H
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I997-XXIII-4
achtergrond
dag
nacht
'tien uur viif
'tik-tik tik tik-tik
Figuur 5. Tempore
le legenda ingebed
in het kaartbeeld:
de achtergrond en
geluid.
Een numerieke tijdsindicatie is exact, maar geeft de gebrui-
ker geen overzicht van de totale tijdschaal of positie in een
cyclus, en interactie is vrijwel onmogelijk. Bovendien is het
waarschijnlijk zo dat deze tijdsaanduidingen, meer dan an
dere legendatypen, de kijker afleiden van het kaartbeeld.
Maar in combinatie met de schuifbalk of analoge klok kan
de numerieke tijdsaanduiding wel eens zeer goed functione-
ren. Een ronde klok als legenda is zeer geschikt om cycli-
sche tijd te verklaren, zoals voor het verstrijken van de uren
van een dag of van de seizoenen. Legenda's gebaseerd op de
klok zullen, net als een echte klok, slechts een cyclus weer-
geven die meerdere malen tijdens de animatie wordt door-
lopen. De locatie in een cyclus is zeer goed aangegeven,
maar de locatie in de totale tijdspanne van de animatie waar
schijnlijk niet. De schuifbalk is uitermate geschikt om line-
aire tijd mee aan te geven, zoals bijvoorbeeld voor de uitbrei-
ding van olievervuiling. De volledige temporele schaal is
zichtbaar en de schuif laat op eenvoudige manier interactie
toe. Zieh herhalende cycli zijn echter moeilijker zichtbaar te
maken. Voor de klok en de schuifbalk is het mogelijk om
een indicatie van verleden, heden en toekomst mee te geven.
Het verleden kan bijvoorbeeld met een kleur worden opge-
vuld, het heden is de grens tussen verleden en toekomst, en
de toekomst wordt gerepresenteerd door het niet-gekleurde
deel op de tijdsschaal. Wanneer heden een geaggregeerde
tijdseenheid weergeeft, kan de dikte van de overgang verle-
den-toekomst de tijdsperiode van de aggregatie aangeven.
Overigens is het waarschijnlijk dat alle drie de legendatypen Figuur 6. Beeld uit
de gebruiker van het kaartbeeld zullen afleiden. de testanimatie met
numerieke tijds-
Het opnemen van de legenda in het kaartbeeld, visueel of aanduiding en test-
sonisch, zal de gebruiker vermoedelijk minder afleiden. Vi- vraag.
ightings
04/27 14h
At the beginningof the animation, there is a cyclorte center (blue
dot) just southwest of Texas. Relative to its movement on the
27th, does this cyclone tend to speed up, slow down, or proeeed
at a steady pace during the day of the 28 th?
it speeds up
n it slows down
it proeeeds at about
the same pace
Submit ans wer...
sueel zou de notie van tijd kunnen
worden overgebracht door veranderin-
gen in het achtergrondscherm, door
bijvoorbeeld een donkere achtergrond
voor de nacht en een lichte achter
grond voor de dag. Net als bij de nu
merieke representatie zal geluid waar
schijnlijk goed werken in combinatie
met een klok of schuifbalk. Spraak kan
gebruikt worden om de tijd aan te ge
ven. Om het heden en verleden te re-
presenteren kunnen tonen in verschil-
lende frequenties worden gebruikt,
waarbij bijvoorbeeld de toon hoger
wordt naarmate het heden dichterbij
komt. Geluid biedt de waarnemer
nauwelijks een mogelijkheid om de
tijd te controleren. Ondanks het feit
dat spraakherkenning al redelijk ver in
ontwikkeling is, is controle over de
animatie via spraak nog te beperkt.
Deze contextgestuurde conceptuele
benadering van het legenda-ontwerp
voor dynamisch temporele kaarten
blijft tot nu toe ongetest. De volgende
stap in het onderzoek is de haalbaar-
heid van bovengenoemde ideeen uit-
werken in een gebruikerstest, waarin
de effecten van het gebruik van alter-
natieve legenda-ontwerpen op de dy
namische kaartinterpretatie worden
vergeleken. De theoretische onderbou-
wing van een dergelijke test behoeft de
nodige aandacht. Tot besluit van dit
artikel worden een aantal ideeen om-
trent het empirisch testen nader uitge-
werkt.
Gebruikerstest
In een overzicht van kartografische
ontwerpexperimenten spreekt Petche-
nik [1983] zieh uit voor een 'natuurlij-
ke' benadering, waarin de proefperso-
nen situaties worden voorgezet die een
groot realiteitsgehalte hebben. Ze
raadt het gebruik van testkaarten waar
in het object van Studie gei'soleerd
wordt beschouwd af.
Dit is met name van belang voor het
hier beschreven onderzoek, waarvan
het doel immers is aan te geven welk
legenda-ontwerp het beste in welke situ-
atie gebruikt kan worden. De keuze
van de onderwerpen en de verschillen-
de legenda-ontwerpen die aan de
proefpersonen worden aangeboden,
zijn daarom van cruciaal belang. De
dynamische kaarttoepassingen die in
het experiment gebruikt worden, moe-
ten zo worden gekozen dat ze een dui-
delijk voorbeeld zijn van een toepas-
sing met aandacht voor de struetuur,
16
