ATLAS
Satellietbeeld
BESPREKINGEN
Topografische
VAN NEDERLAND
45
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
De Topografische Satellietbeeld
Atlas van Nederland 1:100.000
Weesp: Robas bv., 1996.
180 pp., lormaat 29,7 x 21 cm.
isbn 90 727 7095 1. Prijs 39,50.
De Topografische Satellietbeeld Atlas
van Nederland bestaat uit drie delen:
een inleiding, de kaartbladen en het
register.
In een inleiding wordt verteld waarom
de Satelliet Atlas bijzonder is en wordt
er een toelichting gegeven bij het sys-
teem waarmee de beeiden gemaakt
zijn, het Franse satellietsysteem spot,
een ruimtesonde op 833 kilometer
hoogte.
Het is, volgens de uitgever, de eerste
atlas gebaseerd op 32 wolkenvrije satel-
lietopnamen, genomen in de jaren
r993> J994 en l995- Door de naadloze
montage ontstonden 67 kaartbladen,
die Nederland weergeven met in groen
de bosgebieden en in blauwgrijs het
water. Dit in tegenstelling tot de meest
gangbare weergaven waarbij infrarood
satellietfoto's de vegetatie felrood en
het water vrijwel zwart weergeven.
Verder geeft de inleiding in het kort de
geschiedenis van de ruimtevaart, de
doelstellingen en een overzicht van de
bereikte resultaten en toepassingen.
De ontwikkeling van de V2-raketten in
de Tweede Wereldoorlog, het begin
van het satellietdjdperk in 1957 en de
eerste Spoetnik komen eveneens aan
bod. Daarnaast is er aandacht voor
Strategie, communicatie, meteorologie,
kartografie, geologie, milieu en land-
bouw.
Interessant voor de lezer is de techni
sche uiteenzetting van de werking van
de satelliet met duidelijke illustraties
en schematische voorstellingen. Aan
het eind van dit deel een opsomming
van de activiteiten van de SPOT en een
overzicht van de SPOT-satellietbeelden
van Nederland van 1992 tot en met
1995-
Het tweede deel van de Atlas bestaat
uit de 67 kaartbladen, schaal 1:100.000
waarvan 61 op een dubbelblad. Deze
genummerde dubbelbladen vragen de
lezer enige gewenning bij het opslaan.
De bladen vallen exact samen met de
kaartbladen in de Robas Atlas van Ne
derland 1:100.000. Wanneer het in de
bedoeling van de uitgever lag een re
alistische kijk op Nederland te geven,
dan wordt met het gebruik van beide
atlassen naast elkaar het beste resultaat
bereikt.
De op de satellietbladen in geel ge-
drukte plaatsnamen zijn vaak moeilijk
te lezen, en het grid loopt op sommige
plaatsen hinderlijk door de namen
heen. Waar met wit gewerkt is wordt
dit probleem nog groter; zo is de naam
Henschotermeer boven Maarn op
kaart 40 onleesbaar. De Computer'
heeft duidelijk moeite gehad met de 'e'
want deze letter ontbreekt telkens bij
namen als Exloermond (kaart 19), Ma
rienberg (29), Marienveld (42) en Ba-
bylonienbroek (52). Ook is de naam-
geving niet altijd gecontroleerd want
op kaart 11 Staat Panuyskanaal, i.p.v.
Panhuyskanaal en de 'Ijssel' Staat op
blad 47 geschreven als 'Ijssel'.
Op kaart 12 vinden we de Monnike
Ee, terwijl de Atlas spreekt van Nieu
we Monnike Greppel. Zo zijn er meer
namen niet gelijk aan die in de Atlas
van Nederland.
Bij de dubbelbladen zorgt de inbind-
methode voor een probleem. Zo Staat
bijvoorbeeld boven Nieuwe Pekela een
naam als Heveld zo in de band dat
die ook na ver uitbuigen van de kaart
bladen onleesbaar blijft. Bij een vol-
gende lees(buig-)poging liet de lijm
van het buitenomslag los.
De typografie is niet overal kartogra-
fisch verantwoord toegepast. Terwijl
op blad 42 de waterpartijen in cursief
worden aangegeven krijgt 'de Berkel'
eenzelfde letterkeuze als de plaatsen
(romein). Door elkaar staan de namen
van rivieren en havens beurtelings in
cursief en romein. Zo zijn 'Haringvliet'
en 'Grevelingen' op kaartblad 43, 'Ha
ringvliet' en 'Grevelingen op kaartblad
50. Dit geldt eveneens voor Europaha-
ven, Brielse Meer, Botlek in romein,
het Oostvoornse Meer en de overige
havens in cursief, bij de Bernisse ont
breekt de naam geheel(blad 43 en 44).
Soms vallen de namen bij de plaatsing
samen, hetgeen de leesbaarheid niet
ten goede komt, zie Zwartsluis en De
Pieperkolk op blad 22. Dit euvel komt
op meerdere kaartbladen voor.
Plaatsen die elkaar in grootte niet veel
ontlopen zijn vaak in verschillende let-
tergrootten aangegeven. Waarom is
Spoorbuurt op kaart 15 in gelijke let-
tergrootte aangegeven als het grotere
Anna Paulowna?
Waarom is 'Rotterdam' op kaart 44 in
grotere letters uitgevoerd dan 'Amster
dam' op kaart 32?
Hoewel zij juist vaak belangrijke her-
kenningspatronen op foto's vormen,
zijn rivieren niet altijd van namen
voorzien, zoals op kaart 41 de Ijssel en
op kaart 54 de Maas. Meestal staan de
namen op de aansluitende kaartbladen
vermeld maar daar gaat de atlasgebrui-
ker niet van uit.
De kaartbladen op zieh geven een
goed fotografisch beeld in heldere
kleuren waarbij over de landsgrens het
buitenland met een afgezwakte kleur
wordt aangegeven en niet zoals in de
Atlas wordt weggelaten. Hoewel het
kleurenbeeld hierdoor wordt bena-
deeld is de struetuur goed te volgen.
De landschapspatronen zijn in de atlas
goed te herkennen, evenals rivierstel-
sels, kanalen, sloten en vaarten. De
verkavelingen zijn duidelijk te zien.
Aan de kust geven de haak- en schoor-
wallen een goed herkenningspatroon
ofschoon deze als momentopname,
aan verandering onderhevig zijn.
De zandbanken in de Noordzee en de
riviermondingen spreken voor zieh,
evenals de ondiepten in binnenwate-
ren die in kleur eveneens goed herken-
baar zijn.
Het derde deel, het register, bevat 8500
namen, omvat 16 pagina's en is gelijk
aan het namenregister van de Atlas.
Achter elke naam geeft het register de
naam van de gemeente waartoe de
plaats behoort en de aanduiding Streek,
water, nummer van de rijksweg, afslag
enz. Hoewel de afkortingen niet kun-
nen worden misverstaan is in de tekst
nergens een verklaring opgenomen.
Dit was op de laatste pagina nog mo-
gelijk geweest. De verwijzingen van
het register naar de kaartbladen wer
ken goed, zij gaan volgens RD-coördi-
naten in kilometers.
Kort samengevat kunnen we zeggen
dat de satellietatlas voor een gei'nteres-
