m
EuroPlanner
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-3
Gemeenteatlas van Kuijper. In hun
(eveneens digitale) inleiding schrijven
de auteurs: "Deze CD-rom schijf bevat
1197 digitale kaarten van gemeenten in
Nederland tussen 1865 en 1869, 00k
wel bekend als de gemeente atlassen
van Kuijper. Dat deze laatste bena-
ming niet helemaal juist is blijkt al uit
het feit dat de atlas van Friesland door
Bernh. Behrns is gemaakt." Nee dus.
Hieruit blijkt alleen dat bij de set kaar
ten of atlassen, die door de auteur ge-
scand zijn (evenal bij de bekende 'wit-
te' facsimile-reeks), het deel Friesland
ontbrak en vervangen was door de
Zak-Atlas van Fries land in 36 Kaarten
(Franeker: Bernh. Behrns, 1861). Het is
jammer dat ze zieh dat niet gereali-
seerd hebben, want nu hebben we te
maken met een wat merkwaardige cd-
rom faesimile: Kuijpers gemeentekaar-
ten van tien provincies, en Behrns' ge-
meentekaarten van Friesland. Ook
voor de Friese gebruiker is het een ge-
mis dat de gemeentekaarten van de
Friese Steden er nu niet bij zijn. Behrns
plaatste de stadplattegronden slechts
als bijkaartjes op de kaart van de om-
ringende gemeente, terwijl Kuijper van
elk stedelijke gemeente wel een kaartje
opnam (Kuijper had 45 kaartjes van
Friesland, Behrns slechts 32, en daarbij
3 kaarten van de arrondissementen
Leeuwarden, Sneek en Heerenveen,
die ook op de cd-rom geplaatst zijn).
Het is te hopen dat als er ooit nog een
tweede oplage komt, dit gemis aange-
vuld wordt (de Behrns-kaartjes mögen
overigens best blijven staan, ze zien er
door toevoeging van het gemeentewa-
pen aardiger uit dan die van Kuijper).
In deze Windows-tijd is het verbazing-
wekkend dat het view-programma een
Dos-programma is. Kennelijk ver-
wachtten de producenten dat er door
hun doelgroep - de genealogisch on-
derzoeker - nog veel oude' zo niet an-
tieke Computers gebruikt worden. Het
programma schijnt zelfs te werken op
een 286AT met slechts 350 k vrij geheu-
gen.
Het programma kan natuurlijk wel in
een DOS-venster onder Windows wer
ken. Er is een eenvoudige installatie-
procedure, waarbij 400 kB op de har-
de schijf gezet wordt. Het hoeft niet,
schrijven de programmeurs, maar het
werkt wel sneller. Na het opstarten
verschijnt een in vieren verdeeld
scherm. Linksboven een venster met
knoppen om kaarten naar de schijf te
kopieren, programma-informatie te
krijgen en het programma te beeindi-
gen. Rechts daarvan een kaart van Ne
derland, met een van de provincies ge-
kleurd. Linksonder Staat een lijst van
provincies; met de cursortoetsen, de
PageUp- en PageDown-toetsen of de
muis scrollt men daardoor tot de ge-
wenste provincie bereikt wordt. Geef
Enter en er verschijnt een soortgelijke
lijst met gemeentenamen, weliswaar
op alfabet, maar niet helemaal (zie on
der). Zoek de gewenste gemeente, geef
Enter en de kaart verschijnt op het
scherm. De eerste reactie is er een van
schrik: een zeer onduidelijke kaart,
waar niets op te zien is. Maar door
middel van de Tab-toets kan men in-
zoomen, en dan krijgt men een goede,
zelfs een uitstekende kaart te zien. Alle
details zijn zichtbaar en leesbaar.
Men kan de kaart via het menuscherm
naar de harde schijf kopieren. Er
wordt dan een pcx-bestand aange-
maakt. Dit kan men met elk foto- of
tekenprogramma bekijken en afdruk-
ken. Ook dat levert een uitstekend re-
sultaat op.
Het menuscherm, met zijn zeer be-
perkt muisgebruik, en de traagheid
van het programma (ik test op mijn al
wat oudere Pentium 75 met 32 Mb in
tern geheugen) leidt bij een doorge-
winterde Windows-gebruiker al snel
tot ergernis. Ik probeerde daarom met
mijn favoriete foto-editing program-
ma's (Micrografx Photo Magic 4.0a
voor Windows 95, en ThumbsPlus
3.10) de kaarten te bekijken. Eerst luk-
te dat niet. De pcx-bestanden op de
cd-rom zijn 'verborgen' door de exten-
sie '.pcx' te wijzigen in '.kpx'. Met deze
laatste extensie ingesteld is het geen
enkel probleem de kaarten direct van
de cd-rom te bekijken, te bewerken, af
te drukken e.d. De door de auteur ge-
bezigde afkortingen voor de gemeente
namen (8 posities) zijn gemakkelijk te
begrijpen. Anders is er een lijst per
provincie af te drukken door de be
standen met extensie '.mnu' (bij instal-
latie op de harde schijf geplaatst) in
een tekstverwerker in te lezen. Hier
blijkt direct waarom de gemeentelijs-
ten niet volledig alfabetisch zijn: er
wordt op de afkortingen gealfabeti-
seerd. Bij Zuid-Holland zien we daar
om Nieuw-Helvoet (nw-helv.kpx)
verschijnen na Numansdorp (nu-
mansd.kpx), Oud-Alblas (o-
alblas.kpx) vöör Oegstgeest (oegst-
gst. kpx) enz.
Ondanks de wat kleine gebreken en
het eenvoudige DOS-programma is
deze cd-rom zijn eveneens beperkte
prijs meer dan waard.
P.C.J. van der Krogt
CityDisc EuroPlanner. Versie 1.1.0.
Digitale routeplanner op cd-rom
met een half miljoen km wegen en
duizenden Steden en dorpen.
Den Haag: CityDisc, 1997.
isbn 90 55 27512-3.
Adviesprijs 59,95.
Na de serie stadsplattegronden en de
routeplanner van Nederland heeft Ci
tyDisc nu ook een digitale routeplan
ner van Europa op cd-rom uitge-
bracht. Deze Europlanner kan niet
vanaf de cd-rom werken, maar moet
eerst ge'fnstalleerd worden, wat onder
Windows95 probleemloos verliep.
Daarbij wordt bijna 40 Mb aan data
op harde schijf gezet. Bij gebruik van
de Europlanner blijft de cd-rom wel
nodig, want daarop Staat nog eens 641
Mb aan data. Het programma werkt
ook op een eenvoudige Pentium 60
met dubbelspeed cd-speler snel ge-
noeg, zonder hinderlijke wachttijden.
En volgens de handleiding is het ook
geschikt voor een 486/66 pc. De cd-
rom Start onder Windows95 automa
tisch in het Engels op, maar men kan
bij de installatie ook voor Nederlands,
Frans of Duits kiezen. Heiaas blijft de
cd-rom daarna toch steeds in het En
gels opstarten. De gekozen taal ver
schijnt pas na het afsluiten en opnieuw
opstarten via de taakbalk of het picto-
gram op het bureaublad.
De Europlanner omvat alle landen van
Europa: van IJsland tot voorbij Mos-
kou en van Lapland tot Turkije. Maar
niet alle landen worden even gedetail-
leerd weergegeven. Het zal niemand
verbazen, dat op dit punt de Benelux
meer aandacht krijgt, maar het is
57
