KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-I
wicht tussen kaarten, tekst en foto's
beter. ledere stad wordt in 2 pagina's
behandeld: een pagina met beschrij-
vende tekst en foto's en op de andere
pagina de kaart. Deel 3 bestaat naast
twee pagina's verklärende tekst uitslui-
tend uit kaarten. Ook hier is er dus
geen goed evenwicht tussen tekst en
kaartmateriaal. Hieruit volgt dat de
balans tussen tekst, foto's en kaarten
binnen de atlas als geheel ook niet he-
lemaal in orde is: veel tekst in het be-
gin, alleen maar kaarten aan het eind.
Voor deze indeling in drie oneven-
wichtige delen wordt door de uitgever
geen uitleg gegeven, maar de gehan-
teerde volgorde van rijk gei'llustreerde
tekst naar steeds ingewikkelder kaart
materiaal vergemakkelijkt wel de toe-
gang voor de lezer. Het meest toegan-
kelijke deel is als eerste geplaatst en de
'moeilijke' kaarten aan het eind.
De inhoudsopgave voorin is duidelijk
en overzichtelijk en zorgt voor een
goede toegankelijkheid van de atlas als
geheel. Het register met 40.000 na-
men zorgt voor een goede toeganke
lijkheid van de kaarten uit deel 3.
De drie delen van de atlas staan min of
meer op zichzelf. De lay-out verschilt
per deel, er wordt in de tekst niet ver-
wezen naar andere delen en ook verge-
lijking tussen de kaarten van de ver-
schillende delen is niet mogelijk van-
wege de totaal verschillende kaartsoor-
ten (hierover meer in de volgende para-
graaf). Binnen delen 2 en 3 zelf is wel
vergelijking tussen de kaarten mogelijk.
Een algemene opmerking over de
'toon' van de atlas en dan met name
van deel 1, is dat deze uitgesproken po-
sitief is. Er wordt wel enige aandacht
besteed aan de problematiek van het
landeigendom van de aboriginals,
maar volgens de atlas is dit probleem
al zo goed als opgelost. In het hoofd-
stuk over de aboriginals en de ontdek-
king van Australie door de Europe-
anen wordt totaal voorbijgegaan aan
de conflicten tussen de aboriginals en
de Europeanen. Ook de eilende waarin
de aboriginals vervolgens gestört wer
den en die tot op de dag van vandaag
nog steeds niet verdwenen is, wordt
met geen woord genoemd. Ook aan de
andere raciale spanningen tussen de
vele bevolkingsgroepen die in Australie
leven, wordt voorbij gegaan. Hetzelfde
geldt voor de grote werkloosheid in
het land. Australie lijkt in deze atlas
een land van melk en honing waar ie-
dereen (en dan vooral de blanke, en
van oorsprong Engelse bevolking) ge-
lukkig is, getuige de vele foto's en teke-
ningen van lachende mensen.
Ieder deel van deze atlas bevat totaal
verschillende kaarten.
Deel 1: de weinige kaarten in dit deel
zijn mooi en origineel getekend (als
aquarellen), maar helaas zijn ze vaak te
eenvoudig en incompleet: er worden
geen relaties tussen variabelen afge-
beeld in de kaarten, het kleurgebruik
is niet altijd duidelijk (bijvoorbeeld de
kaart op p. 19), titel, schaal, bron en
jaartal ontbreken en de legenda's zijn
niet duidelijk. De bijgevoegde blokjes
verklärende tekst zijn dan ook hard
nodig om de kaartjes te begrijpen. De
kaarten in dit deel dienen eigenlijk
slechts als (zij het mooie) illustratie.
Hoewel de kaartjes op een originele
manier getekend zijn, kunnen ze het
grote gebrek aan thematische kaarten
in deze atlas niet goed maken.
Deel 2: bij de stadsbesprekingen is van
iedere stad een satellietopname (schaal
1:250.000) afgebeeld, waarvan de kleu-
ren versterkt zijn en waarover een
kaart met de belangrijkste wegen, wa-
terlopen, parken en straatnamen is ge-
legd. Dit originele idee komt helaas
niet goed uit de verf. De gemiddelde
lezer zal uit deze kaarten weinig infor-
matie halen, daar er een legenda ont-
breekt en de structuur van de stad
nauwelijks uit de kaartjes is af te lezen.
Hoewel door de uniforme schaal enige
vergelijking mogelijk is tussen de Ste
den, waren ouderwetse' stadsplatte-
gronden in dit geval beter geweest.
Deel 3: de topograhsche kaarten in dit
deel zijn prima verzorgd. Alle kaarten
zijn op de schaal 1:1.000.000 en zijn
daardoor goed met elkaar te vergeh) -
ken. Deze bundeling van topograhsche
kaarten is een van de weinige dingen
die de atlas vanuit een kartograßsch
oogpunt interessant maakt. Een groot
nadeel van deze uniforme schaal is
echter dat de bijna onbewoonde woes-
tijngebieden in midden-Australie net
zoveel ruimte krijgen als bijvoorbeeld
de dichtbevolkte oostkust. Wat dat be
treff had beter voor verschillende scha
len gekozen kunnen worden, afhanke-
lijk van het af te beeiden gebied. De
legenda van de kaarten is in z'n geheel
afgedrukt op de pagina met toelichting
voorafgaand aan de kaarten. Bij iedere
kaart afzonderlijk worden de belang
rijkste legenda-eenheden nog eens af
gebeeld. Handiger was geweest als
men bij iedere kaart de gehele legenda
had afgedrukt of, naast de vermelding
vooraf, ook nog een legenda op een in-
legkaart of op de binnenflap van de
kaft had bijgeleverd. Dit voorkomt on-
nodig vaak terugbladeren. Wat wel erg
prettig werkt, zijn de kleine inzetten
van een kaartje van Australie, waarop
ter orientatie het afgebeelde gebied is
ingekleurd. Eveneens handig zijn de
maatstreepjes op de coördinaatassen:
makkelijk bij afstandsberekening. De
projectie waarin de kaarten zijn afge
beeld, is de conforme, conische projec
tie met twee standaardparallellen van
Lambert. In de verklärende tekst voor
afgaand aan de kaarten wordt de in-
houd van deze projectie kort uitgelegd,
wat erg verhelderend werkt.
De belangrijkste kritiek op deze atlas is
het ontbreken van voldoende fatsoenlij-
ke thematische kaarten. Deze zouden in
een volgende editie zeker niet mögen
ontbreken. Waar men in een volgende
editie van deze atlas ook op zou kunnen
letten is de integratie tussen kaarten,
tekst en foto's. Een andere verbetering
zou kunnen gelden voor de stadskaar-
ten: satellietbeelden zijn goed in een at
las te gebruiken, maar niet voor een
stadsplattegrond. Althans niet op de
manier zoals dat nu gebeurd is. Wat er
verder in een volgende editie naast het
bestaande materiaal naar mijn mening
zeker niet zou mögen ontbreken, is:
een goede overzichtskaart van de ad-
ministratieve indeling van Australie,
helemaal aan het begin van de atlas
(in plaats van het nietszeggende satel-
lietbeeld dat er nu Staat),
een fysisch-geograßsche overzichts
kaart,
een hoofdstuk over politiek,
meer aandacht voor de problematiek
van de aboriginals,
meer gebruik van statistisch materiaal
in serieuze tabellen of in duidelijke
kaarten,
het afbeelden van dun- en dichtbe
volkte gebieden op verschillende
schalen.
Vergeleken met andere gei'llustreerde
atlassen, valt het gebrek aan themati
sche kaarten het meest op. Ook de
siechte integratie tussen tekst en kaar
ten springt in het 00g. Wat betreft uit-
gebreidheid, originaliteit, kwaliteit en
uiterlijk onderscheidt deze atlas zieh
echter positief van andere, vergelijkba-
re atlassen. De prijs is voor een atlas
van deze omvang niet te hoog, maar
het blijft een behoorlijk bedrag. Hier-
door zullen alleen de meer welgestel-
den en degenen met een speeißeke be-
langstelling voor het onderwerp (die
de atlas toch wel kopen, ongeacht de
prijs) deze atlas aanschaffen. Andere
belangstellenden zullen voor dit boek-
werk naar een bibliotheek gaan.
52
