheid van 1
per hectare, met 2 attribuutvormen.
Ten eerste is van elk punt weergegeven
of het in een natuurlijke omgeving ligt
(maaiveldpunt), of dat het gemeten is
in een plaatselijk verhoogd of verlaagd
terrein (niet-maaiveld). Bij de laatste
categorie valt te denken aan onder
26
