1^
AJIÄI
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-I
jr« Fort Ste. -Marg^^rite
Dagtocht 10 er» 11
MIDDELLANDSE ZEE
ILE SAINTE-MARGUERITE
uerite
Etang o-
Bateguiei
Grand
Jardin
Ceintun
ILE DE LA
L E S DE LER/Ms
IRADELERE
5t.-Honorat
ILE SAINT-HONORAT
- Abbaye g&Lenns
j Anden
monastere fortifie
Figuur 2. Een
kaartje uit de
ANWB-gids Cote
d'Azur van de
nieuwe serie 'actief
anders'. Het
kaartontwerp is
van Gerrit van
Omme.
kleurendruk of kleurenfoto's waren in die tijd trouwens zeer
ongebruikelijk. Voor het eerst kregen ze serieuze concurren-
tie in de vorm van de aanvankelijk nog beknopte uitgaven
van Kosmos, tot op heden de grootste rivaal van de anwb.
Kort na 1970, toen 00k de Amsterdamse boekhandelaar Al-
lert de Lange met een serie gidsen op de markt was versehe
nen, viel het besluit tot algehele reorganisatie van het fonds.
Meer reizen, meer informatie
De groeiende behoefte aan informatie hield gelijke tred met
de ontwikkeling van het individuele toerisme. Een belang-
rijke rol werd daarbij gespeeld door dr. L. van Egeraat, een
destijds uiterst populaire spreker voor radio en televisie. De
innemende Brabander (die zelf 00k enkele reisgidsen
schreef) is later fei bekritiseerd, maar zijn bijdrage aan de
algemene ontwikkeling van de beginnende toerist is van
grote invloed geweest. Een vergelijkbare rol speelde geschie-
denisleraar Jo Dominicus, auteur van uitgever Gottmer
(vanaf 1969). De veelschrijver kweekte door zijn aimabele,
pretentieloze stijl een grote schare trouwe lezers. Na zijn
dood bleef zijn naam verbonden aan de enorme reeks gid
sen waarvoor hij de eerste delen schreef.
Aanleiding voor de restyling van de ANWB-gidsen rond 1971
was 00k de populariteit van de serie gidsen van Michelin,
ondanks het feit dat die toen nog uitsluitend in het Frans
verkrijgbaar waren. Als enige verdeelde Michelin het be-
schreven gebied in kleinere regio's, alvorens tot plaatsbe-
schrijvingen over te gaan. Het concept droeg zeker bij tot
de overzichtelijkheid en hanteerbaarheid. De ANWB-gidsen
werden in een vergelijkbaar jasje gegoten; bovendien werd
de achtergrondinformatie sterk uitgebreid, 00k met tot dan
toe zelden belichte onderwerpen als stedenbouw, industriele
archeologie, sociale woningbouw, moderne architectuur en
literatuur. De reisgids-nieuwe-stijl (met een grijs omslag)
werd een voor Nederlandse marktbegrippen ongekend suc-
ces: eind jaren zeventig was de anwb onbetwiste marktlei
der in reisgidsenland. Overigens bleef de serie beknopte
gidsen (waaruit in 1973 de laatste reiswijzer-bij läge was ver-
dwenen) een eigen bescheiden leven leiden, tot halverwege
de jaren tachtig het laatste deel werd uitverkocht.
tijd van Nederlandse origine. Vanaf
omstreeks 1980 kwamen er steeds meer
vertalingen op de markt met als kwali-
tatief en kwantitatief belangrijkste
concurrent de door Cantecleer vertaal-
de DuMont Kunstreiseführer. De
anwb moest een flinke stap terugdoen,
ondanks het verdwijnen van het exclu-
sieve karakter: de gidsen werden niet
meer louter aan leden verkocht, maar
kwamen 00k - tegen een hogere prijs -
in de Nederlandse en Vlaamse boek-
handels terecht. In 1990 kreeg de grote
serie (de grijze gidsen) er een broertje
bij: een serie beknopte gidsen (de klei
ne serie, in füll colour) voor grote Ste
den en andere populaire bestemmin-
gen. Na een aanvankelijk succes nam
de belangstelling, mede onder de druk
van de moordende concurrentie, gelei-
delijk af. Er verscheen een derde serie
(de groene middenserie), waarin al snel
de nadruk kwam te liggen op de verre
(overzeese) bestemmingen, later aange-
vuld met een zestal gidsen voor Euro-
pese Steden, met een afwijkende kleur
(geel) op het omslag. Qua informatie-
dichtheid een goede middenmoter,
verfraaid met enkele katernen kleuren
foto's, maar verder in zwart-wit ge-
drukt.
Reisgidsen voor Nederland
Ook Nederland heeft altijd aandacht
gekregen in reisgidsen van de anwb. Zo
is er van het begin van de 2oe eeuw tot
in de jaren zestig een Reisboek voor Ne
derland geweest. Eind jaren zestig werd
een serie provinciegidsen gemaakt {Ei
gen land met open ogen), enigszins te
vergelijken met de reisgidsen over het
buitenland. In de jaren zeventig en
tachtig volgden meer praktisch gerichte
boekjes per provincie. Pas in de jaren
negentig werd weer een serie serieuze
reisgidsen aan Nederland gewijd. De
Reisgids Nederland telt momenteel
twaalf delen. De modern opgezette serie
(veel kleurenfoto's, zeer verzorgd kaart-
werk) is ook gericht op het verkennen
van de eigen omgeving. Naast traditio-
nele onderdelen als monumenten en
cultuur is er aandacht voor de geschie-
denis van het alledaagse landschap en
ook voor bijvoorbeeld de sociaal-econo-
mische facetten van de samenleving.
Groeiende concurrentie
Het succes van de ANWB-reisgidsen lokte nieuwe concurren-
ten. Tot dan toe waren de concurrerende gidsen vrijwel al-
Beeldcultuur
Vanuit de markt kwamen Signalen dat
de illustraties en de kartografie een
steeds belangrijkere rol zouden gaan
12
