KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-I
bruikte statistische regio's: Counties,
Scottish Regions, Island Areas, Dis-
tricts en parlementsgebieden. Bij deze
laatste regio's, de Parliamentary consti-
tuencies, wordt een kartogram ge-
bruikt, dat veel vragen oproept en zijn
meerwaarde boven een traditioneiere
weergave niet duidelijk maakt.
In de atlas zitten in totaal 153 kaarten,
waarvan er 135 choropleten zijn. En bij
de meeste onderwerpen ligt dat 00k
voor de hand. Maar zeker niet bij bij-
voorbeeld de eerste twee kaarten van
de atlas. De distributie van de bevol-
king is moeilijk weer te geven met een
choropleet. En terwijl de tekst bij de
kaart notabene zelf aangeefit dat de
grenzen van de gebruikte statistische
gebieden het beeld be'fnvloeden, hou-
den ze het toch bij een choropleet.
Waarom dan niet de voor de hand lig-
gende stippenkaart wordt gebruikt is
een raadsel.
Ook de invulling van choropleten in
deze atlas laat soms te wensen over. De
gebruikte blauwe kleur Staat eigenlijk
niet toe dat er meer dan vier grijstonen
worden gebruikt. Bij vijf variaties in
grijstonen wordt het onderlinge ver-
schil te klein om goed onderscheid
mogelijk te maken. Bij klasse-indelin-
gen die zowel boven als onder een nul-
waarde komen, wordt blauw gebruikt
voor de positieve waarden en zwart
voor de negatieve waarden. Hoewel dit
op zieh een legitieme en meer gebruik
te methode is, wordt het effect teniet
gedaan door in het blauw fijn geraster
de grijstonen te gebruiken en in het
zwart zulke grove rasters te gebruiken
dat het daadwerkelijk stippen zijn ge
worden.
Een ander vreemd gebruik van cho
ropleten komt voor in de kaart op pa-
gina 37. Daarin worden met blauw en
zwart twee choropleten gecombineerd,
plus nog eens het gebruik van punt-
symbolen voor een derde variabele.
Twee naast elkaar geplaatste kaarten
met elk een choropleet had waar-
schijnlijk een beter resultaat opgele-
verd.
Ook diagramkaarten worden vaak ge
bruikt. Een gevaar hierbij is dat een te-
veel aan (kleine) diagrammen de
beeldvorming nadelig bei'nvloedt. Het
kost erg veel tijd en inspanning om de
diagrammen afzonderlijk te lezen, on-
derling te vergelijken en patronen te
ontdekken. Eigenlijk zou voor elke
diagramkaart een chorochromatische
kaart met kwalitatieve klassen een
snellere en betere beeldvorming ople-
veren.
Voor zowel de bewegings- als de figu-
ratieve kaarten geldt dat er gelukkige
en (vooral) minder gelukkige voorbeel-
den zijn. De algemene impressie is dat
de kaarten door aan de ene kant toe-
passing van een vrij kleine schaal en
aan de andere kant weergave van een
groot aantal statistische regio's een
nogal druk beeld achterlaten. En dit
komt de duidelijkheid zeker niet ten
goede.
Een apart probleem bij alle grootscha-
lige kaarten is Greater London. Door
de kleinere statistische regio's binnen
de Londense agglomeratie komt de
duidelijke weergave in de kaarten in
gevaar. Daarom is, heel logisch, geko-
zen voor inzetkaarten van Greater
London. Alleen wordt het niet in elke
kaart op identieke wijze uitgevoerd.
Soms wordt Greater London blanco
gelaten en geeft de inzet pas de statisti
sche waarden en soms wordt het ge-
middelde voor Greater London in de
hoofdkaart aangegeven en geeft de in-
zetkaart de onderverdeling in deze re
gio weer. En in een geval (pagina 55)
wordt een symbool voor Londen aan
gegeven in de hoofdkaart en nog wat
meer Symbolen in de inzet. En tenslot-
te wordt in op pagina 51 helemaal geen
inzet gegeven. Uniformiteit zou hier
op zijn plaats geweest zijn.
De atlas heeft enkele Sterke punten.
Ondanks het feit dat er moeilijke keu-
zes gemaakt moesten worden geeft de
atlas toch een interessant en breed
overzicht van sociaal-geograhsche the-
ma's in Engeland, Schotland en Wales.
Stuk voor stuk worden de onderwer
pen volgens een strak stramien behan-
deld. En door een grote uniformiteit
van karteren is onderlinge vergelijking
mogelijk.
Maar tevens laat deze atlas onnodig
wat steken vallen. In de toelichtende
teksten wordt op geen enkele wijze ge-
wezen op de mogelijkheden van on
derlinge vergelijkingen. Er zijn geen
verwijzingen naar andere kaarten om
bepaalde patronen te verklaren of om
op andere verbanden te wijzen. De on
derwerpen staan te gei'soleerd. In de
teksten wordt evenmin verwezen naar
de appendici, die veel verduidelijking
kunnen verschaffen. Dat sommige ge
bruikte termen, met name op statis
tisch gebied, niet worden toegelicht
(ook niet in de appendices) is echt een
gemis.
Ook de kaarten kennen enkele min-
punten. De keuze voor bepaalde kaart-
typen is in meerdere gevallen ongeluk-
kig uitgevallen en de uitwerking laat
nogal eens te wensen over. Gevolg is
dat de kaarten geen optimale beeldvor
ming toelaten, en daarmee niet altijd
de boodschap overbrengen.
Wanneer men de kaarten zou verbete-
ren door een betere keuze van kaartty-
pe en een betere uitwerking, in de tek
sten een meer volledige toelichting zou
geven, en vooral meer zou verwijzen
naar andere onderwerpen, dan zou de
atlas een meer coherent beeld geven
van de sociale geograhe van Groot-
Brittannie. En dan zou men een mooi
en goed document in handen hebben.
Nu is de atlas alleen interessant voor de
mensen die echte (beroepsmatige) inte-
resse hebben in de weergegeven onder
werpen, en die bereid zijn net even wat
meer moeite te doen om de juiste in-
formatie uit de kaarten te halen.
M. Roesink
Standardisierte Zeichenerklärun
gen für Radverkehrskarten.
Konzepte und Empfehlungen für
die kartographische Radweg
weisung. H.-J. Ulbert.
Dortmund: Institut für
Landes- und Stadtentwicklungs-
lorschung des Landes Nord
rhein-Westfalen, 1997.
72 pp., 29,7 x 21 cm. Serie ils 119.
isbn 3 8176 6119 3. Prijs: dm 25,-.
Dit is een boek voor 'fietskaartverbete-
raars', een term waarmee redacteur
Ferjan Ormeling de projectgroep
Fietskaarten aanzette tot raadpleging
en bespreking ervan. De auteur, Dr.
Phil, Dipl. Ing. en Dipl. Geogr., on-
derzoekt de relaties tussen fietsactivi-
teiten, ßetskaarten, fietsbewegwijze-
ring en kartograhsche communicatie-
processen 'gründlich', zoals mede op
grond van zijn talrijke titels verwacht
mag worden. Zijn doelstelling geef ik
hier in vertaling weer.
"Doel van deze publicatie is:
een typologie op te stellen van de
fietsactiviteiten en fietskaarten;
een inventarisatie van de fietskaartse-
ries in Nordrhein-Westfalen uit te
voeren;
de fietsbewegwijzering in het terrein
en de kaart aan de hand van terrein-
en kaartvoorbeelden te beschrijven
en te beoordelen;
de legenda's van de fietskaartseries in
Nordrhein-Westfalen te analyseren;
de tekortkomingen in informatie en
weergave in de fietskaartseries zicht-
baar te maken;
48
