KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
Httributes
V P*rc«l»n
S"
Pol _33
Pol_34
Pol-35
Poi_36
PÖ1I37
Pol—56
lygon Pol_39
59210
80916
10001
23929
35539
8675314814
8560
44522I
64841
93977
235821
62900J
343T"?|
32940
3 i 838
22708
7853
9461
40824
67797
34606
>oi-S6 46794
»OI.S' 39107; 5918
=ol. 58 60'695 97952
>01-59 56779 9409
Pol-60 49809 9144
PO.-61-1 564S55470 .0
lygon Pol_4
lygon|Pol_42
Po l_48
Pol—49
Poi-SO
Polygon Pol_5i
Polygen i Pol
Polygon Pol_53
Pol-54
Po._S5
90000
aoooo
70000
60000
50000
40000
30000
20000
F-l 00"
Pol—39
Pol_45
PO l_47
Po l_49
3933 A
Po ;c n
Polygon
Polygon
nkomen
Figuur 2. Meerdere
gekoppelde weerga-
ven van dezelfde
data. Bij het selec-
teren van records in
de tabel lichten de
corresponderende
percelen in de kaart
op en wordt de gra-
fiek aangepast.
naast de interactiviteit van de kaart 00k allerlei andere mo
derne kaartgebruiksmogelijkheden behulpzaam, zoals toe-
gang tot de achterliggende datasets en het gebruik van
meerdere gekoppelde weergaven van de data (figuur 2),
maar 00k het gebruik van animatie.
Multimedia
'Multimedia' kan gerust een hype-woord worden genoemd.
Een Veronica diskjockey noemde zijn show zelfs 'een multi-
media-ervaring'. Hoe een radio-uitzending multimedia kan
zijn blijft waarschijnlijk altijd zijn geheim.
Een veelgebruikte definitie van multimedia is 'de combina-
tie van meerdere media tot een samenhangend geheel'. Op
zieh is het combineren van meerdere media niets nieuws.
Een traditionele analoge atlas bevat naast kaarten vrijwei al
tijd 00k tekst en grafieken en vaak 00k foto's. Maar compu-
tertechnieken bieden de mogelijkheid nu 00k de nieuwere
media zoals geluid, bewegende beeiden en zelfs meer exoti
sche als gevoel en geur in kartografische produeten te inte
greren.
Datgene wat een multimediapresentatie maakt tot meer
dan siechts een verzameling gegevens in allerlei verschij-
ningsvormen, is de in de definitie genoemde samenhang.
Op een juiste manier opgezet versterken de diverse media
elkaar in het overbrengen van de boodschap en wordt er
een zogenaamde Synergie bereikt: het geheel is meer dan de
som van de losse onderdelen. Om dat te bereiken moeten
we wel kritisch bekijken welke media waarvoor geschikt
zijn en hoe ze gebruikt moeten worden.
Tekst
De tekst die gebruikt wordt in kartografische multimedia
kan worden onderscheiden in verklärende tekst en attri-
buuttekst. De eerste kan bestaan uit legendateksten, tekst-
blokken met uitleg over het gekarteerde verschijnsei, help-
teksten en aanvuilende informatie zoals bronvermelding, li-
teratuurvermeldingen enzovoorts. Net als bij traditionele
kaarten kan deze tekst in of naast het kaartbeeld staan,
maar de interactiviteit van computerpresentaties kan 00k
gebruikt worden om de tekst meer flexibel te laten zijn. Zo
kan bijvoorbeeid de uitleg in een apart 'scrollend' venster
verschijnen wanneer op een vraagteken wordt geklikt.
Attribuuttekst bevat informatie over de kaartelementen. De
bekendste vorm hiervan zijn toponiemen en 00k hier biedt
de Computer extra mogelijkfieden, zoals het pas laten ver
schijnen van de toponiemen als op het betreffende symbool
Figuur 3. Uit
spraak van het
woord 'tijd', weer-
gegeven door het bij
klikken op de aan-
1999-XXV-4
geklikt wordt. Dit verkleint de infor-
matiedichtheid, wat gezien de beperk-
te grootte en resolutie van beeldscher-
men geen overbodige luxe is. Ook kan
de gebruiker door het verschijnen van
een pop-up menu de keuze worden ge-
geven tussen alle attributen die van het
gekozen element aanwezig zijn in de
database.
Geluid
Geluid kan in de eerste plaats goed
dienen als vervanging voor tekst. De
hersenen zijn veel beter in Staat uitleg
of hulp in gesproken vorm tegelijk met
beeiden te verwerken dan een combi-
natie van beeiden en geschreven tekst.
Attentie- en waarschuwingsgeluiden
kunnen heel behulpzaam zijn bij de
bediening van de interface van een
programma.
Maar geluid kan ook gebruikt worden
als een alternatieve weergavemethode
voor gegevens. Zo kan een kwantita-
tieve kaart worden gemaakt waarin bij
het bewegen van de muis over gebie-
den met hoge waarden een hogere
toon hoorbaar is dan bij gebieden met
lagere waarden. Nu kan van zo'n kaart
worden vermoed dat de traditionele
kartografische weergave (bijv. als cho-
ropleet) effectiever is, maar er zijn an
dere, met name kwalitatieve gegevens
die alleen met geluid goed weer te ge-
ven zijn: door met de muis op de rode
Vierkanten in figuur 3 te klikken wor
den opnamen van de uitspraak van het
woord tijd' in de betreffende plaats
hoorbaar.
Beeld
De beeiden in multimedia-presentaties
kunnen statisch of bewegend zijn.
Voorbeelden van statische beeiden zijn
foto's, grafieken, tekeningen en na-
tuurlijk kaarten. Bewegende beeiden
kunnen worden onderverdeeld in digi
tale video en animaties.
Met het eerste bedoelen we bestaande
voorwerpen en gebeurtenissen, die zijn
vastgelegd op film of video en voor af-
Uitspraak van cf
het woord "TIJD"^/)
- kI Ik om te hören
laten hören van
geluidsopnamen.
,r.ir-o-t
Mijm*aen
Koe^cht
46
