KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-3
deze geen (karto)grafische attributen bevatten. Dit betekent
dat de grafische vormgeving geheel wordt bepaald door de
gebruiker; bij Terreinbeheer zijn er 00k geen voorschriften
op dit punt. Dit alles heeft geleid tot een grote hoeveelheid
ad hoc kaartjes, waarvan de kartografische kwaliteit sterk
uiteenloopt. Dit efifect wordt versterkt doordat zowel het
beheer van de ondergronden als de kartografische vormge
ving is gespreid over meerdere sub-afdelingen. In figuur 11
is een fragment van een rapportkaart afgebeeld.
Het ontbreken van standaardkaarten wil niet zeggen dat er
geen behoefte is aan standaardisering. Arc/Info biedt goede
mogelijkheden om gebruikersvriendelijke 'user-interfaces' te
maken waarmee uit de basisbestanden goede kaarten gege-
nereerd kunnen worden. Hiervan maakt de afdeling Ter
reinbeheer (tot nog toe) geen gebruik. Momenteel is er een
discussie gaande om meer gebruik te gaan maken van Are-
View, waarmee gebruikers veel gemakkelijker kaarten kun
nen ontwerpen dan in Arc/Info.
Speciale kaarten
Buiten de 'normale' kartografische produetie bij Gemeente-
waterleidingen Amsterdam zijn er voor algemeen gebruik
nog twee speciale kaarten vervaardigd.
Overzichtskaart waterwinning/transport/distributie
Op Ao-formaat is een kaart gemaakt waarop alle gebieden
en locaties van Gemeentewaterleidingen zijn afgebeeld die
te maken hebben met de produetie en distributie van het
drinkwater. De kaart beslaat het gebied binnen de driehoek
Andijk - Nieuwegein - Zandvoort en is ongeveer op schaal
1:80.000. Weergegeven zijn de waterwin- en infiltratiegebie-
den, het distributiegebied, de pompstations en zuiverings-
installaties en 00k alle transportleidingen tussen deze pun-
ten. De op de kaart gebruikte teksten en Symbolen zijn vrij
groot zodat de kaart van grote afstand te lezen is (figuur 12).
De symboliek en de kleurstelling van de leidingen en de
pompstations is dezelfde als van de transportleidingkaarten.
De kaart is met name bedoeld voor gebruik door directie en
PR-medewerkers als hulpmiddel bij presentaties. Ook heb
ben veel Gw-medewerkers de kaart aan de muur hangen.
De kaart vervangt een oudere, analoog vervaardigde kaart.
Van de overzichtskaart zijn ruim zeventig exemplaren ge-
plot en geplastificeerd. Enkele kaarten zijn op een linnen
drager geplot, zodat ze gemakkelijk opgerold in een koker
meegenomen kunnen worden.
Wandelkaart
De Amsterdamse Waterleidingduinen vormen een voor het
publiek grotendeels toegankelijk natuurgebied. Per jaar kö
rnen er driekwart miljoen bezoekers. Gemeentewaterleidin
gen Amsterdam geeft daarom van dit gebied een wandel
kaart uit. Vanaf begin jaren zeventig heeft Gemeentewater
leidingen een analoge kaart op vier films bijgehouden met
een tekenpen en een radeermesje. Hiermee werd om de
paar jaar een herziening gemaakt van de wandelkaart. In
1997 is voor het eerst een wandelkaart via digitale weg met
Arc/Info vervaardigd, die als bijlage bij dit tijdschrift is ge-
voegd. Als ondergrond is binnen de Waterleidingduinen ge
bruik gemaakt van het vegetatiebestand. Buiten het duinge-
bied is de topografie 1:50.000 van de Topografische Dienst
gebruikt. Voor het verkrijgen van reliefschaduw heeft het
digitaal terreinmodel een goede dienst bewezen. De ligging
van alle paden binnen het duingebied is uit eigen GPS-me-
tingen afkomstig. Veldnamen en locaties van veel puntsym-
bolen zijn overgenomen van de oude wandelkaart. De wan
delkaart bevat ten opzichte van de oude versie enkele nieu-
we gegevens, die inmiddels digitaal voorhanden waren. Dat
betrof met name voor wandelaars nuttige informatie als in-
formatiepanelen, waterkraantjes en bankjes. De produetie
van de kaart bestond niet alleen uit het grafisch vormgeven
van de kaart. Veel informatie moest nog verzameld en ge-
controleerd worden. Hierbij speelden terreinwachters en
ecologen een belangrijke rol. De tekstzijde van de kaart is
vormgegeven door een grafisch ontwerpbureau.
'Kartografische revolutie'
Op kartografisch gebied wordt bij Gemeentewaterleidingen
Amsterdam meer gedaan dan op het eerste gezicht mis-
schien gedacht wordt. De voortschrijdende automatisering
heeft geleid tot een grote hoeveelheid geografische informa
tie, die snel gereprodueeerd kan worden in de vorm van
plots en bestanden. Bij de afdeling Terreinbeheer zijn nog
een aantal kartografische mogelijkheden onbenut gelaten.
Van de kartografische mogelijkheden die het lis biedt,
wordt uitgebreid gebruik gemaakt. De hiermee geprodu-
ceerde kaartjes kunnen teruggevonden worden op vele afde-
lingen. Siechte kopieen en grauwe lichtdrukken worden
steeds minder gezien binnen Gemeentewaterleidingen.
Steeds meer medewerkers weten de weg naar het lis te vin-
den, ook medewerkers die voorheen niet of nauwelijks met
kaarten werkten.
Uiteraard hangt aan zo'n 'kartografische revolutie' wel een
prijskaartje. Digitale ondergronden zijn duur en het maken
van een goede kaart kost ook behoorlijk wat tijd. Er mag
niet vergeten worden dat kartografie binnen een nutsbedrijf
een hulpmiddel is, geen doel op zieh.
Literatuur
Cann, H. van (1995), Laserscanning voor verzamelen van
digitale hoogtegegevens. VI-matrix, januari 1995.
Meer, A.J. van der (1996/1997), Landmeetkundige di-
mensies van de nutswereld. Geodesia 96-11 (deel 1) en 97-1
(deel 2).
Summary
J. Groen - Cartography at a Utility Company: Amsterdam Wa
ter Supply
Keywords: use of geographical Information, gis/lis appli-
cations
Because of increasing automization the cartographic capabili-
ties of Utility companies have increased enormously. This article
discribes a collection of maps produced by Amsterdam Water
Supply Utility. Topographical backgrounds used for these maps
are also described. Cartographic produets turn out te be very
populär and are increasingly used throughout the Organization.
29
