an nn
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-2
Teledetectie
Theodoliet
Scanner
uit informatie afleiden over de hoogte van het aardopper-
vlak, de samenstelling of de begroeiing. Een sonar-systeem
tast vanaf een schip de zeebodem af met geluidsgolven en
produceert zo een rasterbestand met diepte-informatie.
Vanuit een vliegtuig worden luchtfoto's gemaakt. Deze
kunnen vervolgens in een analytische plotter handmatig
worden gedigitaliseerd, waarbij de aard en de ligging van
objecten wordt vastgelegd. Door gebruik te maken van een
paar overlappende foto's kan 00k een stereobeeld worden
opgeroepen, waarin de hoogte kan worden gekarteerd. De
nieuwste versie heet een digitale stereoplotter en maakt ge
bruik van gescande luchtfoto's, dus van een rasterbestand,
en zet dit deels handmatig om in een vectorbestand. Beide
soorten plotters behoren tot de fotogrammetrische instru-
menten. Deze vergen een gespecialiseerde bediening en
worden vooral gebruikt voor topografische basiskaarten.
Voor metingen in het terrein gebruikt de landmeter een
zelfregistrerende tachimeter of een theodoliet. Hiermee wor
den allerlei objecten rechtstreeks ingemeten met een laser-
straal en in een vectorbestand vastgelegd, meestal met inbe-
grip van de hoogte.
In vrijwel alle gevallen is de inwin- en invoerapparatuur ge-
koppeld aan een Computer, die de aansturing en de data-
opslag regelt.
Apparatuur voor het bewerken van de digitale
gegevens
Voor het bewerken van digitale gegevens is altijd een Com
puter nodig en voor dat doel geschikte programmatuur.
De Computer
De Computer bestaat uit een systeemkast, een toetsenbord,
een beeldscherm en een muis of ander aanwijsmiddel (bij-
voorbeeld een lichtpen of een Joystick). De systeemkast be-
vat onder meer het moederbord, de harde schijf voor opslag
van programmatuur en data, het diskette-station, eventueel
een cd-rom speler en diverse insteekkaarten. Dat kunnen
zijn een beeldschermkaart voor aanstu
ring van het beeldscherm, een netwerk-
kaart voor communicatie met andere
Computers en een modern, dat Signalen
geschikt maakt voor zenden en ontvan-
gen via de telefoonlijn. Het moeder
bord bevat allerlei elektronische com-
ponenten, waaronder de processor, het
werkgeheugen en een aantal bestu-
rings-chips. Voor de beste prestaties is
een snelle processor van belang: 200 tot
300 MHz en een groot werkgeheugen:
64 tot 128 MB. Die eisen worden overi-
gens ieder jaar hoger. Door Computers
via een netwerk te verbinden, kunnen
bepaalde componenten, zoals een har
de schijf of een cd-rom speler, gemeen-
schappelijk worden gebruikt, evenals
programmatuur en data.
Er zijn verschillende families van Com
puters. De meest bekende zijn:
ms-dos Windows 3.1 of 95 familie
Windows NT familie
Apple Macintosh familie
Unix familie
Digital vax vms familie
In principe hebben al deze Computers
eenzelfde bouw, hoewel de meeste on-
derdelen niet direct uitwisselbaar zijn.
De grootste verschillen zitten echter in
het besturingsprogramma (operating
System) en dat maakt, dat 00k de ove
rige programmatuur niet uitwisselbaar
is. Verder zijn er nog gespecialiseerde
grafische Computers en grote mainfra-
mes, maar die worden niet of nauwe-
lijks in de kartografie gebruikt.
Soorten bewerking
In de kartografie en aanverwante disci-
plines worden Computers voor de vol-
gende bewerkingen ingezet:
Moederbord
Systeemkast
Toetsenbord en muis
Harde Schijf
Netwerk
groen
blauw
38
