R. T. de Wijs
44
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I997-XXIII-3
de titel Een inventarisatie van kaarten
van Bergen op Zoom ging zij in op de
werkzaamheden die zij verricht in het
kader van publicatie van het deel Ber
gen op Zoom in de reeks die de Stich-
ting Historische Stadsplattegronden
uitgeeft. De periode die zij bestrijkt met
haar onderzoek loopt van 1550 tot onge-
veer 1850. Het blijkt dat met name de
jaren waarin de stad belegerd werd
(1622, 1747 en 1795-1814) een flinke
kaartproductie tot gevolg hadden.
De derde en laatste lezing was voor re-
kening van mw F. te Raa. Onder de ti
tel De kaarten in het Rijksarchief Noord-
Brabant behandelde ze een stukje van
de geschiedenis van de collectie die uit
ca. 11.000 kaartbladen bestaat en die zij
zelf beheert. Met name kreeg het aspect
van kaarten die in de loop der eeuwen
afgedwaald raakten van de oorspronke-
lijke geschreven stukken uitgebreid
aandacht.
Vervolgens was er gelegenheid twee
rondleidingen te maken: de depots van
het Rijksarchief en de fraai gerestau-
reerde citadel waarin het Rijksarchief
gehuisvest is.
Op 25 oktober werd onder het motto
De Nederlandse kartografische bijdrage
aan het wereldbeeld een studiedag ge-
houden in de Koninklijke Bibliotheek
te Den Haag. De eerste lezing had als
titel Nederlandse bijdragen aan het we
reldbeeld tot igoo. Hierin gaf prof.dr.
G. Schilder een overzicht van een aan-
tal van de vroegste Nederlandse ont-
dekkingsreizen en de kaarten die hier-
uit voortkwamen.
Vervolgens presenteerde de voormalige
conservator van het Rijksprentenkabi-
net (rpk), de heer M.D. Haga, een le
zing onder de titel De betekenis van de
Gordon-collectie bij de ontsluiting van
Zuid-Afrika. De 'Atlas Gordon' wordt
in het rpk bewaard.
Na de pauze kreeg prof.dr. F.J. Orme-
ling sr. het woord. Hij gaf zijn voor-
dracht de titel De rol van het knag bij
de openlegging van tropisch Nederland
(1880-1960).
In de vierde lezing De Kaartencollectie
van het KNAG vertelde drs. J. Werner,
conservator van de kaartencollectie
van de ub Amsterdam, over deze se-
dert 1880 in de ub in beheer zijnde
kaartencollectie. (Zie 00k het artikel
eiders in dit kt).
Vooruitlopend op de na deze lezing te
bezoeken tentoonstelling Met Kapmes
en Kompas: vier eeuwen Nederlandse
ontdekkingen en reisverslagenging drs.
P. Moree in op de achtergronden en de
totstandkoming van deze expositie.
De lezingen van deze studiedagen zijn
gepubliceerd in de NVKpublikatiereeks
(zie rubriek Aankondigingen eiders in
dit kt).
In het jaarverslag van 1995 werd er
melding gemaakt van het werken aan
een Handleiding voor Onderzoek in de
Geschiedenis van de Kartografie (inmid-
dels omgedoopt in Handleiding voor
het gebruik van oude kaarten). Hieraan
wordt gewerkt, al is het nog niet mo-
gelijk te zeggen wanneer deze uitgave
zal verschijnen.
Voor het Historisch Kartografisch
Fonds (nadere gegevens zie kt
1991.XVII.2, p. 15) zijn in 1996 geen
aanvragen ontvangen.
M. Hameleers
De werkgroep Onderwijs en
Onderzoek in 1996
Menno Kraak heeft een nieuwe functie
aanvaard aan het ITC. Omdat het ITC
hiermee dubbel vertegenwoordigd zou
zijn heeft hij afscheid genomen van de
werkgroep.
Studiedagen
De zevende Onderzoeksdag van de
werkgroep, gewijd aan De interactieve
kaartwond plaats op 13 december 1996,
aan de Faculteit der Ruimtelijke Weten-
schappen van de Universiteit Utrecht.
Interactie tussen mens en databestand
via de Computer is niet een nieuw on-
derzoeksterrein, maar de specifieke mo-
gelijkheden die deze interactie biedt als
het toegepast wordt op visualisatie en
manipulatie van geografisch ruimtelijke
gegevens opent nog een uitgebreid on-
derzoeksterrein waar de gebruiker van
geografische data zieh nog lang mee
kan bezighouden.
De ochtend van deze studiedag was ge
wijd aan de theoretische benadering van
interactiemodellen; de middag aan meer
practische voorbeelden en toepassingen.
De lezingen van deze onderzoeksdag vii
worden gepubliceerd in de publicatie-
reeks van de nvk, deels in KT en Geo-
desia.
De volgende onderzoeksdag zal waar-
schijnlijk weer in de eerste helft van
december 1997 aan de Universiteit van
Utrecht plaatsvinden.
Publicaties
De lezingen van de werkgroep (Brown,
de Wijs) op het NVK-congres 1996 zijn
versehenen in nummer 19 van de NVK
publikatiereeks.
Het verslag van Onderwijsdag Iii 1995
'Visualisatie in het Gis-onderwijs' is
versehenen in nummer 20.
Deze publicaties zijn verkrijgbaar via
C.P.J.M. van Elzakker, itc, Afd. Kar
tografie, Postbus 6, 7500 aa Enschede.
De werkgroep Kartografie en
Vormgeving in 1996
De samenstelling van de werkgroep is
gedurende 1996 ongewijzigd gebleven,
alhoewel enkele leden te kennen heb-
ben gegeven zieh in 1997 terug te wil
len trekken vanwege gewijzigde ar-
beidsomstandigheden.
Het afgelopen jaar was het jaar waarin
de werkgroep zieh daadwerkelijk kon
bewijzen: in het voorjaar is een sessie
georganiseerd ten behoeve van het nvk-
congres in Helvoirt en voor het najaar
stond een tweedaags congres gepland,
dat groots en origineel aangepakt zou
gaan worden. Samen met de werkgroep
Kartografische Productietechnieken is
gedurende een lange en intensieve voor-
bereidingstijd gesleuteld aan de formule
voor dit congres over Alledaagse Karto
grafie - Originaliteit en Haalbaarheid
(Enschede, 7-8 oktober 1996).
Uiteindelijk is het een congres gewor
den dat duidelijk afweek van andere
NVK-activiteiten, door de vruchtbare
combinatie van voordrachten, Work
shops en tentoonstelling, en de ruime
gelegenheid die geboden werd om op
informele wijze met elkaar van gedach
ten te wisselen. Dat laatste was met
name zo interessant vanwege de diver-
siteit van de deelnemers; gepoogd is
om niet alleen mensen vanuit de nvk
te interesseren, maar 00k (karto)gra-
fisch ontwerpers die buiten het ge-
zichtsveld van de nvk actief zijn. Voor
een eerste poging mag dit experiment
als geslaagd worden beoordeeld. Het
succes werd mede bepaald door de
nieuwe en bovenal inspirerende behui-
zing van gastheer itc!
Opvallend aan deze activiteit van de
werkgroep in 1996, is het feit dat er zo
veel mensen bij betrokken waren. Voor
de tentoonstelling is een beroep ge-
daan op een aantal ontwerpers en in-
stellingen, waaronder Jose Hermsen
(Grasduinen), Gieb van Enckevort
(o.a. anwb), pepermuntfabrikant Ton-
nema (King Atlas) en de kaartenverza-
meling van de Faculteit der Ruimtelij
ke Wetenschappen te Utrecht (collec
tie Michels). Sprekers met een uiteen-
lopende achtergrond maakten het ge-
heel tot een boeiende gebeurtenis: Paul
Mijksenaar, Ferjan Ormeling en Mi
chael Wood behoorden tot de promi
nente gasten. Het plotselinge afzeggen
