6
II
6b
0
0
tu
v-1
O
H
Grados de la Longitud.
.3
s 3 59
n t -2 n
O -• aih"
3
i ,--3
5 3 s
.5
2
3
'S 2?
«<5
O
3 a
J S
So
b ROMA666
1
s 1 1 1 1 i40jl 1 1 1 1
'2*1 4 1
'3oi
2?
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-I
ontstaan zijn; de eerste zou een dia-
gram zijn van Michael Florent van
Langren uir 1644 (zie figuur 1). Het
besef is hierbij voor het eerst gebruikt
dat de dimensies van het platte vlak
een bepaalde waarde kunnen hebben,
net zoals, bij een kaart, de waarde van
het geografische coördinatenstelsel. In
het tweede deel werd het begrip 'flat-
land' ge'introduceerd, en grafische mo-
gelijkheden om aan het platte vlak te
ontkomen en een idee van de derde di-
mensie te geven. In dit derde deel
volgt het begrip 'still-land', dat onze
statische grafische voorstellingen aan-
geeft, en mogelijkheden om daarbo-
venuit te komen, en een idee te geven
van beweging.
Dat wordt afgewisseld met goede raad-
gevingen en beschrijvingen van het
proces om tot de juiste afbeeldingen te
komen. De maatstaf voor een goede
afbeelding is dat hij vragen kan beant-
woorden (hier lijkt de invloed van Ber
tin aanwezig) als: hoeveel, hoe vaak,
waar, in welk tempo/verhouding. Veel
nieuwe computer-animatieprogram-
ma's of 3D-visualisaties kunnen dat
niet.
Aan de hand van het voorbeeld van
cholerabestrijder John Snow (wiens
stippenkaart helaas geen tijdselement
toont) volgt de beschrijving van de te
volgen procedure: 1. plaats de gegevens
in de juiste context om oorzaak en ge-
volg te kunnen nagaan; 2. maak kwan-
titatieve vergelijkingen; 3. probeer 00k
alternatieve verklaringen te vinden en
afwijkende gevallen; 4. controleer op
mogelijke fouten in de waarnemingen
die in de grafische voorstelling worden
weergegeven.
Naast Snow wordt de grafische verkla-
ring van goocheltrucs uitgebreid be-
schreven, het grafische bewijs van de
oorzaak van het ongeluk van de space
Shuttle Challenger, een door Tufte zelf
ontworpen video-bewegwijzeringssys-
teem van de National Gallery of Art in
Washington, en de grafische verbeel-
ding van 'event histories', hier van
ziektegevallen: hoe geef je het verloop
van een ziekte zo grafisch weer dat een
deskundig arts er in een oogopslag de
juiste conclusies uit kan trekken?
Het zijn allemaal leuke en knap uit-
eengerafelde voorbeelden; ze worden
met enthousiasme gebracht, en knap
verklaard. Meer is het niet, maar het
blijft belangrijk dat er iemand opstaat
en zegt: dat zijn zulke bijzondere grafi
sche voorstellingen, die hören in een
museum thuis! En het is leuk dat daar
00k kaarten bijhoren.
F.J. Ormeling
Readers Digest Atlas of Australia
Sydney: Reader s Digest, 1994.
Tweede editie, 304 pp.
Formaat 28 x 40 cm.
isbn o 86438 695 8. Prijs: 250,-
Deze tweede editie van de Reader's Di
gest Atlas of Australia bestaat uit vier
delen:
Deel 1 (pp. 8-57): Profiles of Australia.
Allerlei thema's (fysische gesteldheid,
geschiedenis, economie, bevolking, ver-
keer en vervoer, communicatie) wor
den behandeld, rijkelijk gei'llustreerd
met fotos, maar met in totaal slechts 9
kaartjes.
Deel 2 (pp. 58-73): The Capital Cities.
De acht grootste Steden van Australie
worden ieder apart behandeld, verge-
zeld van een satellietbeeld van de stad
met daaroverheen een lijnenbeeld van
de wegen, waterlopen en enkele namen.
Deel 3 (pp. 74-223): Australia in Maps.
Naast een inleiding over de geschiede
nis van de kartografie, de wijze waarop
een kaart tot stand komt en een leer-
zaam stukje over kaartgebruik, bestaat
dit deel uitsluitend uit topografische
kaarten (1:1.000.000) die het volledige
Australische grondgebied beschrijven.
Index (pp. 224-304): Een 'gazetteer'
waarin 40.000 namen zijn opgenomen.
In totaal zijn 146 kaarten opgenomen,
gemaakt door de Australian Surveying
and Land Information Group (aus-
lig), de overkoepelende topografische
dienst van Australie.
De voorkant van de atlas doet vermoe-
den dat het hier om een boekwerk met
veel en verschillende soorten kaarten
gaat. Uit het opschrift aan de achter-
kant blijkt echter dat er naast de kaar
ten 00k veel aanvullende informatie in
de atlas te vinden is "...gei'llustreerd
met prachtige foto's en kunstzinnige
tekeningen". Deze atlas is bedoeld
voor een algemeen publiek (met mid-
delbareschoolopleiding), als gezinsatlas
en naslagwerk. Het grote formaat en
behoorlijke gewicht beperken het ge-
bruik tot een leestafel in een biblio-
theek of thuis. De vrij hoge prijs zal
tot gevolg hebben dat alleen de grotere
bibliotheken en de meer welgestelde
particulieren zieh deze atlas kunnen
veroorloven.
Er is gebruik gemaakt van een goede
kwaliteit papier, waarop de kleuren
van de foto's en kaarten en de tekst
goed uitkomen. De topografische
kaarten in het derde deel van de atlas
lopen niet door tot aan de rüg van de
atlas, wat de leesbaarheid sterk ten
goede komt. De voorkant van de atlas
met drie soorten kaarten van een stuk
van Australie, is niet representatief
voor de inhoud, aangezien er 00k erg
veel foto's, tekeningen en diagrammen
in de atlas te vinden zijn. De schutbla-
den, met daarop luchtfoto's van Au
stralische landschappen, zeggen niet
zoveel en dienen slechts als achter-
grond.
Naast kaarten speien dus 00k foto's,
tekst en illustraties een grote rol in
deze atlas. Deel 1 bevat voornamelijk
tekst met foto's en tekeningen en
slechts een paar diagrammen en kaart
jes. Bovendien dienen de kaartjes in
dit deel slechts als illustratie, als mooi
kleurig plaatje. In deel 2 is het even-
c
*»4
c
n
R S
vK n
0 0
O 41
1 i"
1
1
Figuur 1. Opvattingen van verschillende kartografen over de lengteligging van Rome ten opzichte van die van Toledo, weergegeven door
Michael Florent van Langren, in La Verdadera Longitudpor Mary Tierra, Antwerpen 1644 weergegeven.
51
