Duurzaam ruimtegebruik in beeld
uitwerking van de thema's diversiteit, intensiteit en continuiteit
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
D.E.C. Bokma
kartografische visualisatie, kaartredactie, praktijk
cartographic visualization, map editing, applications
visualisation cartographique, redaction cartographique, applications
TREFWOORDEN
KEYWORDS
MOTS-CLES
Hoe verbeeld je duurzaam ruimtegebruik? Hoe maak je
rond dit thema een aansprekende poster die als blikvan-
ger van het jaarboek van de rpd kan dienen? Dit artikel
gaat over deze inspirerende opdracht en behandelt de
voorbereidende werkzaamheden, de vormgeving en de
technische kant. De poster is als bijlage bij dit kt ge-
voegd.
Ieder jaar rond Prinsjesdag brengt de
Rijksplanologische Dienst (rpd) haar
jaarboek Ruimtelijke Verkenningen uit.
Het boek bevat geen beleidsplannen,
maar behandelt door middel van zoge-
heten verkenningen een actueel thema
uit de ruimtelijke ordening. Daarnaast
heeft het een deel waarin een kwanti-
tatief overzicht wordt gegeven van
ruimtelijke ontwikkeiingen van de af-
gelopen vijf jaar en het boek eindigt
met een hoofdstuk over de laatste re
gionale ontwikkeiingen (figuur i). Tra-
ditioneel is een van de verkenningen
Ruimtelijke Verkenningen
1996
Drs. D.E.C.
Bokma is werk-
zaam als kartogra-
fisch ontwerpster
bij de Rijksplano
logische Dienst,
Postbus 30940,
1 PC392, 2900 GX
Den Haag,
tel. 070-3393288.
e-mail:
bokma @rop. rpd.
Figuur 1. Ruimte
lijke Verkenningen
1996.
rond het gekozen thema afwijkend van vorm. Hier geen
tekst-met-illustraties, maar een aantal paginas met veel
kaartbeelden en zo min mogelijk tekst: een verkenning in
beeiden, die het thema vanuit een verrassende en vaak rela
tiverende invalshoek laat zien.
In 1996 was het centrale thema van Ruimtelijke Verkennin
gen 'duurzaam ruimtegebruik'. Een moeilijk onderwerp,
omdat de discussies over inhoud en beleidsconsequenties
van dit begrip nog niet afgerond zijn. Om nu al een beeld-
verkenning hierover te maken, terwijl de tijd nog niet rijp
lijkt voor een relativerende invalshoek, zou slechts verwar-
ring zaaien. De beeldverkenning in traditionele zin werd
daarom uit het boek geschrapt en in piaats daarvan werd
gekozen voor een losse poster. Deze bood meer ruimte voor
gedegen beeldvorming van het thema en kon tegelijkertijd
als blikvanger voor het boek dienen.
Dit artikel beschrijft de ontwikkeling van de beeldverken
ning in de vorm van een poster bij het boek Ruimtelijke
Verkenningen 1996. Er wordt ingegaan op de voorbereiding,
de vormgeving en de productie. De poster is als bijlage bij
dit Kartografisch Tijdschrift gevoegd.
Voorbereiding
Hoe verbeeld je het begrip 'duurzaam ruimtegebruik'? Hoe
vind je een algemeen houvast, dat je kan gebruiken om
structuur aan te brengen in de veelheid van begrippen die
met duurzaam ruimtegebruik in verband worden gebracht?
In het jaarboek heeft men gekozen voor Vitruvius, die 2000
jaar geleden de criteria formuleerde om de kwaliteit van de
architectuur te beoordelen: venustas - schoonheid, utillitas -
bruikbaarheid, firmitas - houdbaarheid.
In de huidige discussie over ruimtelijke kwaliteit zien we
deze begrippen terug in termen als belevingswaarde, ge-
bruikswaarde en toekomstwaarde van onze omgeving.
Ruimte is niet oneindig, maar kan worden gezien als een
voorraad die 00k uitgeput kan raken. De discussie gaat
mede over de vraag of Nederland vol is (hoe groot is de
voorraad ruimte nog?) en hoeveel keuzemogelijkheden we
nog kunnen doorgeven aan een volgende generatie.
21
