KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-4
maal stadsgenoten van Ortelius waren.
Moretus en Woverius figureren trou-
wens 00k in Ortelius' briefwisseling.
Een andere correspondent vinden we
met Johann Georg von Werdenstein.
Verrassender is de verschijning van
Jean Bodin, de grote Franse rechtsge-
leerde. De twee overige nieuwe namen
komen helemaal uit het niets: Gerartus
Hesselt en Joachim Margen rode. Bij
de verminkte bijdragen valt het op dat
er drie schilders bij zijn: [oris Hoefna-
gel, Marcus Gheeraerts en Otto Veni-
us, en daarnaast de kalligraaf Clemens
Perret. Mogelijk waren hun bijdragen
pareltjes van teken- of schilderkunst,
waardoor ze uit het Album werden
verwijderd om als afzonderlijke kunst-
werkjes een eigen leven te gaan leiden.
De lijst van vrienden en
correspondenten
Op basis van de correspondentie en
het Album amicorum is het mogelijk
een lijst samen te stellen van vrienden,
correspondenten en zakenrelaties van
Abraham Ortelius. De optelsom van
contactpersonen uit beide bronnen
komt uit op 247 namen, na eliminatie
van dubbelgetelde personen die twee-
maal voorkomen4).
Het valt op dat slechts een kleine min-
derheid (10%) van deze contactperso
nen als kaartenmaker actief was. Het
hoeft dan 00k niet te verwonderen dat
in de meeste studies over Ortelius, die
hoofdzakelijk op zijn kartograhsche
activiteiten zijn toegespitst, slechts
sporadisch en niet systematisch wordt
verwezen naar de correspondentie en
het Album amicorum. Bij de eerste edi-
tie van het Theatrum had Ortelius een
namenlijst toegevoegd van kartografen
van wie hij materiaal had gebruikt bij
de samenstelling van zijn atlas. Van de
87 namen in de eerste editie van 1570
komen slechts zes namen voor in onze
netwerklijst: Carolus Clusius, Humph-
rey Lhuyd, Pirro Ligorio, Gerard Mer-
cator, Joannes Sambucus en Andre
Thevet. De meest volledige Catalogus
auctorum (1601) met 183 namen voegt
daar tien namen aan toe: Benito Arias
Montano, Egnazio Danti, Joris Hoef-
nagel, Frans Hogenberg, Rumoldus
Mercator, Laurentius Michaelis, Filip-
po Pigafetta, Guillaume Postel, Luis
Teixeira en Marcus Welser. In onze
lijst vonden we nog negen andere
kaartenmakers, kosmografen of ge-
ografen die niet in de Catalogus aucto
rum figureren: Pieter Bert, Petrus von
Edeling, Paolo Gerardo, Richard Hakluyt de Oudere, Jean
Matal, Hieronymus Megiser, Paulus Merula, Cesare Orlan-
di en tenslotte William Soone. Op een totaal van 247 net-
werkcontacten verschijnen dus slechts vijfentwintig perso
nen die in mindere of meerdere mate actief waren als kaar
tenmaker, zonder daarom te kunnen spreken van weten-
schappelijke kartografen.
Het lijkt er sterk op dat Ortelius veeleer thuis was in krin-
gen van filologen, oudheidkundigen, archeologen en histo-
rici. Zowat vierenveertig van zijn contacten waren actief als
filoloog. De groep van oudheidkundigen en historici telt
evenveel leden. Na het wegwerken van enkele overlappin-
gen tussen beide categorieen teilen we niet minder dan zes-
enzeventig netwerkcontacten die zieh bezighielden met deze
artes-diseiplines. Ortelius zelf onderscheidde zieh in deze
diseiplines met zijn historische kaarten die in het Parergon
versehenen en met zijn woordenboek van plaatsnamen dat
aanvankelijk als onderdeel in zijn atlas was opgenomen,
maar uiteindelijk in de meest complete vorm verscheen on-
der de titel Thesaurus geographicus (1587). Ortelius' kleine
werkje over de oude Germanen, dat twee jaar voor zijn
dood uitkwam, was een laatste uiting van deze oudheid-
kundige en literaire interesses.
Kringen van bibliothecarissen, maar 00k prive-verzamelaars
en numismaten zijn samen goed voor achtentwintig net
werkcontacten. Ortelius bracht zelf een benijdenswaardige
collectie bij elkaar in zijn Museum Ortelianum. Hij bezat
een verzameling Romeinse munten en medailles (waarover
hij trouwens 00k heeft gepubliceerd), verschillende marme-
Portret van Abra
ham Ortelius op
ongeveer 50-jarige
leefiijd, gegraveerd
door Filips Galle.
Vanaf 1579 is dit
portret opgenomen
in het Theatrum
Orbis Terrarum.
mundiun (feefit Oitriuis mmaßß.crßem
OrthJjkwandumCjaÜeus OrtcCium.
11
