119
□8
0
Standardisierte
Zeichenerklärungen
für Radverkehrskarten
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-I
gestandaardiseerde legenda's voor de
fietskaarten in de schalen 1:20.000
tot 1:150.000 in het kader van een
boek met kartografische voorschrif-
ten uniform te ontwikkelen en over-
zichtelijk vorm te geven;
de deskundige organisaties (kartogra-
fie, fietsverkeersplanning, fietsorgani-
saties) met behulp van deze publica-
tie een grondslag voor discussie en
besluitvorming aan te bieden, opdat
het fietsersvolk in de toekomst over-
zichtelijke, onderling vergelijkbare en
inhoudelijk juiste fietskaarten kan
aanschaffen en gebruiken."
Na een goede opsomming van algeme-
ne eisen aan fietskaarten (p. 9) onder-
scheidt Ulbert vier groepen fietsactivi-
teiten: het alledaagse fietsen, het recre-
atieve fietsen op de vrije avond, het re-
creatieve fietsen in het weekeinde en
het toeristisch georienteerde fietsen.
Deze brengt hij in verband met het
Radstadtplan, de Radwanderkarte en
de Radtourenkarte. Deze typen nemen
in schaal af en vragen elk een andere
topografische en op het fietsen afge-
stemde thematische inhoud. Vervol
gens inventariseert Ulbert de verschil-
lende in de handel verkrijgbare fiets-
kaartseries volgens de hiervoor aange-
geven typologie. De bedekking en
overlapping toont hij in een over-
zichtskaart, maar kaartfragmenten op
basis waarvan de lezer zieh een eigen
11
Institut für Landes- und Stadtentwicklungsforschung
des Landes Nordrhein-Westfalen
oordeel zou kunnen vormen krijgen
we helaas niet te zien.
De gekleurde drukinkt blijkt gereser-
veerd voor een groot aantal foto's van
fietswegwijzers in het lange (28 pp.)
hoofdstuk, waarin terrein ('Natur', dat
wil soms zeggen veel steen en asfalt en
een plukje groen) en kaart met elkaar
worden vergeleken. Klopt het wegen-
net ter plekke, en stemt de bewegwij-
zering overeen met de aanduiding van
(genummerde) fietsroutes op de kaart?
Verdwaalt de fietser niet in het 'Rad-
wegweisungsschilderwald' (p. 16)?
Maar de fietser zou met zijn Holland
rad, Mountainbike, Trekkingrad of
Rennrad 00k van het rechte päd kun
nen geraken, doordat in de verschillen-
de kaartseries en zelfs in de kaarten
binnen die series begrippen en kaart-
symbolen niet uniform zijn. Bij wisse-
ling van blad ziet de wereld er op pa-
pier soms heel anders uit. Hoe, wordt
uitvoerig uit de doeken gedaan in ta-
bellen met tekst maar helaas weer niet
in kaart- of legendafragmenten ge-
toond. De tekortkomingen in de kaart
zouden kunnen worden opgeheven
door in overleg tussen verkeers- en
fietsintrastructuurplanners, kaartpro-
ducenten en fiets(kaartengebruik)ers
tot landsdekkende op het fietsen afge-
stemde legenda's met precies geclassifi-
ceerde begripsomschrijvingen te kö
rnen. Hoe dit overleg dan moet lopen
werkt Ulbert niet uit, wel komt hij na
enige theoretische overwegingen over
legenda's met gedetailleerde voorstellen
voor de vier rubrieken fietsverkeersnet,
fietsverkeersaanduidingen, fietsver-
keersbewegwijzering en aanvullende
fietsinformatie. Het resultaat is een
'Radorientierte Musterlegende (rom)'
en een drietal 'Radorientierte Karten
beispiele (rok)' voor de drie onder-
scheiden kaarttypen. Voor elk kaartty-
pe wordt dezelfde legenda voorgesteld,
waarbij alle aanduidingen in een kleur
(naar keuze rood of groen) worden ge-
drukt. Aan de topografische onder-
grond wordt niet getornd, hoewel dat
met de huidige digitale bestanden
goed mogelijk moet zijn (p. 70). Ul
bert gaat er echter niet verder op in.
Daarmee steh hij impliciet een nogal
conservatieve technische werkwijze
voor! In een slothoofdstuk 'Zukunfts
orientierte Aspekte ein Ausblick' vat
hij zijn bevindingen en aanbevelingen
nog eens kort samen. Het rapport
wordt besloten met een uitvoerige en
tot nader onderzoek aansporende lite-
ratuurlijst.
AI met al is het een degelijk werkstuk,
waarin veel behartenswaardige zaken
worden besproken. Ik heb maar twee,
niet echt inhoudelijke, punten van kri-
tiek. Het eerste is, dat de fraaie kleu-
renfoto's van wegwijzers beter vervan-
gen hadden kunnen worden door
kaart- en legendafragmenten. De titel
van het rapport doet toch zoiets ver-
wachten. Het tweede is, dat de schrij-
ver nogal eens namens de gebruikers
spreekt zonder dat uit zijn verslag er-
gens blijkt of hij 00k gebruikersonder-
zoek heeft gedaan: "Die Radfahrerin
nen und -fahrer bzw. Kartenbenutze
rinnen und -benutzer erwarten einfach
en "Die Radfahrerinnen und -fah
rer möchten nicht jedesmal, wenn sie
mit ihren Fahrrädern eine Kartenblatt-
grenze überfahren, anders klassifizierte
und formulierte Zeichenerklärungen
studieren müssen." (p. 70, mijn cursi-
veringen, vdS). Zou dat echt waar
zijn? Zouden (Duitse) fietsters en fiet-
sers zo veeleisend zijn als ze met hun
Hollandrad of ander type Drahtesel
een grens overschrijden?
R. van der Schans
De droom van een kaartenmaker.
De bespiegelingen van Fra Mauro,
cartograaf van het hof van Venetie.
James Cowan.
Amsterdam: Anthos, 1997.
200 pp., 21 x 13 cm.
isbn 90-414-0217-9. Prijs 34,90.
Deze roman speelt zieh af ergens in de
zestiende eeuw, precies duidelijk is dat
niet zoals de schrijver op p. 196 graag
toegeeft. Het is een dagboek van broe-
der Mauro, in- en uitgeleid en van ver
klärende noten voorzien door de au-
teur. Mauro werkt aan een wereldkaart
op basis van de verhalen die reizigers
naar verre een vreemde landen hem
komen verteilen. Zelf verlaat hij zijn
kloostercel nooit. "Geen enkel zee-
mansverhaal is te onbeduidend om aan
te hören, geen enkel reizigersboek te
alledaags om te lezen. Ik ben overgele-
verd geweest aan de genade van de ob-
servaties van andere mensen, sinds ik
wis- en natuurkunde terzijde heb ge-
legd om me te wijden aan de bestude-
ring van de wereld waarmee zij werden
geconfronteerd." (p. 25).
In eerste instantie streeft Mauro naar
een 'objectief' wereldbeeld, maar hij is
een intelligent mens. Door de gesprek-
ken met zijn informanten (het woord
Staat er echt!) die de wereld hebben be-
"iRadstadtplan j
jiRadwah de rka'rt e
Hans-Jürgen Ulbert
Konzepte und Empfehlungen
für die kartographische Radwegweisung
49
