KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
berichten
I997-XXIII-2
Een 'vergeten' Mercator-
tentoonstelling in Nederland
Aan het eind van mijn overzicht van de
Mercator-activiteiten [kt 1996. xxn.3,
pp. 17-25] schreef ik dat er in Neder
land geen tentoonstellingen waren. Te-
recht wees Liesbeth Missel van de Bi-
bliotheek Landbouwuniversiteit (luw)
te Wageningen mij erop dat ik de wel-
licht enige Mercator-tentoonstelling in
ons land over het hoofd gezien heb.
De tentoonstellingen Gerard Mercator
en tijdgenoten was te zien in het Wage-
ningse Jan Kopshuis van 18 mei tot en
met 14 augustus 1994. Tentoongesteld
waren Mercators atlaskaarten van
onder meer Gelderland, Overijssel,
Holland, Zeeland en Viaanderen; en in
de vitrine lagen atlassen, o.a. de Merca-
tor-Hondius atlas, boeken over land-
meetkunde en een aantal zakatlasjes.
De getoonde documenten behoren tot
de afdeling Speciale Collecties van de
universiteitsbibliotheek Wageningen.
Deze afdeling beheert een drietal ver-
zamelingen, waaronder een verzame-
ling oude kaarten en atlassen. De basis
van deze verzameling werd in de perio-
de 1917 tot 1924 gelegd door de toen-
malige bibliothecaris dr. F.C. Wieder.
Na zijn vertrek werd er nauwelijks iets
met de Wageningse collectie gedaan.
In 1982 kreeg de bibliotheek een nieu-
we behuizing in het Jan Kopshuis en
sindsdien beschikt de afdeling over een
geklimatiseerde kluis waarin het oude
kaartmateriaal veilig en verantwoord
opgeborgen kan worden. De vakgroep
Cultuurtechniek van de luw schonk
haar bezit van oude kaartencollecties
aan de afdeling, waardoor het bezit
bijna werd verdubbeld.
Hiermee hoop ik de omissie enigszins
goedgemaakt te hebben.
P.C.J. van der Krogt
gbkn provincie Utrecht gereed
Op 7 maart 1997 vond de officiele af-
ronding plaats van de vervaardiging
van de Grootschalige BasisKaart Ne
derland (gbkn) voor het grondgebied
van de provincie Utrecht. De commis-
saris van de koningin in de provincie
Utrecht, jhr. drs. P.A.C. Beelaerts van
Blokland en de directeur van het Ka-
daster Utrecht, mr. A.F. Faas, boden
daarbij symbolisch het laatst vervaar-
digde GBKN-kaartblad aan aan de bur-
gemeester van de gemeente Veenen
daal (de gemeente waarin het laatste
blad valt), dhr. F. Brink.
De gbkn is een digitaal product dat
voor geheel Nederland vervaardigd
wordt of zal worden en waarbij per
provincie een eigen invulling aan het
product kan worden gegeven. De pro
vincie Utrecht is de eerste provincie
waar de gbkn geheel gereed gekomen
is, en waarbij alle grootschalige topo-
grafie volledig is afgebeeld.
De Start van de vervaardiging van de
gbkn lag in het jaar 1979 met de pro-
ductie van de gbkn van de gemeente
Soest. In een periode van 15 jaar heeft
70% van de vervaardiging van de
gbkn voor de provincie Utrecht plaats-
gevonden. Begin jaren negentig wer
den herziene afspraken gemaakt waar
bij de vervaardiging van de gbkn als
wettelijke taak voor het Kadaster
kwam te vervallen. In landelijk samen-
werkingsverband zijn daarna herziene
afspraken gemaakt tussen de Vereni-
ging van Nederlandse Gemeenten, het
Kadaster, de Nutskoepels, PTT-Tele-
com en de Unie van Waterschappen
over de restvervaardiging, het beheer
en de bijhouding van de gbkn. Voor
Utrecht betekende deze wijziging in de
landelijke afspraken een herbezinning.
In 1994 kwamen de deelnemers over-
een de resterende 30% van de kaart af
te maken.
De gbkn is in samenwerkingsverband
vervaardigd door het Kadaster, de nuts-
bedrijven, cai en PTT-Telecom. Vanaf
1997 zal ze worden bijgehouden door
het Kadaster en de zogenoemde zelfre-
gistrerende gemeenten. De deelnemers
in de samenwerking gebruiken de kaart
voor individuele beheerstaken; 00k het
gebruik bij de besluitvorming binnen
de diverse overheidsinstanties en be-
drijven neemt gestaag toe.
De totale kosten voor de vervaardiging
van de gbkn voor de provincie Utrecht
bedragen ongeveer 34 miljoen gülden,
omgerekend naar kostenniveau 1997.
De verdeling van de kosten vindt
plaats naar gelang de waarde van het
gebruik door de deelnemers.
verslagen
Intercarto 3 in Novosibirsk
Het is 3 uur 's ochtends als het Luft-
hansa-toestel in Novosibirsk landt. Bij
de tussenstop in Jekaterinburg is het
toestel bijna helemaal leeggelopen; Mi
chael Wood en ik zijn praktisch alleen
overgebleven. Toch duurt het nog een
half uur voordat we de douane zijn ge-
passeerd: de paar handelsreizigers vöör
ons hebben veel in te klaren. We wor
den door de plaatselijke Organisator,
Dmitry Lisitsky, opgewacht (die vrien-
delijkheid zal hij herhalen als we, weer
midden in de nacht, een week later
vertrekken). Een assistente die goed
Engels spreekt is 00k voor ons opge-
bleven. Ze brengen ons door de
sneeuw met een grote zwarte Volga
naar een modern hotel in de stad, waar
het ondanks de naam - Hotel Siberie -
toch lekker warm is. Na ons naar onze
kamers gebracht te hebben spreken we
af dat ze ons acht uur later weer op
zullen halen. En 's middags zitten we
dan tegenover de heer Khomik, direc
teur van de voormalige kartografische
fabriek nr. 6, thans Novosibirskse Kar-
tograßsche Fabriek, om na te praten
na de rondleiding door zijn bedrijf.
Volgend jaar wordt zijn monopolie op-
geheven en kunnen 00k andere bedrij-
ven educatief en toeristisch materiaal
gaan produceren. Zijn traditionele af-
zetgebied van de Centraal-Aziatische
markt is door het uiteenvallen van de
Sovjetunie verloren gegaan, en hij weet
niet goed wat nu te doen. Afgezien van
een enkele Computer bij de boekhou-
ding lijkt het bedrijf precies op Wol
ters in de jaren zestig, alleen valt op
dat 80% van de werknemers uit vrou-
wen bestaat. Na deze rondleiding
mögen we zelf Novosibirsk verkennen,
en de volgende dag proberen we bij de
rivier de Ob te komen, bij de rivierha-
ven waar de grote kranen al stil staan
sedert de rivier begin november dicht-
Aßcheid van de Novosibirskse Kartografi
sche Fabriek: directeur Khomik, tolk Andi-
na Navitskaja en iCA-president Michael
Wood.
Zondagmorgen wordt het menens: om
7 uur worden we opgehaald en nadat
er getankt is bij een commerciele
pomp (de staatspomphouder slaapt
nog) houden we aan de rand van de
stad (1,5 miljoen inwoners) stil voor
het ontbijt en het eerste glas wodka
van die dag. Ik kan het zo vroeg niet
naar binnen krijgen. Mike, die thuis
37
