KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
nog steeds een tegenstrijdig beeld. De nota Kohnstamm
spreekt zieh uit Over vrije toegankelijkheid van overheidsin-
formatie en vrije gegevensverstrekking. Vele overheidsorga-
nisaties, zo ook de Topografische Dienst, hebben een gehele
of gedeeltelijke kostendekking uit verkoop van gegevens als
doelstelling opgelegd gekregen. Het lijkt dan ook meer re
alistisch dat de gebruiker (de overheid, maar ook het be-
drijfsleven dat de gegevens kan veredelen tot consumenten-
produeten) blijft betalen. Dat in ons geval het Ministerie
van Defensie proportioneel, maar ook niet meer dan dat,
zal bijdragen, ligt voor de hand. Een ding is zeker: echt
goedkoop zal basisinformatie nooit worden!
Commercialisering
De nota Kohnstamm steh dat "ten aanzien van de tdn in
het recente verleden de politieke keuze is gemaakt om ne-
venactiviteiten op de markt toe te staan, opdat de produc-
tiemiddelen meer rendement konden opleveren en de over
heid een kleiner deel van de exploitatie hoeft te dragen.
Maar ondertussen kunnen deze bestuursorganen op de
markt scoren dankzij het feit dat zij een monopoliesituatie
uitbuiten. Als er, doordat potentiele concurrentie ont-
breekt, sprake is van een zuiver monopolistische markt,
mag er in ieder geval geen marktactiviteit zijn."
Het is niet juist dat in het recente verleden enige bewuste
politieke keuze in deze zin ten aanzien van de Topografische
Dienst is gemaakt. Het beschikbaar stellen van informatie
aan andere overheden tegen betaling gebeurt al meer dan
honderd jaar! De suggestie wordt gewekt dat de Topografi
sche Dienst commercieel gaat, maar de werkelijkheid ligt
anders.
De Topografische Dienst verzorgt de facto een basisinforma-
tievoorziening voor de overheid, zij het niet wettelijk gere-
geld, en in een gedwongen rol van ondernemer om dit te fi-
nancieren. De prijs van de standaard topografische kaarten
die de consument rechtstreeks van tdn kan betrekken dekt
alleen de druk- en distributiekosten van de kaarten en de
btw. Er is dus geen sprake van commercialisatie in de zin
van flink verdienen aan de consument met gegevens die
door diezelfde consument als belastingplichtige al betaald
zijn.
De nota Kohnstamm bepleit dat "de informatiegrondstof-
fen in licentie worden gegeven aan bedrijven. Daar kan wel
een financiele vergoeding voor worden gevraagd. Op het
moment dat je informatie wilt hebben van de overheid om
eraan te verdienen, wordt er toegevoegde waarde opge-
bouwd. Het gaat niet om het verkrijgen van een basisinfor-
matievoorziening - die via belasting door burgers en bedrij
ven is gefinancierd - maar om het maken van winst daar-
mee. Dan zul je de verstrekkingskosten plus de aanmaak-
kosten, voor zover traeeerbaar naar dat gegevensbestand,
moeten betalen."
De Topografische Dienst voert al jaren het beleid dat de
particuliere sector ervoor is om produeten voor de consu-
mentenmarkt te maken. tdn maakt zelf geen informatie-
produeten met toegevoegde waarde, maar verstrekt infor-
matiegrondstoffen tegen een financiele vergoeding aan het
bedrijfsleven ter veredeling voor de consumentenmarkt.
Treffende voorbeelden zijn de topografische atlassen van
Wolters-Noordhoff en de bekende fietsroutekaarten eerder
1998-XXIV-2
uitgegeven door Dwarsstap, thans
door de anwb. Het is overigens geble-
ken dat digitale consumentenproduc-
ten nog weinig succesvol zijn, uitge-
zonderd rasterbestanden. De drempel
voor het bedrijfsleven bestaat uit de
hoge ontwikkelkosten en andere voor-
investeringen in geavaneeerde digitale
produeten voor de publieksmarkt. De
Topografische Dienst werpt geen extra
drempels op door vooraf geld te vra-
gen voor de informatie, maar deelt
mee in de opbrengsten door royalty-
regelingen voor verkochte produeten.
Met deze praktische benaderingswijze
beweegt de Topografische Dienst zieh
in het spoor van Kohnstamm (verede
ling via het bedrijfsleven) en in goed
gezelschap van Cohen (scheiding over-
heidstaak en marktactiviteiten).
En verder...
De behandeling van de nota Kohn
stamm in de Vaste Kamercommissie
voor Binnenlandse Zaken op 10 Sep
tember 1997 heeft nog geen helderheid
en eenduidigheid gebracht over het
omgaan met 'elektronische gegevens-
bestanden voor het bestuur'. De com-
missie bleek zieh zeer bewust van de
complexiteit en weerbarstigheid van
dit onderwerp.
Wel heeft de staatssecretaris bij deze
gelegenheid enkele toezeggingen ge-
daan. Hij zou ten aanzien van de actie-
ve openbaarmaking en de activiteiten
die daarvoor ontplooid worden, een
inventarisatie maken, in eerste instan-
tie bij de rijksoverheid. Ook zou hij
kijken in hoeverre in het kader van
Cohen een inventarisatie gemaakt kan
worden van een aantal bestanden
waarbij van marktwerking sprake zou
zijn. En dit alles zo snel mogelijk!
Bij deze inventarisaties zullen naast de
bestanden, ook de gebruikers, de be
langen van de producenten (kosten
dekking), de mogelijke concurrentie,
de tarieven en de grondslagen daarvan,
in kaart gebracht worden. Deze inven
tarisatie is thans gestart. Er komt blijk-
baar schot in de zaak en een mooie
klus ligt te wachten voor de nieuwe
staatssecretaris.
De Topografische Dienst gaat voorals-
nog gewoon verder met produceren,
leveren en factureren van topografische
gegevens. Een tikje ondernemend,
maar niet echt commercieel. Wel be
wust van de rol die zij speelt in de na-
34
