KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OOO-XXVI-3
Ook is gezorgd voor een meta-informatie infrastructuur, waar-
in de inhoud van de geografische bestanden binnen de hele or-
ganisatie op een uniforme wijze beschreven en vastgelegd zijn.
Thans wordt gewerkt aan een ontsluiting hiervan via het intra
net van Rijkswaterstaat, waardoor in principe iedere medewer-
ker toegang krijgt tot deze informatie.
AI deze activiteiten hebben er in belangrijke mate aan bijge-
dragen, dat gis niet meer op ad hoc basis wordt ingezet, maar
structureel en doordacht bijdraagt aan de geo-informatievoor-
ziening ten behoeve van de taakuitvoering door Rijkswater
staat.
GIS en Rijkswaterstaat in de
toekomst
Met betrekking tot de toekomst van gis en Rijkswaterstaat
zijn verschillende ontwikkelingen relevant. Deze ontwikkelin-
gen verlangen van organisaties als Rijkswaterstaat, dat zij op
doordachte wijze omgaan met geo-informatie en de inzet van
gis. Het gaat om externe, veelal autonome, ontwikkelingen,
waarbij onderscheid is te maken tussen niet-technische en
technische ontwikkelingen.
De niet-technische ontwikkelingen betreffen vooral maat-
schappelijke veranderingen, die in te delen zijn in een aantal
categorieen waartussen een zekere interacde bestaat.
Maatschappelijke ontwikkelingen
Als eerste maatschappelijke ontwikkeling wordt hier de vraag
naar een meer transparante overheid genoemd. Duidelijk moet
zijn, wat Rijkswaterstaat met het haar toebedeelde geld doet en
of de besteding van het geld het beoogde resultaat heeft gehad.
Voor wat betreft Rijkswaterstaat zal het daarbij veelal gaan om
ruimtelijke maatregelen. Maatregelen waarvan het effect dus
aantoonbaar moet kunnen worden gemaakt met behulp van
geograßsche informatie.
De toenemende transparantie hangt ook samen met de wens,
dat de overheid de in haar bezit zijnde gegevens beschikbaar
steh aan diegene die daarom vraagt. Dat moet kostendekkend
gebeuren, mag geen winst opleveren en ook niet concurrerend
zijn met het bedrijfsleven. Het bepalen van de voorwaarden
waaronder die beschikbaarstelling plaats dient te vinden is ove-
rigens nog onderwerp van discussie.
De derde belangrijke ontwikkeling is de toenemende mate van
klantgerichtheid van de overheid. En dan gaat het hier speci-
fiek om de burger als klant van de overheid. Die burger wil als
individu rechtstreeks iets van die overheid gedaan krijgen en
verlangt daarbij dat de overheid zieh pro-actief opstelt ten aan-
zien van zijn vragen en eventuele suggesties.
Uit deze klantgerichtheid komt ook de volgende algemene
maatschappelijke ontwikkeling voort: de vraag naar een zo ef-
ficient en doelmatig mogelijk opererende overheid. Met zo
weinig mogelijk middelen moet zoveel mogelijk resultaat wor
den bereikt. Een efficiente informatievoorziening speelt hierbij
een cruciale rol.
Deze maatschappelijke ontwikkelingen hebben tot gevolg, dat
de vraag naar geografische informatie van en bij Rijkswaterstaat
toeneemt. Het zal dus steeds belangrijker worden, dat Rijkswa
terstaat haar geo-gegevens op een doordachte wijze beheert en
ontsluit. GIS speelt daarbij een essentiele rol, waardoor gis op
grotere schaal en op meer integrale wijze zal worden ingezet.
Technische ontwikkelingen
Op de geschetste maatschappelijke ontwikkelingen kan steeds
beter worden ingespeeld onder invloed van verschillende tech
nische ontwikkelingen. De technische ontwikkelingen leiden
daarnaast tot een veranderende maatschappelijke vraag; er is
dus duidelijk sprake van interactie.
Bij de technische ontwikkelingen is een viertal groepen te on-
derscheiden.
Allereerst de groep van algemene ontwikkelingen met betrek
king tot de hardware. Systemen worden sneller en, naar ver-
houding tot de capaciteit en de geboden functionaliteit, steeds
goedkoper. Daardoor komen 'nieuwe' vormen van informatie
voorziening, zoals dynamische kaarten en multimediatoepas-
singen, beschikbaar voor een steeds grotere groep gebruikers.
Ten tweede zijn de ontwikkelingen met betrekking tot de vor-
ming van netwerken te noemen. Daarbij kan worden gedacht
aan het Internet, maar ook aan interne bedrijfsnetwerken die
eenduidige ontsluiting en distributie van gegevens mogelijk
maken. Geografische gegevens hoeven slechts enkelvoudig
door de bronhouder zelf op het netwerk te worden beheerd.
Op deze wijze kan interactief een kaart worden samengesteld
uit gegevens die vanuit verschillende databases worden aange-
boden op het netwerk.
Een derde technische (en ook conceptuele) ontwikkeling be
treft de toenemende standaardisatie van Systemen en uitwisse-
lingsformaten. Door deze standaardisatie worden Systemen in
toenemende mate platform- en besturingssysteemonafhanke-
lijk en kunnen gegevens uit databases met verschillende struc-
turen toch op eenduidige wijze worden gebruikt in informatie-
systemen. Het OpenGls-project, dat tot doel heeft te komen
tot uitgebreide specificaties om heterogene geografische gege
vens op uniforme en transparante wijze in een netwerkomge-
ving te kunnen ontsluiten, is daarvan een voorbeeld.
Daarnaast vindt er steeds verdergaande uniformering plaats
met betrekking tot programmeertalen en -concepten en pre-
sentatieformaten. Er zijn platformonafhankelijke program-
meer- en presentatietalen (als Java, html en xml), en compu-
terprogramma's maken voor wat betreft standaardfunctionali-
teiten steeds meer gebruik van universele applicaties en hulp-
programma's. Hierdoor zullen gis en it/ict steeds verder inte
greren.
Als laatste worden hier de ontwikkelingen met betrekking tot
de eigenlijke geografische gegevens genoemd. In toenemende
mate worden digitale geografische gegevens voorzien van aan-
vullende informatie ten aanzien van het 'gedrag'. Een midden-
berm van een weg wordt bijvoorbeeld pas op de kaart gezet, als
op die kaart ook een weg zichtbaar is. En voor verschillende
kaartelementen is vastgelegd, op welke schaal ze in welke vorm
zichtbaar moeten zijn op de kaart. Hiermee kan uit een com-
plex gegevensbestand toch op eenvoudige en snelle wijze een
kaart worden gegenereerd. Om overzicht te kunnen houden
over de enorme hoeveelheid beschikbare geografische gege
vens, zal het belang van goede meta-informatie toenemen. Nu
wordt binnen Rijkswaterstaat al gesteld, dat geografische gege
vens zonder meta-informatie niet bestaan. Immers, als niet be-
kend is wat de kwaliteit is van een bepaald gegevensbestand of
een bepaalde kaart, dan is een verantwoord gebruik daarvan
ook niet mogelijk. Op dit moment wordt meta-informatie se-
paraat opgeslagen van de beschreven geografische gegevens.
Naar verwachting zal meta-informatie in de toekomst onlos-
makelijk zijn verbonden met de eigenlijke gegevens.
Deze technische ontwikkelingen leiden tot het sneller, eenvou-
diger en meer als maatwerk beschikbaar komen van geo-infor-
matie bij de gebruiker van die informatie. Die gebruiker kan
een medewerker van Rijkswaterstaat zijn, een politicus die wil
weten wat Rijkswaterstaat de afgelopen tijd heeft gedaan maar
27
