KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
(meetschaal, meetnauwkeurigheid)
volledigheid: relade cussen de be-
schikbare gegevens en het fenomeen
dat daarmee beschreven dient te wor
den;
logische consistentie: ruimtelijke sa
menhang tussen verschillende gege
vens en binnen een gegevensverzame-
ling.
Inmiddels bestaat er een aantal soort-
gelijke indelingen van meta-informa-
tie, waaraan door vele auteurs gerefe-
reerd wordt. Meestal blijkt echter een
praktische toepassing achterwege te
blijven, omdat iedere situatie omstan-
digheden kent die zieh nauwelijks in
standaarden laten vangen. Een uitzon-
dering daarop vormt de 'lineage' die
vooral bij het beheer van vele, om-
vangrijke databases een efficient en on-
misbaar middel voor documentatie
vormt.
Het doel van het hier beschreven pro-
ject was de uitwerking van een theore
tisch kader voor het bouwen van een
prototype kennismodule waarin gis-
en DSS-concepten gei'ntegreerd worden,
en het opzetten van zo'n prototype.
Het systeem dient in Staat te zijn om
op basis van de beschikbare meta-in-
formatie de nauwkeurigheid of kwali-
teit van nieuw gegenereerde bestanden
te voorspellen, waarna men kan beslui- Figuuri. Integratie
ten een bepaalde analysehandeling wel van Gis- en DSS-
of niet te effectueren (hguur i). concepten onder-
steunt een beter af-
Tijdens de beginfase van het onder- gewogen interpreta-
zoek bleek dat er behoefte was aan een tie.
I997-XXIII-2
meer speeifiek uitlichten van deelproblemen. Het betrof
hier een onderwerp dat met name de laatste jaren in inter-
nationaal Gis-onderzoek sterk in de belangstelling Staat, en
daardoor aan snelle veranderingen in opvattingen onderhe-
vig is. Op het gebied van foutenanalyses en methoden voor
de berekening van foutenvoortplanting zijn reeds vele zeer
speeifieke en met name statistische technieken ontwikkeld.
Het ontbreekt echter aan methoden voor situaties waarin
kennis onvolledig is of moeilijk te kwantißceren valt. In de
Gis-praktijk blijken deze situaties allerminst uitzonderlijk te
zijn. Bij het toepassen van dergelijke statistische methoden
moeten daarom vele aannames gemaakt worden, waardoor
aan uitspraken omtrent de kwaliteit van gegevens en mo-
dellen onvermijdelijk een onrerechte schijnnauwkeurigheid
ontleend wordt. Daarnaast is er slechts sporadisch aandacht
besteed aan ondubbelzinnige communicatie van kwaliteits-
informatie van het informatiesysteem richting de gebruiker.
De kwaliteitsinformatie kan door siechte visualisatietech-
nieken foutief gei'nterpreteerd worden, waardoor een tegen-
gesteld resultaat bereikt wordt.
Bij het zoeken naar mogelijke case studies waarop de resul-
taten van het onderzoek getoetst zouden kunnen worden,
bleek het toepassen van zogenaamde zoekruimtestudies of
zeefanalyses bij de rpd destijds (in 1991) een centrale rol te
speien. Dit houdr het toetsen van verschillende gegevens
aan een beslissingscriterium in, waarna een uitspraak ge-
daan kan worden over de geschiktheid dan wel ongeschikt-
heid van een bepaalde pianologische beslissing. RPD-studies
als Koersen voor het landelijk gebied en de Backyard verken-
ner (het zoeken naar afvalstortlocaties) zijn daarbij als orien-
tatievoorbeelden gebruikt.
Bovengenoemde factoren hebben ertoe geleid dat het on
derzoek zieh gedurende de vier projeetjaren heeft toege-
spitst op een aantal belangrijke aspecten;
verkennen van de toepassingsmogelijkheden van fuzzy set
theorie bij analyse-operaties in een gis;
vaststellen van kwaliteitsinformatie met behulp van kwan-
titatieve kwaliteitsindices;
visualisatie van kwaliteitsinformatie door toepassing van
nieuwe technieken;
implementatie van de resultaten in een prototype gis-dss
('Diffuse').
Deze aspecten komen achtereenvolgens nader aan de orde,
waarna een aantal voorbeelden illustreert hoe deze kennis
toegepast kan worden.
Onderzoeksresultaten
Fuzzy set theorie
Het opvragen en verwerken van gegevens binnen een infor
matiesysteem zijn onderwerpen die binnen een gis inmid
dels goed voorhanden zijn. Het oplossen van problemen
rond de kwaliteit en geschiktheid van gegevens voor een spe
eifieke toepassing is echter zelden of niet beschikbaar binnen
een bestaand gis. Experts gebruiken hun eigen kennis wan-
neer ze op een intelligente wijze gegevens met een gis willen
verwerken. Maar de gemiddelde Gis-gebruiker is geen multi-
disciplinaire expert, en heeft behoefte aan de kennis van de
verschillende personen die de gegevens in het voortraject
verzameld en verwerkt hebben. Wanneer dit soorr kennis ge-
GIS
primaire
gegevens
DSS
exploratie mode,,e™9
klassificatie, generalisatie
kwaiiteitsanalyse
afleidinq kwaliteitsindex
vereenvoudigde
gegevens
meta-
informatie
kaart
onzekerheids-
kaart
integratie
interpretatie, beslissini
15
