KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2000-XXVI-I
houden, te huisvesten, open te stellen en
uit te breiden. Hoewel zeker niet de
grootste Rotterdamse kaartverzameling,
bezit de Atlas van Stolk veel belangwek-
kend kaartmateriaal. Nix liet met behulp
van dia's een aardige staalkaart zien. Zo
lieeft de atlas veel afbeeldingen van kaar-
ten op prenten in beheer. Ook is het de
trotse bezitter van de vroegst bekende
Nederlandse atlas van historieprenten.
Het huidige verzamelbeleid is met name
gericht op dit soort prenten.
De laatste spreker van de studiedag was
drs. S. de Meer, conservator scheepvaart
tot 1850 bij het Maritiem Museum Rot
terdam (voorheen Maritiem Museum
'Prins Hendrik'). Hij schilderde de ge-
schiedenis van de kartografische collectie
van het museum, dat dit jaar 125 jaar be-
staat. In de 19c eeuw werd de basis voor
de verzameling gelegd, maar over de
kaarten daarin is slechts weinig bekend.
Van niet meer dan twee atlassen is zeker,
dat zij in de 19c eeuw reeds in het Mari
tiem Museum aanwezig waren. Met de
indiensttreding van J.W. van Nouhuys
als directeur in 1915 kreeg de kaartcollec-
tie een impuls. Hij zette een actief verza
melbeleid in en kocht tal van belangrijke
losse kaarten en atlassen aan. In de
Commissie van Toezicht, die Van Nou
huys adviseerde, zat onder meer W.A.
Engelbrecht (1874-1965). Deze Rotter
damse reder en verzamelaar van karto-
grafie gaf later, in 1950, zijn eigen mari-
tiem-kartografische collectie - ongeveer
150 atlassen en 300 16e- en iye-eeuwse
kaarten - in bruikleen aan het Maritiem
Museum. Na Engelbrechts dood in 1965
kon de verzameling voor een schappelij-
ke prijs daadwerkelijk worden aange-
kocht. De jaren vijftig, zestig en zeventig
waren sowieso gouden jaren voor het
museum. Veel kaartmateriaal kon im
mers worden verworven middels een
eendrachtige financiering door het Rot
terdamse scheepvaartbedrijf. Heiaas is
op dit terrein vandaag de dag nauwelijks
meer steun van het bedrijfsleven te ver-
wachten. Volgens De Meer is namelijk
door de opkomst van multinationals het
'Ketelbinkie-gevoel' praktisch verdwe-
nen. Zonder dat sprake is van een echt
verzamelbeleid, rieht het Maritiem Mu
seum zieh nu vooral op hydrografisch
kaartmateriaal.
Na het lezingenprogramma werd de ge-
legenheid aangegrepen om de Caert-
Thresoorprijs 1998 uit te reiken. Deze
prijs van 1.000 gülden, die voor de twee-
de keer in successie door prof.dr. G.
Schilder werd overhandigd, is bedoeld
voor het beste artikel in een bepaalde
jaargang van het tijdschrift Caert-Thres-
oor. De gelukkige winnaar was dit keer
drs. A. de Zeeuw met zijn artikel 'Een
zeldzame kaart van Gelderland met de-
coratieve randen, uitgegeven door Jo
hannes Janssonius en Jodocus Hondius'
Caert-Thresoor 17 (1998) nr. 4, pp.. 85-
92).
's Middags, na de lunch in de levendige
binnenstad van Rotterdam, was er gele-
genheid tot het bezoeken van de Atlas
van Stolk in het monumentale Schie-
landshuis en het bezichtigen van de inte
ressante tentoonstelling Om de gehele
Wereldcloot - naar de Oost door de Straat
van Magallanes in het Maritiem Muse
um. De gebruikelijke borrel aan het ein-
de van de studiedag maakte het feest
compleet. Op naar de volgende twintig
studiedagen van de wgk!
M. van Egmond
ICA-nieuws
ICA-congres in Ottawa,
16-20 augustus 1999
Afgelopen zomer hebben de kartografen
van deze wereld elkaar weer een week
lang kunnen ontmoeten op de 19c inter
nationale kartografische conferentie, die
onder auspicien van de Internationale
Kartografische Vereniging (ica) werd ge-
houden in Ottawa. Het was een uitste-
kend georganiseerd congres, met goede
mogelijkheden voor interactie, een mooi
congrescentrum, een interessante collec
tie van lezingen en andere vormen van
informatie-uitwisseling en een raampro-
gramma dat ook de moeite waard was.
De Organisatoren onder leiding van
Dave Carney die er meer dan vier jaar
mee bezig waren geweest (en die vier jaar
terug opeens de schrik kregen dat ze het
bij na moesten afleggen tegen de kandi-
datuur van Zuid-Afrika) hadden alle eer
van hun werk! Hieronder zullen een
aantal aspecten van het congres de revue
passeren, te beginnen met de papers
(met speciale aandacht voor de keynote
presentaties, de papers over generalisatie,
kaartgebruik en atlaskartografie), de pro-
ceedings, de tentoonstellingen en de of-
ficiele manifestaties rond de Algemene
Ledenvergadering.
Het congres werd door 1540 deelnemers
uit 79 landen bijgewoond. Er werden
ruim 500 papers en posters gepresen-
teerd, alle op cd-rom vastgelegd. De
strenge wetenschappelijke selectiecom-
missie had 10 papers uit Nederland ge-
selecteerd voor mondelinge presentatie:
Blok, Brown, Van Dijk, Van Elzakker,
Hootsmans, Kraak (2), Van Kreveld,
Molenaar, Ormeling (2), Pfeiffer, Van
der Steen en Strijk; daarnaast was er een
geselecteerd als posterpresentatie (Simon
van Leeuwen). Een aantal daarvan vindt
u eiders in dit nummer.
Keynote presentaties
Een van de geslaagde experimenten in
Ottawa was om de plenaire 'keynote'
presentaties niet meer alleen aan het be-
gin van het congres te plannen - zoals
tot dusverre vaak gebruikelijk - maar wat
meer te spreiden over de week. Het
voordeel hiervan was dat er wat meer na-
druk kon worden gelegd op de rode
draad van het congresthema (Touch the
Fast, Visualize the Future) en de twee
presentaties kregen op deze manier elk
de aandacht die ze verdienden.
Op dinsdag werd het congresthema be
licht door prof. David Woodward van
de Universiteit van Wisconsin-Madison
(vs), die zijn wetenschappelijke sporen
vooral verdiend heeft bij het bestuderen
van het kartografisch verleden. Wood
ward was gevraagd om zijn aandacht
vooral te richten op de kartografie in het
huidige Millennium (Touch the Fast).
Daarbij ging hij van het heden naar het
verleden, om de diepte van de wortels
van ons vakgebied beter tot uitdrukking
te brengen. Hoofdthema's in zijn ver-
haal waren onder meer: de kwetsbaar-
heid van het bewijsmateriaal (waardoor
het verzamelen van kennis over de ge-
schiedenis van de kartografie deels op
toeval is gebaseerd), de ontwikkeling van
concepten in de digitale kartografie en
wat we van de geschiedenis kunnen le
ren. De tekst van de presentatie van
Woodward Staat helaas niet op de Pro-
ceedings cd-rom.
Op donderdag werden de kartografische
mogelijkheden en uitdagingen voor het
nieuwe Millennium (Visualize the Futu
re) belicht door Professor Michael
Goodchild van de Universiteit van Cali
fornia te Santa Barbara. Goodchild is
een geograaf en zeer bekend in de GiS-
wereld. De titel van zijn presentatie Car-
tographic fiitures on a Digital Earth ver-
wees naar een van de concepten waar-
naar op het congres veelvuldig (vooral
door Amerikanen) werd verwezen. Wat
er precies bedoeld wordt met de door
Amerika's vice-president AI Gore in 1998
gelanceerde Digital Earth is in de prak-
tijk nog niet altijd even duidelijk. In al
gemene termen is het een nieuwe meta-
foor voor de organisatie van digitale geo-
grafische informatie en constructie van
gebruikersinterfaces, ofwel een omgeving
waarin gebruikers de aarde met alles
erop en eraan van macro- naar micro-
schaal kunnen exploreren door middel
67
