KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I999-XXV-2
naar Coffee Bay geniet internationale faam. Maar omdat de
wegen over het algemeen in siechte Staat verkeren en rivier-
overgangen ontbreken, komen de meeste toeristen niet ver-
der dan een of hooguit twee kustplaatsen per bezoek.
Dit is een van de gebieden in Zuid-Afrika waarvoor een
aantal jaren geleden een 'Spatial Development Initiative'
(sdi) is opgezet om de ontwikkeling te bevorderen. In sa-
menwerking met de Transportek afdeling van de dependan-
ce van de Council for Scientific and Industrial Research in
Stellenbosch (Zuid-Afrika) hebben wij een onderzoek ge-
daan naar de effecten van concentratie van diensten in een
aantal marktcentra en het effect van een voor het toerisme
aantrekkelijke kustweg op de bereikbaarheid van die markt
centra [Naude de Jong, 1998]Voordat we op de visuali-
satie-aspecten van deze Studie ingaan, eerst iets over de ge-
bruikte Software voor de bereikbaarheidsanalyse.
Gebruikte Software (Flowmap)
Vrij snel na aanschaf van de eerste Gis-pakketten door de fa-
culteit in 1984 bleek dat een voor sociaal geografen en
pianologen belangrijke functionaliteit ontbrak: Een gis is
uitermate geschikt voor het omgaan met informatie die aan
een punt in de ruimte gekoppeld is, maar heeft geen of
nauwelijks faciliteiten voor gegevens die aan twee verschil-
lende locaties gekoppeld zijn, zoals bijvoorbeeld strömen
('flows') van mensen of goederen. Dit soort gegevens is van
eminent belang bij bijvoorbeeld studies naar de afbakening
van stadsgewesten op basis van bekende forensenstromen of
bij de voorspelling van aantal en herkomst van de gebrui-
kers van een nieuw dienstencentrum. Vandaar de ontwikke
ling door de faculteit van een eigen softwarepakket voor ty
pisch geografische analyses, waarbij er in eerste instantie
voor gekozen werd om zo min mogelijk met bestaande da-
tabase-, (kaart)teken- en Gis-pakketten te overlappen, dus
nadruk op de analytische capaciteiten en een minimalisatie
van onder meer de visualisatiemogelijkheden.
Deze strikte uitgangspunten hebben we in de loop der tijd
moeten versoepelen. Aanleiding daartoe is een aantal facto-
ren. Zo hebben commerciele pakketten in de praktijk een
beperkte levensduur. Toen we begonnen waren Gis-pakket- analyse.
Figuur 4. Huidige
marktomvang vol-
Preview Flowmap 6.2
Population allocated to
current market locations|
File: roadnet.bna
Curves
File: wildpopl dbf
All origins
File: wildsdi.OOx
Shades: All polygons
Flowmap 6 2 Legend
File: FOWNS001 DBF
ALL0C4CUR: 100000
ten voor de pc als AtlasGraphics (later
Atlas-Gis) en Pc-Arclnfo 'state of the
art'. Momenteel zijn dat Are-View en
Mapinfo. Voor een ontwikkelaar is het
ongunstig, zeker waar de standaarden
oncontroleerbaar veranderen, om be-
paalde componenten steeds uit een an
dere bron te moeten betrekken en dus
een andere procedure te moeten ge-
bruiken. Een andere moderne ontwik
keling die siecht uitpakt voor Flow-
map-achtige toepassingen is het losla-
ten van de topologische struetuur in
het opslaan van ruimtelijke bestanden.
Om snel te kunnen selecteren en arce-
ren is men bijvoorbeeld in de Are View
'Shape File' weer teruggevallen op de
'Whole Polygon' struetuur. Voor het
uitvoeren van afstandsberekeningen
over een netwerk en het ruimtelijk ag
gregeren van gebieden in Flowmap
blijft topologie noodzakelijk. Tenslotte
blijkt er bij de doorsneegebruiker een
weerstand te bestaan tegen een losse
koppeling van verschillende pakketten,
de voorkeur gaat uit naar een pakket
dat alle benodigde mogelijkheden be-
vat. Daarom is ervoor gekozen om alle
componenten die noodzakelijk zijn
voor het uitvoeren van de diverse ana
lyses, zoals het doorrekenen van 'what
if'-achtige bereikbaarheidsscenario's, in
Flowmap zelf op te nemen. Voorbe-
werking van gegevens laten we echter
waar mogelijk nog steeds aan een gis-
/databasepakket over, en voor het visu-
aliseren van het definitieve resultaat
wordt een beroep gedaan op een gis-
/(kaart)tekenpakhet. Maar alle stappen
tussen voor- en na-bewerking zijn in
Flowmap zelf opgenomen, en in de
volgende paragraaf zullen we ingaan
op de mogelijkheden voor de visualisa-
tie van bereikbaarheidsanalyses zoals
die met Flowmap mogelijk zijn.
Visualisatie-aspecten van
bereikbaarheidsanalyse
Aan de hand van een daadwerkelijke
bereikbaarheidsanalyse zullen we hier
een aantal van de visualisatiemogelijk
heden van Flowmap laten zien. De
Studie behelst het evalueren van de in-
vloed op de bereikbaar van het inrich-
ten van nieuwe marktcentra enerzijds,
en het aanleggen van een kustweg an-
derzijds. Om zo'n kustweg te verwe-
zenlijken wordt in eerste instantie ge-
mikt op het verbinden van bestaande
wegen door middel van nieuwe rivier-
overgangen, voornamelijk veerponten
om de kosten te drukken.
14
