Acht enTweeentwintig: Baarle in kaart
P.C.J. van der Krogt
Tweeentwintig Belgische enclaves in
Nederland en acht Nederlandse encla
ves in Belgie vormen niet alleen een
toeristische trekpleister, maar ook een
internationaal kartografisch probleem.
We bedoelen natuurlijk het dorp Baar
le dat op deze wijze verdeeld wordt in
twee gemeentes: het Nederlandse
Baarle-Nassau en het Belgische Baarle-
Hertog. De internationale problemen
worden eiders in dit nummer bespro-
ken door Louis Minnebach. De merk-
waardige grenzen hebben er voor ge-
zorgd dat Baarle een toeristenplaats bij
uitstek geworden is. Aanvankelijk zal
dat vanwege de belastingvoordelen ge-
weest zijn, maar sedert de Benelux en
het Verenigd Europa vormt de grens
alleen het aantrekkingspunt. Toeristen
komen dus voor de grens. Maar een
grens is een imaginaire lijn, die in het
landschap niet te zien is. In Baarle kan
men aan de huisnummerplaatjes zien
tot welk land een huis behoort, maar
waar nu eigenlijk de grens loopt is
slechts op twee plaatsen te zien: in de
hoofdstraat bij de kerk is de grens met
blauwe klinkers in de bestrating aange
bracht en in de Pastoor de Katerstraat
met koperen nagels.
Ondernemende toeristen willen het
dorp verkennen en precies weten in
welk land zij hun voetstappen zetten.
Daarvoor dienen ze over een kaart te
beschikken. En daar komt het karto
grafisch probleem. Hoe karteren we op
de duidelijkste manier de grenzen en
de Straten, twee lijnpatronen die geen
relatie tot elkaar hebben.
Tijdens de studiedag Kartografie zonder
grenzen van de NVK-werkgroep Karto-
grafische Productietechnieken op 21 ja-
nuari 1999 kregen de deelnemers drie
A. Baarle Nassau Hertog De Belgische Enclaves in Neder
land. - Schaal ca. 1:7000. - [Baarle-Nassau Restaurant Den
Engel en Landgoed Schaluinen, z.d.] - I kaart27,5 x 39 cm.
- verso blank. - Enclavekaart afkomstig uit officiele documen-
ten, beschikbaar gesteld door Kadaster Noord Brabant.
B. Baarle-Nassau Baarle-Hertog Tekst lay-out: De
Reygersbergh. - Baarle-Nassau WV Baarle-Nassau-Hertog,
[1998], - I gevouwen folder met twee kaarten:
1Baarle-Nassau en Baarle-Hertog: Centrum. - Schaal ca.
1:9500. - 26 x 18,5 cm.
2. De gemeenten Baarle-Nassau en -Hertog. - Schaal ca.
1:50000. - I I x 19 cm.
C. Baarle-Nassau (NL), Baarle-Hertog (B) - Schaal ca.
1:6000. - [Eindhoven: Suurland Falkplan BV, 1998] - I kaart
25 x 25 cm. - Op verso: De geschiedenis van de enclaves. -
Deze folder is een overdruk van de plattegrond in de Ge-
meentegids Baarle-Hertog-Nassau 1998, pp. 38-39, met op
de achterzijde de tekst van pp. 36-37.
toeristenkaarten van Baarle in handen, respectievelijk de
placemat van Restaurant Den Engel (waar de studiedag
plaatsvond), de folder van de vw Baarle-Nassau-Elertog en
een plattegrond uit de gemeentegids van Baarle-Nassau,
vervaardigd door Suurland-Falkplan (zie kader).
Twee van deze drie kaarten zijn nu beschikbaar als bijlage
bij dit nummer van het Kartografisch Tijdschrift dankzij de
bereidwillige medewerking van Restaurant Den Engel en de
vw Baarle-Nassau-Hertog. Door de bereidwillige mede
werking van de gemeente Baarle-Nassau en vooral ook van
Suurland Falkplan bv was het mogelijk het grootste gedeel-
te van hun plattegrond in het Kartografisch Tijdschrift af te
drukken.
De kaarten tonen alle drie de kom van het dorp (allen de
wv-plattegrond geeft een extra kaart van de gehele ge
meentes) met zestien Belgische enclaves en zeven Neder
landse.
Laten we deze drie kaarten eens met elkaar vergelijken en
proberen uit te maken welke kaart de ondernemende toerist
Dr. P. C. J. van der
Krogt is docent-
onderzoeker aan
de Faculteit Ruim-
telijke Weten-
schappen, Univer-
siteit Utrecht
(Postbus 80. Iis,
3508 TC Utrecht,
tel. 030-233 20 32,
e-mail: p. vander-
krogt@geog. uu. nl).
37
