49
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
I999-XXV-4
I7e-eeuwse kaart van Claes Jansz. Vis-
scher. In het colofon noemt men hem
in het Latijn 'N.J. Piscator', wat mijns
inziens getuigt van te weinig historisch
onderzoek.
Tenslotte iets over de taal. De teksten
bij deze cd-rom zijn in drie talen:
Fries, Nederlands en Engels. In de Ne-
derlandse vertaling laat men conse-
quent Fryslän onvertaald wanneer de
huidige provincie bedoeld wordt. Ik
meen toch dat er in het Nederlands
een goede vertaling bestaat: Friesland.
Dit zou natuurlijk veroorzaakt kunnen
zijn doordar de uitgever er naar streef-
de geen exoniemen te gebruiken. In de
Friese tekst schroomt men er echter
niet voor om voor buiten Friesland ge
legen plaatsen het Friese exoniem te
gebruiken, bijv. Uterr en Grins voor
Utrecht en Groningen. En bovendien,
in de Engelse vertaling schrijft men
wel in alle gevallen Friesland. Dit
wordt als volgt verklaard: "The Eng-
lish version uses the internationally ac-
cepted name of Friesland both for his-
torical 'greater Friesland' and for the
present-day province of the Nether
lands". Dit kunstmatige onderscheid
kan ik niet overtuigend vinden, maar
wel uitermate verwarrend. Dat de sa-
menstellers het zelf 00k wat verwar
rend vinden blijkt uit de volgende zin
in de inleiding: "Het is historisch ge-
zien namelijk geheel onjuist Friesland
alleen te identificeren met de huidige
Nederlandse provincie Friesland
(Fryslän)" (cursivering PvdK).
De cd-rom Fryslän op de kaart biedt
weinig meer dan een gewone, op pa-
pier gedrukte historische atlas van
Friesland. Van de interactieve moge-
lijkheden, die een cd-rom biedt, is
nauwelijks gebruik gemaakt. Was het
tijdgebrek of geldgebrek of beide? Jam
mer, want met een cd-rom valt veel
meer te doen.
P.C.van derKrogt
DiscOver Nederland,
de interactieve toeristenkaart.
Amsterdam:
Buijten Schipperheijn bv, 1999
(cd-rom)
isbn 90 6064 960 5
Prijs: f 69,90
Deze interactieve toeristenkaart wordt
door de makers 00k de cd-rom voor
het langzaam toerisme' genoemd. En
uit de inhoud blijkt dat hiermee vooral
wandelen en fietsen wordt bedoeld en
in mindere mate paardrijden en water-
sport. Het is een prijzenswaardig initia-
tief om, temidden van de vele digitale
producten die zieh uitsluitend op auto-
mobilisten richten, een cd-rom uit te
brengen voor niet-gemotoriseerde toe-
risten. Deze mensen kunnen DiscOver
Nederland gebruiken om zo maar wat te
dwalen, om uitstapjes te selecteren en te
plannen, onderdak te zoeken en om ge-
gevens uit te printen voor onderweg.
De techniek
De installatie van de cd-rom verliep
zonder problemen. Omdat cd-rom
spelers nog wel eens traag zijn, kan
men er voor kiezen om het gehele pro-
gramma op de harde schijf te plaatsen,
wat natuurlijk wel veel schijfruimte
kost. Als men voor deze snelle optie ge-
kozen heeft, wordt bij iedere herstart
toch nog naar de cd-rom gevraagd. Het
programma Start niet als het beeld-
scherm op minder dan 65.536 kleuren
Staat ingesteld en dat is begrijpelijk, ge-
zien het vele aanwezige fotomateriaal.
De beeldscherm-resolutie moet mini-
maal 600 x 800 pixels zijn. Bij een ho-
gere resolutie (zoals gebruikelijk vanaf
een 17" monitor) krijgt men niet meer
beeld, maar wordt een zwart kader om
het venster geplaatst. Dat is jammer,
omdat de kaart minder dan de helft
van het totale beeld in neemt. En de
kaart is 00k niet groter te maken door
bijvoorbeeld andere dementen zoals re-
gister, legenda of indexkaart, al dan
niet tijdelijk, weg te laten.
Alle tot nu toe besproken routeplan-
ners en elektronische atlassen waren
goed bruikbaar op een Pentium6o
Computer met 16Mb geheugen, maar
DiscOver Nederland is daarop onwerk-
baar traag. De maker steh 00k als mi-
nimum eis een Pentium200 en 32Mb
geheugen. Het programma is daarna
bekeken op een Pentium450 met 128
Mb geheugen en installatie op de har
de schijf. Dat ging beter, maar nog
steeds niet echt snel. Met name het
opzoeken van een kaartfragment aan
de hand van een ingevoerde naam en
het in- en uitzoomen kost duidelijk
meer tijd dan bij andere programma's.
De inhoud
DiscOver Nederland bevat veel materi-
aal. Allereerst is er een landelijke dek-
king met kaarten op diverse schalen,
gebaseerd op de Smulders Kompas
Toeristenkaarten. Dit kaartbeeld stopt
precies op de grens, een uitstapje naar
Belgie of Duitsland is er dus niet bij.
Op de kleinste schaal wordt heel Ne
derland weergegeven met bodemge-
bruik en in dertien stappen kan wor
den ingezoomd tot het meest gedetail-
leerde niveau. Een schaalaanduiding
ontbreekt. De eerste paar inzoomstap-
pen bieden weinig extra informatie en
hadden beter overgeslagen kunnen
worden. Op de grootste schaal is de
mate van detaillering vergelijkbaar met
een gedrukte kaart op schaal 1:150.000.
Dan worden 00k ANWB-paddestoelen
met nummer getoond, onmisbaar bij
orientatie in het terrein voor wande-
laars en fietsers. Maar daarbij wordt
een te klein gebied te sterk uitvergroot,
om van enig praktisch nut te zijn. Een
stap uitzoomen geeft een beter over-
zicht, maar dan worden de paddestoe-
len niet meer weergegeven.
Er zijn verder enkele honderen beweg-
wijzetde fiets- en wandelroutes op-
genomen, die via het register op
(plaats-)naam kunnen worden opge-
zocht. Deze worden vervolgens op af-
zonderlijke kaarten weergegeven,
waarop niet ingezoomd kan worden.
Heiaas is de kwaliteit van deze kaarten
slechter dan van de hoofdkaart, on-
danks dat ze zo te zien wel van hetzelf-
de bestand afkomstig zijn. Op de rou-
tekaarten staan bijvoorbeeld wel de
paddestoelnummers, maar die zijn niet
leesbaar. Verder zijn de fietsroutes dui
delijk gemarkeerd, maar ontbreekt een
markering voor de wandelroutes.
Van ruim duizend Steden en dorpen is
informatie in tekstvorm opgenomen,
aangevuld met een of meer foto's.
Deze worden zichtbaar door de plaats-
naam in de kaart aan te klikken. Naar
keuze worden middels iconen 00k lo-
caties getoond voor overnachtingen
(hotels, Campings enz.), culturele en
sportieve attracties, verhuur (van fiet
sen, kano's, zeilboten, paarden enz.) en
informatie (vw's en bezoekerscentra).
Gaat men met de muis over zo'n
icoon, dan wordt automatisch naam,
adres, telefoon en categorie onder in
beeld getoond. Het gaat om vele dui-
zenden locaties en die vormen zeer
bruikbare informatie. Bij inzoomen
VERKLARING
Wegen en paden
fielspad
wandel/tielspad
ZDsnetweg. knooppunt
lendweg. eigen weg
vertteersweg
hoofdweg
unverbaute weg
