Bos is
nergens
veilig
Twee
miljard
mensen op
zoelc naar
water
sm.
u wSff
Het is maar wat je bos noemt
Rond
lcomt
Schaars water
altijd drukte
■I100%
M
Trouw
Rc
VhSYAYtS
atlas van de toekomst
■IHM
TTTTn Iii!
I
ZATERDAG 8 JANUARI 2000
Lond 2050 is de aarde tien pro-
cent van zijn huidige arsenaal aan
bos kwijt. Let wel, het betreff hier
alleen natuurlijk bos: tropische
bossen of wouden in gematigde
streken als Rusland en Canada;
bos van menselijke makelij en de
flora in de savannen teilen niet
mee.
Afrika en China moeten het tegen
2050 helemaal zonder doen, en
ook Zuidoost-Azie en Zuid-Ameri-
ka leveren ernstig in. Voornaam-
ste oorzaken zijn de houtkap en
zwerflandbouw, en in mindere
mate de aanleg van wegen, vervui-
ling en de ontwikkeling van ener-
giebronnen, zoals de aanleg van
dämmen en het onder water zet-
ten van gebieden om elektriciteit
te Winnen.
Bos, met al zijn gedierte, is ner
gens ter wereld veilig, zelfs niet in
Siberie, waar bedrijven uit de VS,
Europa, Japan en Zuid-Korea om
de kapvergunningen strijden. Rus
land hakt trouwens zelf lustig
mee. In de VS, toch al niet zo rijk
bedeeld, richten de boeren uit het
westen hun blik meer en meer
oostwaarts, ten koste van bos. Als
je heel somber voorspelt, uitgaat
van de acht procent bosverlies in
de jaren tachtig, dan is de bulldo-
zer in de loop van enkele eeuwen
uitgewalst.
De jaren negentig kenden een
kleine kentering. Met de grote
ontbossers Brazilie, Indonesie en
de republiek Congo voorop, hak-
ken we nu jaarlijks zo'n vijftien
miljoen hectare om, 4750 m2 per
seconde. In vergelijking met de ja
ren tachtig sneuvelt nu elke tel
geen groot maar een klein voet-
balveld.
XZir is en blijft zoet water genoeg.
Als het evenredig over de wereld-
bevolking kon worden verdeeld,
dan hoefde ook de volgende eeuw
niemand tekort te komen, on-
danks de onafwendbare groei van
de bevolking.
Maar dat zit er niet in: water is
Ontbossinq
aSSS
cDomberen hoeft niet per se,
vindt Kees van Dijk van het In-
formatie- en kenniscentrum na-
tuurbeheer in Wageningen.
„Het is maar wat je bos noemt.
Zo begrijp ik uit de kaart dat
we ons ernstig zorgen moeten
maken om Zweden en Finland:
honderd procent bedreigd. Zeg
dat eens tegen een Zweed, dat
'ie over vijftig jaar geen bos
meer heeft, hij zal je raar aan-
kijken. In zekere zin is het on-
derscheid tussen oud, natuur
lijk bos, en verjongd, aangelegd
bos kunstmatig. Heel West-Eu
ropa heeft dan niets te bieden,
wat natuurljk niet waar is."
Die relativering daargelaten,
klopt het scenario wel onge-
veer: „Op een paar punten na.
Zo kun je je moeilijk druk ma
ken om het totale verlies van
natuurlijke bossen in Argenti-
nie en Nieuw-Zeeland, want
dan hebben we het over hon
derd procent van vrijwel niets.
Ik zou eerder met rood waar-
schuwen voor Chili en zeker
voor Indonesie: Java heeft al bij-
na niets meer en Kalimantan
Staat voortdurend in brand.
Kleur de republiek Congo en
Kameroen ook maar liever rood
in, daar gaat het erg hard."
„Besef wel hoe relatief zo'n ver-
deling is. Giganten als Brazilie,
Canada en Rusland komen er af
met het label 'minst bedreigd',
terwijl Brazilie wel de grootste
kapper is. Maar die heeft nog
een kapitaal van 350 miljoen
hectare, dan tikt het procentu-
eel niet aan. Overigens lijlct het
mee te vallen als je de kaart
van 1890 met die van 2050 ver-
gelijkt. Afrika is weg en Zuid-
oost-Azie voor een deel, maar
de kaalslag eiders lijkt in het
niet te vallen bij het enorme
bosoppervlak daar. Ik lees trou
wens niets over duurzaam be-
heer. Wat moet ik met een
zwart-witscenario: nogmaals,
Zweden is honderd procent be
dreigd, en Zweden stikt van het
bos. Waarom zou die trend zieh
niet doorzetten?"
„Er moet me nog iets van het
hart. Ook in deze voorspelling
gaat het weer om de dramati
sche gevolgen voor bos en
beest. Ik zou wel eens een lans
willen brelcen voor de mens.
Daaczijn twee soorten van. De-
gene die zonodig het bos in
moet, de zwerflandbouwer in
Brazilie, die bedoel ik niet.
Maar ik hoor nooit iets over die
andere, die altijd al in dat bos
woonde. Hier gaat een bijzon-
dere levenswijze verloren."
heel ongelijk verdeeld over de we
reld en de beschikbaarheid ervan
is ook nog eens ongelijk verdeeld
over het jaar. Ook nu al komt een
groot aantal landen met moeite
rond of zijn er echte tekorten.
En de landenstatistieken laten
niet eens alles zien: ook waar er
gemiddeld geen sprake is van wa-
tergebrek, zoals de VS en natuur
lijk Nederland, komen plaatselijk
en tijdelijk tekorten voor.
Het aantal gebieden met water-
problemen zal de körnende eeuw
sterk toenemen. In 2050 dreigen
twee miljard mensen te leven in
landen die alleen met veel kunst-
en vliegwerk in hun waterbehoef-
te kunnen voorzien of zelfs regel
recht watergebrek hebben. Dat
remt de economische ontwikke
ling van die landen en kan leiden
tot conflicten met andere landen
over de watervoorziening.
In de ontwikkelde landen zullen
de huishoudens en de industrie
de körnende eeuw samen meer
water gaan gebruiken dan de
landbouw. Het beschikbaar ma
ken van die extra hoeveelheden
drinkwater wordt steeds duurder.
Maar als die kosten niet gemaakt
worden, zal dat water ten koste
gaan van het rantsoen waarmee
het voedsel wordt geprodueeerd.
9 Droogte is een natuurlijk
gebeuren; hoe je ermee omgaat,
dät is vaak onnatuurlijk. Bij ons
heeft in Brabant duidelijk over-
pomping plaatsgevonden. Je hebt
water nodig, het grondwaterpeil
zakt, dus je gaat nog diepere
pompen slaan. Er is ingeteerd op
de voorraad grondwater."
Droogte? Dick de Jong van het
Delftse International water and
Sanitation Centre IRC, een on-
derzoeksinstituut dat zieh bezig-
houdt met waterbeheer in ont-
wikkelingslanden, schudt de
voorbeelden van om de hoek net
Zoetwatervoorraden
zo gemakkelijk uit zijn mouw als
die van ver weg. „In Yorkshire is
het elk jaar raak. Een paar jaar
geleden hadden ze nog maar zo
weinig druk op de leidingen, dat
net als vroeger vrouwen met em-
mers bij de pompen längs moes-
ten komen om het water te ha-
len."
In een land dat in 'waterstress'
belandt, zie je rond water allerlei
bijzondere activiteiten ontstaan.
„In Californie hebben de Steden
bijvoorbeeld zo dringend water
nodig, dat een boer honderden
kilometers verderop meer kan
verdienen door zijn waterrech
ten te verkopen dan iets te ver-
bouwen. Op die manier wordt er
bij schaarste dagelijks om water
gevochten, zij het niet fysiek."
En dat terwijl vechten om water
volgens hem niet nodig is, zelfs
niet in droge gebieden. „Door-
gaans wordt toch zeventig tot
tachtig procent van het water
voor landbouw gebruikt. Maar
daarvan komt ruim de helft niet
eens bij de wortels van de plan
ten terecht, dat verdampt me-
teen. Suikerbieten zuipen op die
manier water, graanexporten
zijn in feite waterexporten. Door
een keuze van andere gewassen
en ook door het toepassen van
druppelirrigatie kun je daar een
enorme verbetering in brengen,
waardoor je met het water weer
toekunt. Daarbij vergeleken
helpt bezuinigen op huishoude-
lijk watergebruik veel minder."
In menig ontwikkelingsland zijn
ze daar nog lang niet aan toe.
„Daar wordt irrigatie vaak juist
zwaar gesubsidieerd. Maar straks
woont zeventig of tachtig pro
cent van de wereldbevolking in
Steden. In een stad is het per
hoofd van de bevolking drie keer
zo duur om voor drinkwater te
zorgen als op het platteland,
want het moet allemaal van
steeds verder komen. Dus juist
de ontwikkelingslanden staan
voor gigantische investeringen."
NOORDELIJKE I J S Z E E
v. wl an:
NltUWSlBtRISCHE
EILANDEN
SPITSBERGEN FRANS JOZEFLAND
GROENLAND
ANADA
I SLAND
MOORWEGEN
GROOT-
-- TTANN1 r
dn duitsl polenäP^nT
KAZACHSTAN
0EKRAINE
M
VERENIGDE
STATEN
M0NG0LIE
OEZBEKISTAN
GR TURKIJE
JAPAN
PORTUGAL
KI5TAN
"MALTA
AT LA N TISCHE
O C E AAN
NA
GROTE
O C E A AN
TLMESii
CYPRUS >LIB
israel -- mmm
r
K0EWEIT
RRFEFTS KEERKRINq
N?=A:
CAN ARISCHE J
Ai G:
ME> (.0
WEST. SAHARA
MYANMAR
EGYPTE
CUBA
^T^DOM. REPUBLIEK
KATARS
SA0EDI- VAE
ARABIE
OMAN
BELIZE
HONDURAS
NICARAGUA
MAURE
TANIÜ MALI
NIGER
TSJMD ER,TREA
BUHgN» -A—A,
SIERRA LEONE .vmfi/
NGLA-
DESH
GUATEMALA
EL SALVADOR
FILIPPIJNEN
SENEGAL
GAMBIA -S§3
GUINEE-BISSAU
JEMEN
VIETNAM
0STA
VENEZl El 1
\GUYANA
SJJRINAME
FRANS-GUYANA
INDISCHE
ETH:.V;E
PANAMA
"Amalie OCEAAN sr. lanka
LIBERIA
GHANA RQEN
A L E I
0EGANDA
COLOMBIA
EQUAT.-GUINEA
PAPOEA-
NIEUW-GUINEA
RWANDA
BURUNDI
ATLANTISCHE
OCEAAN
ALL A I A
_J N D 0 N E S I
'A
SOLOMON
EILANDEN
.•-\A A
BRAZILIE
50; iV A
MADAGASKAR
MAURITIUS
VANUATU
•J JV\
PARAGUAY
CALED0NIE
SWAZILAND
AUSTRALIE
Twaalf landen met het
grootste percentage nog
overgebleven natuurlijk bos
Totaal oppervlakte natuurlijk bos
Noord-Amerika
Rusland
Zuid-Amerika
Azie
Afrika
Europa
Midden-Amerika
Oceanie
x 1000 km2
8483
URUGUAY
ARGENT'NII;
1 boom is 1 procent
J1521
ZUID-GF0RGIE
GROTE
OCEAAN
STEENBOKSKEERKRING
Bedreigd natuurlijk bos
l l minder dan 50%
50-100%
geen natuurlijk bos meer
overige landen
NIEUW-ZEELAND
Ontbossing
Natuurlijk bos
in 2050
verdwenen ten opzichte van 1890
"wmmmve
NOORDELIJKE
I J SZ E E
FRANS JOZEFLAND
GROENLAND
CANADA
N00RWEGEN
RUSLAND
GR00T-
BRITTANNIE
DENEM
'ERLAND
WIT-RUSLAND
OEKRAINE
KAZACHSTAN
VERENIGDE
STATEN
FRANKR
M0NG0LIE
OEZBEKISTAN
SPANJE
KIRGIZIE
TADZJIKISTAN
JAPAN
PORTUGAL
URKMENISTAN
TURKIJE
'MALTA
ATLANTISCHE
OCEAAN
CHINA
GROTE
OCEAAN
AFGHANIST
TUNESIE
CYPRUS
ISRAEL
NEPAL
BHUTAN
<0E WE IT
ALGER JE
WEST. SAHARA
MYANMAR
EGYPTE
KATAR-
SA0EDI
ARABIE
DOM. REPUBLIEK
INDIA
BELIZE
HONDURAS
NICARAGUA
THAIL
ANGLA
DESH
NIGER
ERITREA
SENEGAL
GAMBIA
GUINEE-BISSAU
TSJAAD
VIETNAM
S0EDAN
JIBOETI
ETHIOPIE
UINEE
BENIN
GUYANA
SURINAME
RANS-GUYANA
INDISCHE
OCEAAN
SIERRA LEONE
NIGERIAMM——
CENTR. AFR
KÄME- REP.
BOEN
0EGANDA
CONGO
RWAN
BURUND
CONGO
BRUNEI
JBERIA
SRI LANKA
GHANA
EQUAT.-GUINEA
A L E I
PAPOEA
NIEUW-GUINEA
212%
ATLANTISCHE
OCEAAN
Toename
waterverbruik
in 2020
TANZANIA
.SOLOMON
EILANDEN
ANGOLA
ZAMBIA
tlMBU
Deel wereldbevolking
met watertekort
1995
(5,7 miljard mensen)
%3 5
155%
MADAGASKAR
VANUATU b
NIEUW-
CALED0NIE
30TSW
SWAZILAND
LESOTHO
AUSTRALIE
ZUID
AFRIKA
Beschikbaarheid zoet water in 2050
(per persoon per jaar in kubieke meters)
Schaarste, minder dan 1000 m3
Stress, 1000-1700 m3
2050
(9,4 miljard mensen)
KERGUELEN
20,4%
relatief voldoende, meer
dan 1700 m3
GUATEMALA'
EL SALVADOR'
GALÄPAGOS
EILANDEN
GROTE
OCEAAN
STEENBOKSKEERKWNG
Water van de wereld
Zout water: 97,5
Zoet water: 2,5
U%
30,0,
gletsjers en sneeuw
T] grondwater
I overig
in 1995 nog relatief
voldoende water
17%
1,3%
landbouw huisFioudens industrie
NIEUW-ZEELAND
ontwikkelde landen
ontwikkelingslanden
The Atlas of the Future, door Ian Pearson. Copyright Myriad Editions Limited (myriad®dircon.co.uk)
