KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
werkte onder meer voor Orell Füssli,
Kümmerly Frey en voor het Bundes
amt für Landestopographie, en was
daarnaast prof. dr. h.c. aan de Eid
genössische Technische Hochschule te
Zürich en erelid van de sac. Na be-
zichtiging van de tentoonstelling kan
men gerust concluderen dat vele karto-
grafische helden zowel alpinist als to-
pograaf zijn - een hart, een ziel.
Verder was er nog aandacht voor relief-
kaarten voor Scholen en toerisme, to-
pografische reliefkaarten, lithografie in
de reliefkartografie, wetenschappelijke
alpenpanorama's en de digitale relief-
ontwikkeling. Net zoals in Nederland
de Meetkundige Dienst van Rijkswa-
terstaat en de Topografische Dienst
Nederland samen het bestand top-
hoogteMD leveren, zo levert het Bun
desamt für Landestopographie al enke-
le jaren het Digitale HoogteModel
DHM25. De 25 slaat enerzijds op de
maaswijdte van het grid (25 m), ander-
zijds op de schaal van de kaarten
(1:25.000) waaruit het model afgeleid
is. Er is dus geen sprake van nieuwe
data-acquisitie. Bij het binnenkort be-
schikbare Actuele Hoogtebestand Ne
derland (ahn) is dat middels laseralti-
metrie wel het geval.
Bij de tentoonstelling is een mooi uit-
gegeven en rijkelijk gei'llustreerd boek-
werkje versehenen dat tevens als Son
derheft Nr. 13 van Cartographica Hel
vetica is versehenen. Voor een deel van
deze bijdrage is uit dit werk geput3).
Overigens is een bezoek aan het
Schweizerisches Alpines Museum al-
tijd de moeite waard. Als een der wei
nige musea heeft het als zwaartepunt
de kartografie. Er zijn dan 00k vele
fraaie kaarten te bezichtigen. Daar
naast bezit het museum een uitgebrei-
de collectie reliefmodellen.
1997-XX111-4
M.E. van der Valk
Noten
1. De Österreichischer Alpenverein en de
Deutscher Alpenverein brengen samen
met de Alpenverein Südtirol tot op heden
jaarlijks een nieuwe of vernieuwde kaart
uit, die dan als bijlage van het Alpenve-
reinsjahrbuch verschijnt (zie kader).
2. Ook deze kaart is nog steeds als faesimile
te verkrijgen (sFr. 55,-).
3. Catalogusprijs: sFr. 20,-. Te bestellen bij:
Verlag Cartographica Helvetica, Untere
Längmatt 9, CH-3280 Murten, fax: 0041
26 670 10 50.
verslagen
I7th International Conference
on the History of Cartography
Lissabon 6-IOjuli 1997
Gedurende bijna een gehele week was
het auditorium van het Nationale Ar-
chief, gevestigd in de Torre do Tombo
in de universteitswijk van Lissabon, de
plaats van handeling van het 17c Inter
nationale Congres voor de Geschiede-
nis van de Kartograße (ichc). De Tor
re do Tombo, een in 1990 gebouwd
kolossaal complex, dat bestaat uit twee
massief uitziende betonnen blokken
ontleent zijn naam aan de torens in
het oude kasteel Sao Jorge, waar vroe-
ger de Nationale Archieven werden be-
waard. Lissabon Staat dit jaar in het
kader van Vasco da Gama, die precies
vijfhonderd jaar geleden met bestem-
ming India vanuit Lissabon vertrok.
Geen wonder dat de National Com-
mittee for the Commemoration of the
Discoveries een groot aandeel heeft ge-
had bij het totstandkomen van het
congres en de verschillende door de
stad verspreide tentoonstellingen over
Portugese kartografie.
Figuur 1. De Torre do Tombo, waarin het
Nationaal Archief gehuisvest is, en waar
de iyth ICHC plaatsvond (foto: Peter van
der Krogt).
De zaterdag voorafgaand aan het con
gres waren bij de iscem - kaartbeheer-
dersbijeenkomst onder leiding van Ro
bert Karrow en met een dertigtal deel-
nemers - reeds de discussies over de re-
levantie van het maken van 'dikke' of
dünne' bibliografische beschrijvingen
van kaarten op gang gekomen. Het
onderwerp kwam echter niet goed uit
de verf doordat de discussie niet vol-
doende in banen werd geleid. Interes
sant was overigens de körte presentatie
van Ralph Ehrenberg over de nieuwe
Website van de Library of Congress
met Panoramic maps (http://wwu>.
loc.gov). De middag werd besteed aan
een seminar over Teaching the History
of Cartography waar cursussen werden
aangekondigd en naar aanleiding van
lezingen van Peter van der Krogt en
Matthew Edney gesproken werd over
de pro's en contra's van het gebruik
van het World Wide Web.
De officiele opening van het congres
op zondagmorgen, in het monumenta
le pand van het Aardrijkskundig Ge-
nootschap van Lissabon, was op z'n
minst verrassend. Behalve de curieuze
omlijsting van de zaal die bestond uit
muurbrede vitrines met allerlei soorten
geografische artefacten en vondsten,
werd het congres in het bijzijn van de
President van Portugal geopend! De
aanwezigheid van de president toont
het belang aan dat de Portugezen blijk-
baar hechten aan dit internationale
congres. Ik betwijfel het of, wanneer
het congres (weer) in Nederland wordt
gehouden, onze koningin het congres
belangrijk genoeg zou achten om bij
de opening aanwezig te zijn. Een live
kapel luisterde muzikaal de openings-
speeches van de congresorganisatoren
en congresvoorzitter Tony Campbell
op.
In het goed uitgeruste auditorium wer
den na de lunch de eerste sessies ge
houden. Simultaan vertaling tussen
Engels en Portugees maakte het voor
de meeste deelnemers mogelijk de le
zingen te volgen. De meeste Franse
deelnemers echter verkozen hun pre
sentatie in hun eigen taal te geven. En-
kele Franse sprekers presteerden het
daarbij om minstens het dubbele aan-
tal woorden binnen de spreektijd over
de deelnemers uit te störten zodat al-
leen degenen die de Franse taal zeer
goed beheersten het verhaal goed kon-
den volgen. Hoewel de thema's van het
congres waren afgestemd met het gast-
land werd er onder de paraplu van de
andere thema's een gevarieerd pro-
gramma gepresenteerd. In maar liefst
15 sessies werden 42 lezingen gegeven.
De abstracts zijn beschikbaar in de
congresbundel.
In Military Cartography maakte Peter
Barber vergelijkingen tussen verschil
lende uitvoeringen van weergave in
prenten en tekeningen van oorlogs-
handelingen in Therouanne (1513) en
Boulogne (1544). Direct hierop aanslui-
tend trok Montserrat Galera de aan
dacht naar de stadsgezichten en panora-
ma's die als achtergrond fungeren in
Antoon van den Wijngaerde's oorlogs-
prenten. Karl Fischers gedetailleerde
Studie over Hirschvogels plattegrond
van Wenen toonde aan dat Hirschvogel
bepaalde instrumenten niet zozeer ge-
bruikte voor het opmeten maar voor
het verbeteren van de fortificaties die
45
