KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
als interessegebied aangegeven, dus minder dan 5%. Voor op-
name in het NVK-adresboek 1996-1997 hadden zieh 260 leden
gemeld en 70 daarvan gaven gis als interessegebied aan, dat is
al meer dan een kwart! Dat betreft voor een klein deel pas af-
gestudeerde nieuwe leden, maar voor het merendeel kartogra-
fen die al langer lid waren en nu 00k gis erbij doen. Een toe-
nemend aantal kaartenmakers noemt zieh overigens al geen
kartograaf meer. Maar dat is inherent aan de tijd waarin aller
lei gevestigde begrippen verdwijnen. En het is dan 00k niet
verwonderlijk, dat zelfs het vrij nieuwe begrip gis al hier en
daar wordt vervangen door het begrip giv of voluit: geo-infor-
matievoorziening.
Raakvlakken tussen GIS en kartografie
Het Kartografisch Woordenboek [Bos, 1991] geeft onder 10.1.19
van het begrip (digitaal) geografisch informatiesysteem (gis)'
de volgende omschrijving:
"Systeem voor het opslaan, controleren, integreren, manipuleren,
analyseren en weergeven van geografische informatie, bestaande
uit een bestand met aanduidingen van de posities en eigenschap-
pen van de gegevens en de benodigde op de analyse gerichte pro-
gramma 's.
Jammer dat het woord 'digitaal' is toegevoegd, want daardoor
is gis alleen onder de letter D en niet onder de G van de in-
houdsopgave te vinden. Maar opvallender is, dat de omschrij
ving wel spreekt van 'op de analyse gerichte programmaY en
nergens rept over een apart programma voor het weergeven
van geografische informatie. En juist daar zien veel kartografen
hun toegevoegde waarde. Moderne Gis-pakketten zijn inmid-
dels wel voorzien van op presentatie gerichte programma's,
maar die hebben nog steeds minder funeties dan de betere te-
kenpakketten.
Generaliserend wordt wel gesteld, dat gis zieh met name rieht
op het opslaan, controleren en analyseren van de informatie.
Kartografie rieht zieh dan vooral op de presentatie en op een
deel van de analyse, dat laatste ten behoeve van de classificatie
en opbouw van legenda's. Maar uit het onderzoek van Mikx
[1999] kwam naar voren, dat een aanzienlijk aantal NVK-leden
vindt, dat kartografie bij het hele proces betrokken is (of op
zijn minst aan het einde van het proces zit), maar wel kennis
heeft van het hele proces.
Aanvankelijk hadden de meeste uitvoerende kartografen 00k
geen beschikking over een Gis-pakket, omdat dit voor de
vormgeving en presentatie geen toegevoegde waarde had en
voor invoer en bewerking te duur was en te lastig om te bedie
nen. Ook vandaag de dag is het nog steeds mogelijk om kaar-
ten te maken zonder Gis-pakket. De data worden echter meer
en meer als Gis-bestand aangeleverd en moeten dan ook door
kartografen gelezen en verwerkt kunnen worden. En naarmate
Gis-pakketten van betere presentatiefuneties worden voorzien,
zal gis ook steeds vaker het standaard gereedschap worden
voor kartografie.
Deze ontwikkelingen zullen er toe leiden, dat steeds meer
kaarten door niet-kartografen worden gemaakt. De rol van de
kartograaf verschuift daarbij van zelf doen naar adviseren en
van zelf regels toepassen naar regels inbouwen in Gis-program-
ma's. En er ligt ook een taak voor kartografen bij de kwaliteits-
bewaking van de ruimtelijke informatie. Specifieke GiS-kennis
en themakennis is daarbij onontbeerlijk.
2000-XXV1-3
GIS, de NVK en de toekomst
Voor de Nederlandse Vereniging voor Kartografie ligt er een
duidelijke taak op het gebied van kennisuitwisseling over het
vakgebied kartografie. Dit betreft zowel intern naar de leden
toe, als extern naar aanverwante vakgebieden. De interne be-
hoefte aan kennis over nieuwe technieken blijkt zowel uit het
onderzoek van Kraak [1994] als uit het onderzoek van Mikx
[1999]. Dat betreft uiteraard gis, maar ook andere zaken als
Internet, multimedia, 3D, animatie en interactiviteit. Zaken
waar Gis-ers overigens ook steeds meer mee te maken krijgen.
De nvk wil in deze behoefte blijven voorzien door het organi-
seren van studiedagen en andere bijeenkomsten en door publi-
caties op papier en op de Internetsite. De nadruk zal daarbij
liggen op de praktische kant van kartografie.
Daarnaast zal de nvk beter moeten communiceren met exter
ne doelgroepen. Het is bijvoorbeeld niet voldoende dat wij
weten dat gis niet zonder kartografische kennis kan, maar de
Gis-ers moeten daar zelf ook van doordrongen zijn. In dat ka-
der is het ook begrijpelijk, dat de nvk voor het jaar 2000 een
samenwerkingsovereenkomst heeft gesloten met Gis-leveran-
cier esri Nederland, om gis en kartografie gezamenlijk voor
het voetlicht te brengen. Beiden zien in kartografie en gis een
gemeenschappelijk belang en niet toevallig biedt esri ook een
cursus kartografie aan voor Gis-gebruikers. Maar voor de nvk
zijn ook andere vakgebieden van belang, zoals geografie, geo-
desie en planologie. Daarom heeft de nvk samen met het
knag in januari van dit jaar een succesvolle studiedag over kar
tografische vaardigheden verzorgd voor leraren aardrijkskunde.
In de nabije toekomst zullen gis en kartografie steeds nauwer
met elkaar verweven zijn. En daarvoor is een overkoepelende
term als geo-informatievoorziening goed op zijn plaats. Onder
deze Giv-paraplu is er voldoende ruimte voor de eigen identi-
teit van kartografie. Maar kartografen zullen die identiteit wel
voortdurend moeten aanpassen aan steeds nieuwe technieken.
En zij zullen intensiever moeten samenwerken met andere
geo-informatiegebruikers, zodat optimaal van hun kartografi
sche kennis gebruik kan worden gemaakt. De nvk wil daarbij
een initierende en coördinerende rol vervullen.
Literatuur
Bos, E.S., F.J. Ormeling, A.H. Sijmons G.F. Willems
(1991), Kartografisch Woordenboek. Nederlandse Vereniging
voor Kartografie. Amersfoort.
Bos, M.A.G. (red.) (1994), NVK-Adresboek 1994/99. Neder
landse Vereniging voor Kartografie. Amersfoort.
Bos, M.A.G. (red.) (1996), NVK-Adresboek 1996197. Neder
landse Vereniging voor Kartografie. Amersfoort.
Bouma, Y.T. (red.) (1993), Kartografisch onderzoek en GIS.
nvk publikatiereeks, nr. 8, Amersfoort.
Bouma, Y.T. (red.) (1994), GIS - Kartografie. nvk publika
tiereeks, nr. 10, Amersfoort.
Burrough, P.A. (1986), Principles of Geographie Information
Systems fior Land Resources and Assessment. Oxford: Clarendon
Press.
Damoiseaux, M.A. (red.) (1995), GIS en visualisatie. nvk pu
blikatiereeks, nr. 17, Amersfoort.
Köbben, B.J., F.J. Ormeling R.T. de Wijs (red.) (1996),
Visualisatie in het GIS-onderivijs. nvk publikatiereeks, nr. 20,
Amersfoort.
Kraak, M.J. (red.) (1994), Met de NVK naar de 2iste eeuw.
nvk publikatiereeks, nr. 9, Amersfoort.
13
