Visualisatie van Gis-data
programma's en hun mogelijkheden
5
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
M.A. Damoiseaux ß.A. Venemans
ARTIKELEN
visualisatie, gis, programmatuur
visualisation, gis, Computer programs
visualisation, sig, logiciels
TREFWOORDEN
KEYWORDS
MOTS-CLES
Het gebruik van gis blijft toenemen en er verschijnen
ook steeds nieuwe programma's om de ruimtelijke in-
formatie daaruit te visualiseren. Toch blijven velen een
eenmaal gekozen programma lang trouw. Logisch, want
daar is veel kennis in gei'nvesteerd. En met een ouder
pakket dat men goed onder de knie heefit, presteert
men vaak meer dan met een zeer geavanceerd maar on-
wennig nieuw pakket. Toch is het goed, om van tijd tot
tijd ook eens te kijken naar wat er inmiddels op de
markt bijgekomen is. En op welke andere manieren
Gis-data ook gevisualiseerd kunnen worden.
Drs. M.A.
Damoiseaux is ad-
viseur voor GIS en
Kartografie; drs.
B.A. Venemans is
projectleider GIS-
kartografie. Beiden
zijn werkzaam bij
de Meetkundige
Dienst van
Rijkswaterstaat
(Postbus 5023,
2600 GA Delft)
Geregeld verschijnen er overzichten
van beschikbare Gis-pakketten in tijd-
schriften als GIS World GIS Europe en
Mapping Awareness. Deze zijn ook te
vinden in de jaarboeken van onder
meer de Association for Geographical In
formation en van Gis World. In al deze
overzichten worden alleen echte gis-
pakketten beschreven en geen kartogra-
fische pakketten. Bovendien geven ze
onvoldoende aandacht aan de karto-
grafische mogelijkheden van de gis-
pakketten. Daarom wordt hier een
overzicht gegeven van de visualisatie-
mogelijkheden van Gis-data in de di
verse programma's. Maar ook dat kan
geen volledig overzicht zijn, omdat
lang niet alle pakketten bij de auteurs
in gebruik zijn. En waar deze wel in
gebruik zijn, is dat voor specifieke ge-
bruiksomstandigheden, die niet over-
een hoeven te komen met de situatie bij anderen. Boven
dien is voor een echte vergelijkende test veel meer tijd no-
dig: het leren werken kost per pakket toch al gauw een tot
meer weken. Dit artikel biedt een beperkt maar hopelijk
wel nuttig overzicht, dat ingaat op de hoofdlijnen en min
der op de details.
gis en visualisatie
Gegevens uit gis kunnen op verschillende manieren wor
den gebruikt. Een recente indeling in type gebruikers,
voortgekomen uit marktverkenningen, stond onlangs in GIS
World. Daarbij werden een drietal categorieen gebruikers
onderscheiden:
1. de 'doersdat zijn diegenen die het doe-werk doen, zoals
de gegevens invoeren en het Gis-bestand opbouwen;
2. de 'users', dat zijn de 'zware' gebruikers, die Gis-analyses
toepassen;
3. de diewersdat zijn gebruikers die de gegevens alleen
maar willen bekijken.
Het zal duidelijk zijn, dat deze drie categorieen onderling
zeer verschillende eisen stellen aan hun Gis-pakketten. Be-
langrijk is verder de verhouding tussen deze categorieen ge
bruikers, die geschat wordt op 1:10:100. In de huidige situ
atie is de groep van viewers ondervertegenwoordigd door de
relatief zware eisen, die Gis-data nu nog vaak stellen aan ap-
paratuur en programmatuur. Maar de verwachting is dat dit
met het beschikbaar komen van eenvoudig te bedienen gis-
viewers snel zal veranderen.
Een wat andere benadering, gaat uit van de visualisatiebe-
hoeften en sluit meer aan op de kartografische belevingswe-
reld. Deze is eerder beschreven door Kraak [1996]. Hij gaat
in op het noodzakelijke visualisatiegereedschap voor een be-
paald gebruik van data en onderscheidt daarbij de volgende
visualisatiestrategieen
1. Gegevensexploratie: wanneer men met veelal onbekende
en ook onbewerkte gegevens 'speelt'. Gis-dataviewers kun
nen hierbij een belangrijke rol speien, maar ook speciale
programmatuur ten behoeve van wetenschappelijke visu-
alisaties. Dit laatste betreft het interactief bekijken van al
lerlei gegevens met behulp van geavanceerde computer-
