KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-3
"dick"
attribute
brushing
"dick"
geographic
hrii^hino
"dick"
temporal
brushing
Figuur 6.
'Brushing'.
Navigatie en orientatie
Navigatie en orientatie hebben betrekking op de legenda van
de kaart (figuur 7b). Op elk moment moet de gebruiker de
mogelijkheid hebben om uit te vinden waar hij gelokaliseerd
is en wat de Symbolen betekenen. Met name in een driedi-
mensionale omgeving zijn de orientatiefuncties van belang.
Het bevragen van de gegevens
Op ieder moment tijdens het visualisatieproces moet de ge
bruiker toegang hebben tot de ruimtelijke-databank om de
gegevens te kunnen bevragen (figuur 7c). En de vragen die
gesteld worden beperken zieh niet noodzakelijkerwijs tot het
waarwat? en wanneer? Toegang tot de databank is in te-
genspraak met de geaeeepteerde concepten van een digitaal
landschapsmodel (de databank) en een digitaal kartografisch
model (dat de tekencodes bevat), die duidelijk een scheiding
teweeg brengen tussen gegevens en afbeelding. Een animatie
bijvoorbeeld, bestaat in de meeste gevallen uit een serie bit-
maps die uit de databank zijn afgeleid zonder dat een ver-
binding gehandhaafd blijft. In een exploratieve omgeving is
een dergelijke scheiding niet wenselijk. De concepten digi
taal landschapsmodel versus digitaal kartografisch model
moeten opnieuw bekeken worden.
Multi-schaal
Het combineren van verschillende gegevens is een veel voor-
komende operatie in een exploratieve omgeving. En de kans
dat deze gegevens eenzelfde dichtheid of eenzelfde niveau
van abstractie hebben, is gering. Generalisatiegereedschap
om dit multi-schaal probleem op te lossen is noodzakelijk,
en al lang onderwerp van Studie (figuur 7dl
Anders uitdrukken
Om het visuele denkproces te stimuleren is een onortho-
doxe benadering tot de visualisatie gewenst. Dit vereist mo-
gelijkheden om de gegevens achter de kaart te kunnen ma-
nipuleren, of om te kiezen uit verschillende kaarteringsme-
thoden om de gegevens weer te geven (figuur ~je). Een voor-
beeld van gegevensmanipulatie is de toepassing van ver
schillende classificatiesystemen, terwijl het gebruik van ge-
avaneeerde kaarteertechnieken gebruikt kan worden om de-
zelfde gegevens in verschillende weergaven te bekijken.
Meerdere dynamisch met elkaar verbonden representaties
Het gereedschap hiervoor wordt gevormd door een combina-
tie van multimedia met de hiervoor genoemde 'brushing'. De
gebruiker heeft de mogelijkheid tot interactie in verschillende
vensters, die allemaal gerelateerde aspecten van de gegevens
representeren, en niet noodzakelijk kaarten bevatten, maar
00k video, geluid, tekst en dergelijke (figuur jf). Het aanwij-
zen van een object in een bepaalde re-
presentatie laat onmiddellijk de relatie
zien met gerelateerde objecten in de an
dere vensters.
Animatie
Complexe ruimtelijke processen kun
nen goed uitgebeeld worden in een
animatie. Animaties kunnen gebruikt
worden voor zowel temporele als niet-
temporele veranderingen in de ruimte
lijke gegevens. Punten van aandacht
zijn hierbij de interface (navigatie) en
de legenda. Daar de exploratieve ge
bruiker vaak tevens de maker van de
animatie is, moet deze de mogelijkheid
hebben om de loop van de animatie te
bei'nvloeden. Zogenoemde dynamische
variabelen kunnen hierbij een belang-
rijke rol speien.
Toegang tot ruimtelijke data
De gereedschappen die hiervoor zijn
beschreven hebben geen enkel doel als
de gebruiker geen toegang heeft tot de
ruimtelijke gegevens. Önder ideale
omstandigheden heeft de gebruiker
toegang tot de gegevens binnen zijn of
haar eigen organisatie. Exploratie van
ruimtelijke gegevens betekent echter
bijna altijd toegang zoeken tot ver
schillende typen gegevens, en van ver
schillende gegevensbronnen. De sleu-
tel tot toegang tot gegevens zal het
World Wide Web zijn, en toegang
Staat in deze context voor mogelijkhe-
den tot het vinden en ophalen van de
gegevens.
Vinden
Het vinden van bruikbare gegevens op
het World Wide Web is geen eenvoudi-
ge taak, in het bijzonder wanneer je
onbekend bent met de exaete locatie
ervan. Locaties op het Web worden ge-
geven in Web-coördinaten, de url-
adressen. url's zijn dynamisch omdat
ze de neiging hebben steeds te verande
ren, terwijl er bovendien steeds nieuwe
verschijnen. Het gebruik van geavan-
ceerde zoekmachines geeft soms wat re-
sultaten, maar men kan er nooit zeker
van zijn dat de resultaten 00k alle ant-
woorden op de vraag bevatten. Sommi-
ge kartografen proberen daarom lijsten
met zogenaamde 'bookmarks' (verwij-
zingen naar url's) bij te houden. Een
goed voorbeeld hiervan wordt gevormd
door Odden's bookmarks [url 2)]. Aan
het begin van 1998 bevatte deze lijst
meer dan 3500 gecategoriseerde verwij-
zingen naar kaartgerelateerde Web
adressen. Alhoewel het een plezierig
tijdverdrijf is om door deze lijst te bla-
deren, is het geen garantie dat je bij-
16
