Kartografie bij een nutsbedrijf
Gemeentewaterleidingen Amsterdam
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
J. Groen
gebruik van geografische informatie, gis/lis, praktijk trefwoorden
use of geographical information, gis/lis, applications keywords
utilisation de l'information geographique, sig/sit, applications mots-cles
Bij kartografie denkt men niet snel aan nutsbedrijven.
De meeste leidingnetkaarten en constructietekeningen
doen het hart van de gemiddelde kaartliefhebber niet
bepaald sneller kloppen. Andere (overzichts-)kaarten
zijn evenmin kartografische hoogstandjes en als licht-
druk ook niet bepaald aantrekkelijk. Als gevolg van de
voortschrijdende automatisering zijn de mogelijkheden
op kartografisch gebied echter sterk toegenomen. Veel
nutsbedrijven zijn bezig met het opzetten van een digi-
taal leidinginformatiesysteem (lis) of hebben dit reeds
operationeel. Hierdoor wordt het mogelijk om de grote
aantallen leidingnetgegevens te manipuleren. En er zijn
inmiddels tal van digitale topografische bestanden be-
schikbaar die gebruikt kunnen worden bij de presenta-
tie hiervan. In toenemende mate wordt ook gis ingezet
voor beheer van de waterwingebieden. Tegelijkertijd
groeit de behoefte aan geografische informatie voor ma-
nagement en milieubeleid [van der Meer, 1996/1997].
Dit artikel geeft een overzicht van de
ontwikkelingen op kartografisch ge
bied bij Gemeentewaterleidingen Am
sterdam (gw). Dit is een gemeentelijk
nutsbedrijf dat zorgt voor zuivering en
distributie van drinkwater. Op twee
plaatsen wordt water gewonnen: in de
Bethunepolder bij Maarssen en in de
Amsterdamse Waterleidingduinen tus-
sen Zandvoort en Noordwijk. Drie
zuiveringsstations verwerken het ge
wonnen water tot drinkwater. Via een
uitgebreid leidingennet wordt het wa
ter getransporteerd naar de klanten in
Amsterdam, Diemen, Schiphol en de
gemeente Muiden (figuur 1).
Het beheer van alle terreinen voor de
waterwinning (ruim 4000 ha) is een
omvangrijke taak, waarbij naast het
dagelijks beheer ook veel (geo-) hydro
logisch en ecologisch onderzoek komt
kijken. Dat valt bij Gemeentewaterlei-
Ing. Jeffrey Groen
is als freelance
kartograaf tijdelijk
werkzaam bij
Gemeentewater
leidingen Amster
damtel. 06 -
5163/869. Prive
adres: Rossinigale-
rij 36, 1962 PS
Heemskerktel.
0251 - 239993.
dingen onder meerdere afdelingen, maar in dit artikel wor
den deze activiteiten samengevat onder de noemer 'Terrein-
beheer'. Hiernaast Staat de afdeling Distributie, die het be
heer over het transport- en distributieleidingnet voert. Deze
scheiding tussen Terreinbeheer en Distributie komt - naast
het feit dat ze op twee verschillende locaties zijn gevestigd -
tot uitdrukking in de manier waarop geografische informa
tie wordt benaderd. Bij de eerste werken de terreinbeheer-
ders, ecologen en geo-hydrologen veelal vlakgericht, terwijl
de distributiemedewerkers met het leidingnet vooral lijnge-
orienteerd bezig zijn. Daardoor hebben beide takken ook
verschillende geografische informatiesystemen ingezet. Bij
Distributie wordt gebruik gemaakt van het CAD-pakket Mi-
croStation en het leidingregistratiepakket framme. Terrein
beheer werkt vooral met Arc/Info en ArcView. Binnen Ge
meentewaterleidingen worden deze Systemen respectievelijk
met 'lis' en 'gis' aangeduid.
Beide takken hebben in de afgelopen jaren heel veel infor
matie gedigitaliseerd of digitaal laten inwinnen. Zo is van
1991 tot en met 1996 een volledige conversie van alle lei
dingnetkaarten uitgevoerd. Vrijwel alle ecologische en hy
drologische onderzoeken worden met behulp van het gis
van Terreinbeheer uitgevoerd. De behoefte groeide om van
deze gegevens betere presentaties te krijgen voor manage-
ment en beleid. De komst van (Ao-)kleurenplotters heeft
dit nog eens gestimuleerd. Veel van deze producten vormen
de 'output'-kant van gis en lis; sommige hadden al een
voorloper in het analoge tijdperk.
Topografische ondergronden
Binnen Gemeentewaterleidingen Amsterdam zijn een aan-
tal digitale topografische ondergronden voorhanden. Deze
bestanden worden voornamelijk bij het US gebruikt. In het
gis, dat immers al vlakgericht is, is minder behoefte aan dit
soort ondergronden. Uitgangspunt voor het gebruik van to-
pografie is, dat de gebruikers daar geen veranderingen in
kunnen aanbrengen. Dat is alleen toegestaan aan de beheer-
der. Wel kunnen gebruikers desgewenst de grafische presen-
tatie (kleuren, lijnstijlen enz.) aanpassen.
23
