GIS bij Rijkswaterstaat Van kaart via GIS naar geo-informatievoorziening KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT ARTIKEL MA Damoiseaux B.A. Venemans gebruik van geografische informatie, gis/lis use of geographical information, gis/lis utilisation de l'information geographique, sig/sit TREFWOORDEN KEYWORDS MOTS-CL^S Gis is niet meer weg te denken uit het dagelijks werk van Rijkswaterstaat. En dat, terwijl 15 jaar geleden nog maar weinig mensen wisten wat gis betekende en nog minder welke vlucht het zou krijgen. Maar de ontwikkelingen blij- ven snel gaan. Inmiddels is gis als begrip al weer over zijn hoogtepunt heen en spreekt men nu liever van giv of voluit: geo-informatievoorziening. Drs. Maurice Damoiseaux was ten tijde van het schrijven van het artikel adviseur voor GIS en kartografie bij de Meet- kundige Dienst van Rijks waterstaat. Sinds I juli 2000 is hij werkzaam als GIS-coördinator van het Waterschap Peel en Maas- vallei, Postbus 3390, 5902 RJ Venlo. Drs. Albert Venemans is GIS-coördinator van de Directie Noord-Brabant van Rijkswaterstaat, Postbus 90157, S200 MJ 's-Hertogenbosch. Inleiding Rijkswaterstaat, onderdeel van het Mi- nisterie van Verkeer en Waterstaat, heeft de zorg voor bescherming tegen water- overlast en voor een goede bereikbaar- heid en leefbaarheid van ons land. Zij ontwikkelt en beheert daartoe een groot areaal aan infrastructurele voorzieningen zoals autowegen, vaarwegen en water- bouwkundige werken. Bovendien zorgt Rijkswaterstaat voor het onderhoud van dijken en duinen en voor het beheer van de grote wateren van Nederland. Voor het uitvoeren van deze taken is da gelijks veel informatie uit diverse bren nen nodig. Een groot deel van die infor matie is plaatsgebonden, met andere woorden: geo-informatie. Veel van deze geo-informatie heeft de vorm van kaar- ten, luchtfoto's, profielen en terreinmo- dellen. Tot voor enkele jaren was dat vooral op papier en film, tegenwoordig overwegend als digitaal bestand. Om in deze informatiebehoefte te voorzien, kunnen de regio nale directies en specialistische diensten van Rijkswaterstaat een beroep doen op de Meetkundige Dienst (een van de spe cialistische diensten van Rijkswaterstaat). De Meetkundige Dienst adviseert over de inwinning en het gebruik van geogra fische gegevens. Daarnaast wint zij zelf ook veel (grootschalige) gegevens in of verzamelt deze uit andere brennen. In het ver- lengde van deze activiteiten heeft de Meetkundige Dienst op het gebied van geo-informatievoorziening een adviserende en beleidsondersteunende functie. Gezien het belang van een effi- ciente geografische informatievoorziening wordt gis binnen Rijkswaterstaat steeds meer op structurele wijze en als integraal onderdeel van veel bedrijfsprocessen ingezet. De lange weg van automatisering naar GIS Het gebruik van gis bij Rijkswaterstaat is niet uit de lucht kö rnen vallen. Vooral vanuit de automatisering van de kaartver- vaardiging is ervaring opgedaan met de mogelijkheden die geografische informatiesystemen bieden. Niet alleen voor wat betreft de feitelijke productie van kaarten, maar juist ook voor wat betreft de inwinning en het beheer van gegevens, en het uitvoeren van gegevensanalyses. Voor grootschalige topografische kaarten van wegen, rivieren, oevers en kust (veelal op schaal 1:2000) werd al in de jaren ze- stig de eerste Computer ingezet en voor thematische kaarten gebeurde dat in het midden van de jaren zeventig. Hoofddoel van deze automatisering was het vereenvoudigen en versnellen van het productieproces. En voor zover er met digitale bestan den gewerkt werd, waren dat in hoofdzaak plotbestanden. In 1985 is een begin gemaakt met de ontwikkeling van een Di gitaal Topografisch Bestand (dtb), waaruit niet alleen kaarten kunnen worden vervaardigd, maar ook digitale bestanden kunnen worden geleverd. In het dtb (figuur 1) worden de ter- reinobjecten als punten, lijnen en vlakken (gesloten polygo- nen) opgenomen (op de schalen 1:1000 tot 1:5000, afhankelijk van het thema). Een belangrijk nieuw element van het dtb is dat niet alleen de ligging, maar ook de hoogte van iedere coör- dinaat wordt vastgelegd. Dir maakt het mogelijk om digitale terreinmodellen te maken voor onder meer wegontwerp, volu- mebepalingen bij reconstructies en overstromingskansen bij 23

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kartografisch Tijdschrift | 2000 | | pagina 29