KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I999-XXV-2
andere overheden en particuliere instellingen. Het project
sluit zoveel mogelijk aan bij bestaand beleid en lopende
planontwikkelingen en bij de initiatieven die provincies en
gemeenten al hebben genomen [Schölten, 1997]. Zoals het
er nu naar uitziet, zal de beleidsnota in mei 1999 gepresen-
teerd gaan worden. Duidelijk mag zijn dat het voorstel om
cultuurhistorische dementen aan de topografische kaart toe
te voegen, goed past binnen de visie van deze beleidsnota.
Na deze eerste verkenning van wat er in de politiek speelt,
zijn de bronnen van cultuurhistorische informatie bekeken
en gei'nventariseerd. Bij sc-dlo wordt gewerkt aan een cul-
tuurhistorisch gis. Binnen dit gis bestaan 2 lijnen: er wordt
gewerkt aan landsdekkende gegevens en er worden speciale
aandachtsgebieden aangegeven. Er zullen voorlopig 74 aan-
dachtgebieden worden opgenomen. De verwachting is dat
het gis eind 1999 gereed zal zijn. Bij de rob werkt men aan
het informatiesysteem Archis. Archis is een gis dat werkt
onder GRASS-software (en niet, zoals het cultuurhistorisch
gis, onder Arclnfo). Het bevat informatie over archeologi-
sche vindplaatsen en (beschermde) monumenten waarbij
per element achtergrondinformatie beschikbaar is. De in-
ventarisatie van Archis is nu volledig voor 7 provincies en
aan de overige provincies wordt momenteel gewerkt.
Na het inventariseren van de verschillende bronnen zijn een
aantal proefgebieden gekozen op de topografische kaart
1:25 000 om daarin de archeologische en cultuurhistorische
waarden weer te geven:
Schagerkogge (N-H.), kaartblad 14D [Renes en Wagenaar,
1986].
Mergelland-Oost (L.), kaartblad 69E [Renes, 1992].
Ballooerveld (Dr.), kaartbladen 12D en G.
Naast een gebied in hoog- en een gebied in laag-Nederland
is gekozen voor een extra gebied in Drenthe, omdat hier
vlak bij elkaar zeer veel cultuurhistorische waarden (onder
meer grafheuvels, karrensporen en essen) voorkomen. Om
de locatie van de karrensporen in dit gebied te achterhalen,
is gebruik gemaakt van de foto-atlas van Drenthe van de
Topografische Dienst [Topografische Dienst, zonder jaar-
tal]Voor de locatie van de essen is gebruik gemaakt van de
historische atlas van Drenthe, waarin de Bonneblaadjes
staan afgebeeld [Wieberdink, 1990] en de locatie van de
raatakkers is opgezocht in een boek van Hegener [Hegener,
095] Voor alle drie de gebieden zijn naast de genoemde
bronnen voor cultuurhistorische gegevens 00k gegevens uit
Archis gebruikt om de archeologische monumenten te loca-
liseren. Na het inventariseren van de gegevens per gebied,
zijn Schagerkogge en Mergelland-Oost en de daar aanwezi-
ge cultuurhistorische waarden 00k van dichtbij bekeken
door er rond te fietsen en te lopen. Hierbij werd duidelijk
dat de grens tussen het al of niet 'zichtbaar' zijn van een ele
ment vaak moeilijk te trekken is. Na de inventarisatie is er
een voorlopig voorstel gemaakt voor aanpassingen en toe-
voegingen van cultuurhistorische dementen op de topogra
fische kaart. Op basis van dit voorstel kon begonnen wor
den met het experimenteren met het weergeven van cul
tuurhistorische waarden op de topografische kaart.
Uitvoering
Er bestond nogal wat onduidelijkheid over de manier waar-
op de kaarten van de proefgebieden gemaakt moesten gaan
Figuur 1. Rolde en
omgeving.
Fragment van de
topografische kaart
met daarop afge
beeld alle beschik-
bare cultuurhistori
sche elementen.
Fragment van de
topografische kaart
met daarop een se-
lectie van cultuur
historische elemen
ten (hier zijn dus
de essen en de aan-
duiding van monu
menten weggela-
ten).
Fragment van de
grijsdruk met daar
op alle beschikbare
cultuurhistorische
elementen.
- "Ml M Ml
5-y\
Ballon
Rold
Rolde
worden. De analoge methode viel al
snel af, omdat deze geen mooi eind-
product zou opleveren. Maar 00k de
digitale methode leverde niet het ge-
wenste resultaat op. De TOPiovector-
bestanden in Arclnfo-formaat, zoals
die bij het Staring Centrum beschik
baar waren, bleken namelijk niet vol-
doende om er een volledige topografi
sche kaart van uit te kunnen printen:
vlakvullingen en het kaartschrift ont-
breken in het Arclnfo-formaat. Ook
bij een later bezoek aan de Dienst Lan-
delijk Gebied (dlg) in Utrecht, bleek
deze kaartinformatie niet in Arclnfo-
formaat te bestaan. Het alternatief
(zelf een film met alle cultuurhistori
sche gegevens aanleveren aan de Topo
grafische Dienst) zorgde weer voor an
dere moeilijkheden: reeds op de topo
grafische kaart, in zwart afgebeelde,
cultuurhistorische elementen (bijv. hu-
I Sbhaapskooi
Sphaapskooi
QeW/mkel
Noorder esch
30
