24
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I999-XXV-4
El» E* Uro» H*
Initnictifs
PRAEPECTURAE PARANAMBUCAE PARS
TRI
3
ZoonÄctor |Ti
Formaat van 6t afbreldmg |512 400 vj Paama downloaden f3373K)
Selecteer de gewenite zoomfactor en afceeldmgig'ootte
en Wik vrrvolgeni op de plaats m de kaart du her rueuwe imddelpuDt m
•0 Konmkiiikt Bibliotbeek Ttmutuüt hikaihttk rar. t St dt rund
Figuur 2. Kaart
van Brazilie: PRAE-
FECTURAE PA
RANAMBUCAE
PARS BOREALIS,
una cum PRAE
PECTURAE de ITA-
MARACA door Cor-
nelis Goliath en
Georg Marcgraf,
uitgegeven door
Joan Blaeu in 1662.
men verkopen een Atlas in 4 deelen, overkomstig afge-
schildert door Dirk Jansz. Van Zanten,[...] nagelaten by wy-
len de Hr. Dirk van der Hagen". Er is echter 00k een eerde-
re aankondiging op 14 September 1702 van de verkoop van
"een Atlas in vier deelen, in ider 100 kaarten extraordi-
nary afgeset door Dirk Jansz. Van Zanten, nagelaten by wy-
len Jan Bus". Dat zou kunnen betekenen dat de Arnster-
damse koopman Dirk van der Hagen (1645-1710) de atlas in
1702 heeft gekocht en dat wellicht Jan Bus de verzamelaar is
geweest. Of dat het om een heel andere gelijksoortige atlas
gaat. Dit zou nader moeten worden uitgezocht op basis van
archiefonderzoek en veilingcatalogi. Het is 00k onbekend
wie de atlas daarna heeft gekocht.
De Atlas vormt een afgerond geheel met losse kaarten van
de gehele wereld. De kaarten zijn uitgegeven door de be-
langrijkste Nederlandse uitgevers in de zeventiende eeuw
zoals Willem en Joan Blaeu, Claes Jansz. Visscher, Nicolaes
Visscher, Frederik de Wit en Johannes Janssonius. Tussen
de kaarten zijn losse nieuwsprenten en soms zelfs series
prenten van beroemde graveurs zoals Romeyn de Hooghe
en Willem Swidde gevoegd.
Structuur van de Atlas Van der Hagen
De vier delen van deze atlas tezamen geven een beeld van
de gehele toenmalig bekende wereld. De verzamelaar blijkt
te hebben gezocht naar een uitgebalanceerde weergave van
Figuur 3. Dezelfde
kaart van Brazilie
ingezoomd en vier
keer zo groot,
het gehele scherm
vullend.
elk continent en
landen.
de belangrijkste
1 Wereldkaart, Noord- en Oost-Eu-
ropa
Ii Britse Eilanden, De Nederlanden
in Spanje, Frankrijk, Italie, Grieken-
land
iv Azie, Afrika, Amerika, Zuidpool
Deel 1 opent met een wereldkaart, ge-
volgd door kaarten van de Noordpool,
Europa, Scandinavie, Rusland, Oosten-
rijk, Duitsland en Zwitserland. Onder
de vele topografische kaarten bevindt
zieh een serie van tien gekleurde pren
ten door Romeyn de Hooghe over het
krijgsgeweld met de Türken.
Deel 11 bevat kaarten en prenten van
de Britse Eilanden, de Nederlanden
met vele gravures van Romeyn de
Hooghe over William and Mary en
andere politieke gelegenheden rond
1688, het jaar van de Glorious Revolu
tion. De complete 18-delige serie pren
ten van Romeyn de Hooghe over de
lusthof Engien is in dit deel opgeno-
men.
Deel in toont materiaal van Zuid-Eu-
ropese landen zoals Spanje, Frankrijk,
Italie en Griekenland. Enkele series
met prenten van W. Swidde over Ver
sailles en Rome geven een contempo-
rain beeld van de zeventiende-eeuwse
stad.
Deel iv tenslotte bevat materiaal over
Azie: Het Turkse Rijk, India, Batavia,
China, over Afrika: Marokko, Ethio-
pie, Kongo, en over Noord- en Zuid-
Amerika, en de Zuidpool.
Deze structuur vertelt ons niet alleen
iets over de verzamelaar en over zijn
persoonlijke visie op de wereld maar
00k over wat hij moet hebben voor-
gehad met deze atlas. Toch is de inde-
ling niet willekeurig gekozen: in grote
lijnen wordt dezelfde indeling gevolgd
zoals in de Atlas Maior van Joan
Blaeu. Van der Hagen blijkt duidelijk
het meest recente materiaal te hebben
verzameld in zijn atlas. De meeste pren
ten in de atlas zijn in de periode tussen
1670 en 1690 te koop aangeboden door
kaartverkopers in Amsterdam.
Achter in elk deel is een handgeschre-
ven index opgenomen, teilend van 1
tot en met 100. Deze index is 00k ge-
hanteerd bij de identificatie van de at-
laskaarten. De identificatie bestaat uit
de signatuur, waaraan een volgnum-
mer volgens de handgeschreven index
is toegevoegd, bijvoorbeeld: 1049B
n_02i. Omdat er meer afbeeldingen
TAMARA«
