-
Tot slot
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I997-XXIII-4
teitsmaten op zieh niet voldoende,
maar moeten ze worden verbünden
met de een of andere indicatie voor de
nuttigheid van die maten. Die nuttig-
heidsindicator zou dan de wenselijk-
heid moeten aangeven dat de kwaliteit
van de gegevens een bepaald niveau
heeft ten behoeve van een speeifiek
soort gebruik. Verschiliende soorten
van gebruik van ruimtelijke gegevens
zijn: beheer, referentie, navigatie of
analyse. Elk daarvan kan weer worden
opgedeeld in een aantal niveaus die ie-
der uit een actie of stap bestaan, zoals:
localiseer, vergelijk, tel, schat, verifieer
enz. ledere stap brengt zijn eigen eisen
met zieh mee aangaande de kwaliteit
van de te gebruiken gegevens: voor
elke kaartgebruiksstap heeft een speci-
fieke beeldkwaliteit een speeifieke nut
tigheid. Voor de ene speeifieke kaart
gebruiksstap is bijvoorbeeld een kaart
met een plaatselijke waarschijnlijk-
heidswaarde van 0,8 wenselijk om lo-
caties van punten die aan de eisen vol-
doen af te lezen. Bij een andere kaart
gebruiksstap kan een grondbedek-
kingskaart met een globale 'mogelijk-
heidswaarde' van 0,7 nog best geschikt
zijn om als basis voor de orientatie bij
de grondgebruiksplanning te dienen.
Of het feitelijk kan hangt af van de
nauwkeurigheids- of gegevenskwali-
teitseisen voor elk van de individuele
kaartgebruiksstappen
Een voorbeeld van de opdeling van
een kaartgebruikstaak in een aantal
stappen wordt hier aangegeven voor de
navigatie. Deze bestaat uit de demen
ten (figuur 6): orienteer de kaart, loca
liseer je eigen positie, identifieeer je
bestemming, leg de aan de route te
stellen eisen vast, vindt de optimale
route, markeer die route op de kaart,
kies herkenningspunten uit op de
kaart, controleer die herkenningspun
ten onderweg, verifieer tenslotte je be
stemming. Een hoge absolute nauw-
keurigheid van de kaart is zowel voor
het vinden van je positie als van de be
stemming op de kaart belangrijk. Voor
het vinden van de beste route of voor
het controleren van de herkennings
punten onderweg aan de hand van de
kaart is alleen een relatieve nauwkeu-
righeid van de kaart relevant.
De zin van dit opdelen van kaartge-
bruikstaken in aantallen stappen ligt in
het aanpassen van de gevisualiseerde
informatie aan de taak waar men mee
bezig is. Een interactieve kaartomge-
ving zou ons in Staat moeten stellen
om het kaartbeeld te veranderen en
Figuur 6. Het op-
splitsen van naviga-
tietaken in een
aantal aparte
kaartgebruiksstap
pen, elk met eigen
eisen aan de kwali
teit van de gegevens
kaartgebruiksstappen
eisen aan de kwaliteit van de gegevens
1. kaart orienteren
relatieve geometrische
nauwkeurigheid
2. positie localiseren
hoge absolute nauwkeurigheid
3. bestemming identificeren
hoge absolute nauwkeurigheid
4. vaststellen route-eisen
5. selectie optimale route
volledigheid, actualiteit
6. markeren van de route
logische consistentie
7. selecteren
herkenningspunten
volledigheid, relatieve
geometrische nauwkeurigheid
8. controle onderweg
hoge relatieve nauwkeurigheid
9. verifieren bestemming
hoge absolute nauwkeurigheid
aan te passen aan het volgende Stadium van het kaartge-
bruik zodra het vorige Stadium is afgesloten.
Dat kan belangrijke implicaties hebben voor interactieve
kaartgebruiksoefeningen onder leiding van het programma.
Zodra het correcte antwoord is gegeven op een speeifieke
vraag wordt de gegevenskwaliteit aangepast aan de volgende
vraag. Ook wanneer men door een elektronische atlas aan
het bladeren (browsen) is, zou men de gegevenskwaliteit op
bepaalde minimumwaarden of gebruikstypen kunnen in-
stellen en waarschuwingen laten weerklinken zodra men
hiervan afwijkt.
Het zijn dus niet alleen het type informatie en zijn kwaliteit
die de gebruiksmogelijkheden bepalen maar evengoed het
soort gebruik dat men van plan is te maken van de kaart,
opgedeeld in de verschallende samenstellende stappen. Wan
neer we ervoor kunnen zorgen dat de gebruiker de juiste in
formatie in handen krijgt en zieh bovendien die juiste infor
matie ook nog eens op een correcte manier eigen maakt, dan
hebben we er niet alleen voor gezorgd dat het eindproduet
(de kaart) toegevoegde waarde heeft, maar de hele geo-infor-
matie-productielijn ook.
De soorten onderzoek die hier worden beschreven besraan
uit het vinden van de optimale geo-informatie-productielij-
nen, vaststellen van de gegevenskwaliteit, verbinden van de
gegevenskwaliteit aan het geplande soort gebruik, en het vi-
sualiseren van de resultaten hiervan. Het onderzoek is dus
in de eerste plaats gericht op de concordantie tussen speei
fieke methoden van visualisatie van gegevenskwaliteit en
soorten van kaartgebruik.
Of deze visualisatiemethoden voor de gegevenskwaliteit ook
werkelijk ooit toegepast zullen worden hangt natuurlijk af
van de bereidheid van de kaartgebruiker om dit soort meta-
informatie ook daadwerkelijk te gebruiken. Het gaat er dus
om of de kaartgebruiker er het nut van inziet. Kartografie is
een vorm van 'graphicacy', de mogelijkheid om zieh gra
fisch te uiten en kaarten kritisch te gebruiken. Het verschaf
fen van het hierboven beschreven gereedschap zou moeten
helpen om dit soort 'graphicacy' verder te ontwikkelen.
35
