B. B. Yahmed
Paris: le Croupe Jeune Afrique et les
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
De satellietopnamen van de Steden zul-
len vrij snel gedateerd raken, evenals de
hoofdstukken over energie, communi-
catie en technologie, maar aangezien de
kosten voor een dergelijke atlas zeer
hoog zijn, zal een nieuwe editie nog
wel enige tijd op zieh laten wachten.
AI met al is de Reader's Digest Atlas of
Australia een prachtig uitziend boek-
werk om in te lezen, in op te zoeken
en om als naslagwerk te gebruiken.
Met dit commerciele, aantrekkelijk
ogende naslagwerk doet de uitgeverij
zijn naam eer aan, maar deze atlas is
slechts in mindere mate van weten-
schappelijk en kartografisch belang.
1998-xxrv-i
bindwerk is goed. Het boek bevat een
harde, stevige kaft. Als de atlas ergens
opengeslagen wordt, blijven de pagi-
na's keurig liggen.
De inhoudsopgave bevindt zieh voor-
in. Achterin is een index (register). Er
is geen indexkaart (bladwijzer). Nu is
dit 00k niet echt nodig, omdat de lan
den van Afrika alfabetisch behandeld
worden. Wel is het jammer dat er geen
zaakregister is opgenomen, waarmee
gebruikers op trefwoorden hadden
kunnen zoeken.
l'Atlas Jeune Afrique du
continent africain
Editions Jaguar, 1993
29,3 x 21,3 cm, 175 pp. (124 kaartpp.)
isbn 2-86950-247-8
Prijs ca. 89,-
In de Atlas du continent africain wordt
geprobeerd een beeld te geven van het
Afrikaanse continent in 175 pagina's.
Op het omslag Staat in de titel de
naam Jeune Afrique. Deze organisatie
is betrokken geweest bij diverse atlas
sen van Afrikaanse landen.
In het voorwoord wordt gewezen op
het historische belang van dit conti
nent. De atlas is echter voornamelijk
versehenen vanwege de vele natuur-
rampen en oorlogen in Afrika, alsmede
de grote bevolkingsgroei. Ook wordt
gewezen op de recente politieke veran-
deringen in dit deel van de wereld. Bo-
vendien was er volgens de samenstel-
lers nog geen Franstalige atlas van het
Afrikaanse continent.
De samenstellers richten zieh naar ei
gen zeggen "...au grand public..." en
de atlas is geschikt voor "...les eleves et
etudiants de tous niveaux,...".
Naar mijn mening is de atlas niet zon-
der meer voor alle leeftijdsgroepen ge
schikt. De atlas bevat veel thematische
kaarten die niet voor iedereen te be-
grijpen zijn. Aan de andere kant zal
voor velen de atlas te beperkend zijn.
Afrika wordt namelijk als geheel en
land voor land behandeld, maar niet
op een lager niveau.
Het formaat van de atlas is ideaal. Ook
de kwaliteit van het papier en het
In de index worden alleen bladzijde-
nummers gegeven en geen kaartvak-
ken; dat zie ik als een gebrek. De over-
R. Oudejans zichtskaarten zijn namelijk wel voor-
zien van parallellen en meridianen, dus
waarom zou je die niet gebruiken?
De eigenlijke atlas bestaat uit drie de-
len: le continent africain, pays par pays
en annexes.
In het eerste deel worden diverse the-
ma's behandeld op het niveau van het
hele continent. Daarna worden de lan
den afzonderlijk naar voren gehaald,
eerst alle (53) onafhankelijke landen en
daarna wordt kort aandacht besteed
aan de niet-onafhankelijke (ei)landen.
In het deel annexes is de index te vin-
den, alsmede een verklärende woor-
denlijst en een lijstje van de gebruikte
bronnen. De index is klein; de atlas
bevat relatief weinig namen. In de
woordenlijst (glossaire geographique et
definitions) worden geografische en an
dere begrippen toegelicht.
In het deel waarin Afrika als geheel be-
keken wordt is er per onderwerp een
pagina met een toelichtende tekst plus
een tot drie kaartpagina's. Bij enkele
onderwerpen zijn diagrammen toege-
voegd, met name staafdiagrammen.
Heiaas zijn er geen (satelliet)foto's op
genomen.
De thema's die gekarteerd zijn liggen
veelal voor de hand. Er zijn niet echt
vernieuwende thema's aangehaald. Op
de bladzijden van Afrika in de wereld
wordt niet alleen de positie van Afrika
verduidelijkt; ook wordt Afrika op di
verse gebieden vergeleken met de rest
van de wereld (bijvoorbeeld qua bevol
kingsgroei).
In het volgende deel van de atlas wor
den de landen van dit continent in al-
fabetische volgorde behandeld. Het
aantal pagina's per land varieert van
een tot vier.
De landen die vier bladzijden hebben
gekregen zijn Algerije, Kameroen, Ma
rokko, Tunesie en Zuid-Afrika. De
eerste vier hiervan waren ooit Frans.
Egypte, Ivoorkust, Nigeria, Senegal en
Zaire (inmiddels Kongo-Kinshasa)
hebben ieder drie bladzijden. Etiopie,
met meer dan 50 miljoen mensen het
derde land van Afrika, krijgt slechts
twee bladzijden.
Dit hangt samen met een van de
'grootste bezwaren tegen de atlas: het
feit dat er telkens ongeveer dezelfde
ruimte is voor een kaart van een be-
paald land. De kaart van Etiopie (circa
1,1 miljoen km1) is even groot als de
kaart van bijvoorbeeld Uganda (circa
250.000 km2) en er zijn nog extremere
voorbeelden te vinden.
Dit bevordert allerminst het bewust-
zijn van de gebruikers over de grootte
van de verschillende landen. Boven-
dien heeft het als gevolg, dat het ene
land door de grotere schaal veel gede-
tailleerder in kaart is gebracht dan het
andere. Dit kan nadelige effecten heb
ben op vergelijkingen tussen verschil
lende landen.
De eilandjes die niet zelfstandig zijn
worden samen behandeld op de laatste
twee bladzijden van het tweede deel
(Territoires africaines sous domination
occidentale). Dit zijn onder andere Sint
Helena in de Atlantische Oceaan,
Mayotte en ook de Canarische Eilan
den worden bij Afrika gerekend. Alleen
van de laatstgenoemde en van Reu-
nion, een Frans eiland ten oosten van
Madagaskar, zijn kaarren opgenomen.
Van Mayotte, een Frans eiland, is geen
kaartje aanwezig. Wel is een overzichts-
kaartje van Afrika opgenomen, met
daarop aangegeven de ligging van de
afhankelijke eilanden. De Westelijke
Sahara wordt beschouwd als deel van
Marokko (hierover verderop meer).
Voor elk land is er een overzichtskaart.
Verder zijn er meestal landbouw-, in-
dustrie- en transport- en verkeerskaar-
ten. Administratieve kaarten en bevol-
kingsdichtheidskaarten zijn vreemd
genoeg zeldzaam. De gebruiker kan re-
Iaties leggen omdat vaak verschillende
verschijnselen gekarteerd zijn in een
kaartje (bijvoorbeeld een kaartje van
Zuid-Afrika met daarin de verschillen
de Volkeren en de 'homelands'). Voorts
zijn relaties te leggen door verschillen
de kaartjes te vergelijken.
Wat ik mis zijn kaarten met een tijds-
dimensie (alleen in het deel van Afrika
53
