KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I998-XXIV-4
de te vinden, gerelateerd aan een geografische locade. Hier-
door zou het tevens mogelijk zijn om muldmediale informa-
tie beter te integreren in het kaartbeeld of een digitale atlas.
Zelfs bij een up-to-date product als de Microsoft Encarta '98
atlas blijkt weer dat de foto- en videofragmenten als losse de
menten worden beschouwd zonder duidelijke geografische
ligging. Het is aan de kartografische gemeenschap om met
voorbeelden op bijvoorbeeld Internet dit soort tekortkomin-
gen aan te duiden en te verbeteren.
Net Kartografie
Het presenteren van kaartmateriaal op Internet is wat an
ders dan het bedrijven van kartografie voor gebruik op
Internet. Veelal wordt voor de Internettoepassing bestaand
kaartmateriaal gescand en direct als bitmap op Internet ge-
plaatst. Eventueel worden verschillen plaatsen op het kaart-
je interactief gemaakt waardoor het kaartje een sturende rol
krijgt. Zelfs al wil men alleen maar een demonstratie of
monster van het papieren product laten zien dan nog dient
aan een aantal voorwaarden voor gebruik op Internet vol-
daan te worden. Zo moet er rekening worden gehouden
met de resolutie, de kleurdiepte en het kleurenpalet dat ge-
bruikt wordt. Ook het feit dat een beeldschermkaartje vaak
körte tijd bekeken wordt dient meegenomen te worden. Te
vens dient men meer aandacht te besteden aan de legenda
van de kaart. Zeker zaken als leesbaarheid van de tekst en
accuratesse van de schaalstok worden snel over het hoofd
gezien. Wanneer de kaart als sturend element gebruikt
wordt verdient de legenda bij de kaart extra aandacht. De
rol van de legenda kan bij elektronische kaarten veel voor-
namer zijn dan meestal toebedeeld8> 9,1°). De legenda kan
gaan functioneren als de afstandsbediening van de televisie
thuis. De kanalen laten de verschillende kaartobjecten zien
met hun betekenis en tevens de locatie van waar deze objec-
ten voorkomen. Deze omgekeerde functie van de legenda
(de legenda legt niet alleen uit van wat men in de kaart
waarneemt, maar kan ook bepalen wat men in de kaart
wenst waar te nemen) wordt vooralsnog bij geen enkele
elektronische atlas die ik heb gezien gebruikt. Een klein on-
derzoek bij de sectie Gis-technologie heeft echter voldoende
aangetoond dat deze functionaliteit bij de kaartlezer sterk
gewaardeerd wordt8).
Productie van Net Kartografie
Behalve het aangeven van 'hoe te maken' zal er ook meer
aandacht besteed moeten worden aan het gereedschap
waarmee Netkaarten gemaakt kunnen worden. Zijn karto-
grafen van oudsher al in Staat om een flinke hoeveelheid
aan gereedschap te leren hanteren om goede kaarten te ma
ken, deze hoeveelheid wordt nog eens verveelvoudigd wan
neer er digitale interactieve kaarten gemaakt moeten wor
den. Met het 00g op een zo goed mogelijke leesbaarheid (of
ervaring?) van het eindproduct moet de kartograaf keuzes
maken in het platform waarop ontwikkeld wordt, de Soft
ware die gebruikt wordt om verschillende dementen te re-
aliseren en de wijze waarop de doelgroep het eindproduct te
zien krijgt. AI snel komt men dan aan een productielijn van
een gis, een grafisch pakket, een auteurspakket en een
html programmeeromgeving. Vooralsnog is er geen gereed
schap voorhanden dat in een stap goede grafische eigen-
schappen combineert met interactie en Internetpublicatie.
Rol van de kartograaf
Door de ontwikkeling in consumptie en constructie van
kaarten is er een andere rol ontstaan van de kartograaf").
Aangezien niet alle stappen in het digitale productieproces
door een persoon opgezet, uitgevoerd en onderhouden
kunnen worden zal er een scheiding van taken moeten
plaatsvinden. Omdat bij digitale producten het kaartmate
riaal veel meer naast het overige materiaal is komen te staan
(documenten en multimediale informatie) zal de kartograaf
harder moeten strijden om een zo optimaal mogelijke pre-
sentatie te realiseren. Niet alleen de plaats en de hoeveel
heid ruimte maar ook de verschijningstijd en -duur verdie
nen daarbij de aandacht. Om de strijd in een redactie beter
te kunnen voeren zou een kartograaf veel nut kunnen heb-
ben van zowel een set praktische als theoretische argumen-
ten. Heiaas is de munitie met betrekking tot het laatste niet
in grote mate voorradig. Praktische ervaringen kunnen zo
wel uit eigen bron als die van aanverwante wetenschapsvel-
den worden gehaald. Denk hierbij aan cognitiewetenschap-
pen, communicatiewetenschappen en industrieel ontwer-
pen. Voor de theorie zal een kartograaf toch bij de eigen ge
meenschap te rade moeten gaan. Daarbij is te constateren
dat er in praktisch toepasbare zin weinig vordering is ge
maakt sinds Bertin.
Theorie en kartografie
De introductie van dynamische-, geluids- en 3D- variabelen
heeft weliswaar meer inzicht geschonken in de samenstel-
ling van digitaal kaartmateriaal maar niet meer inzicht in
hoe dit materiaal zo goed mogelijk te produceren12' r3). Een
serieuze aanpak hierin is vooral van de kant van Cart-
wrightn) gekomen die met verschillende vertelmetaforen
een kartografische constructiemethodiek aangeeft. De Map-
Use Cube van Maceachren1?) is een nuttige aanvulling in
zoverre deze laat zien welke drie factoren een verschil in be-
nadering van digitale kartografie zichtbaar maken. De be-
nadering die bekend Staat onder visualisatie is enerzijds een
toenadering naar de discipline van wetenschappelijke visu
alisatie, anderzijds een verwijdering van de originele doel-
stelling van de kartografie, het zo goed mogelijk bepalen
van de communicatie, of overdracht, van de geografische
boodschap. Door de eindgebruiker te laten zwemmen in
verschillende uitingen van kartografische vormgeving wordt
geen duidelijk beeld geschapen, wat echter meestal wel ge-
wenst wordt. Geografische visualisatie zou in dit geval de
lijmende stroming vormen die kartografie met gis verbindt.
Conclusie
Het gebruik van het Internet bij het verspreiden van geo
grafische kennis is voor kartografen een grote uitdaging. Be
halve de problemen die ten grondslag liggen aan de opzet
van het Internet zelf, zijn er voldoende uitdagingen te vin
den in de te gebruiken gereedschappen om digitaal kaart
materiaal te vervaardigen. De theoretische onderbouwing
die noodzakelijk is om tot goede Netkartografie te komen is
nog lang niet volledig. Samenwerking met andere discipli-
nes en een betere vertegenwoordiging op het Internet kan
alleen maar positief bijdragen aan de verantwoording van
de positie van de hedendaagse kartograaf in de informatie-
technologische samenleving.
16
