44
KARTOGRAFISCH T1JDSCHRIFT
2QOO-XXVI-3
Figuur 2 - Het ge-
bruik van Ontwerp-
GIS met een 'smart-
board'.
gewijzigd worden, dementen kunnen van de kaart worden
verwijderd en er kan informatie over worden opgevraagd.
Een belangrijk aspect van het participerende proces is dat er
verschillende oplossingsrichtingen gaan ontstaan. Alternade-
ven kunnen worden bedacht, weer worden verlaten, nieuwe
wegen kunnen worden verkend en binnen de groep kunnen de
meningen uiteen gaan lopen. Het Ontwerpcis biedt onder-
steuning voor het ontstaan en beheren van deze verschillende
alternatieven. Het is betrekkelijk eenvoudig om op basis van
een bestaande schets door te ontwikkelen, terug te gaan naar
de uitgangssituatie, een nieuwe schets te maken waarbij de
menten uit een reeds verlaten ontwerp worden meegenomen,
of te besluiten toch terug te keren naar een eerder ontwerp.
Het OntwerpGls regelt zo goed mogelijk het beheer van al
deze alternatieven. De aangepaste Menu- en knoppenbalk (fi
guur i) bevat de functies voor het beheer van de aangemaakte
ontwerpen. Ook biedt de Menu- en knoppenbalk indien ge-
wenst toegang tot de volledige Gis-functionaliteit.
Gebruik van OntwerpGIS in groepen
Hoewel het Ontwerpcis kan draaien op een individuele pc
(laptop) is het voor het ondersteunen van de discussie wense-
lijk om het groepsgebruik van het OntwerpGIS te stimuleren.
Binnen dit project zijn daarom sessies gedraaid waarbij ge
bruik is gemaakt van projectoren die het resultaat op een groot
scherm presenteren. De discussies vinden dan plaats bij het
scherm, en door de besturingscomputer (laptop) bij dit scherm
te plaatsen, kan redelijk interactief met het instrument gewerkt
worden. Een stap verder is het gebruik van de combinatie
smartboard en OntwerpGIS, waarmee binnen dit project ook
ervaring is opgedaan. Een smartboard is een interactief elek
tronisch bord, waarop het OntwerpGIS met behulp van een
projector weergegeven kan worden". Doordat het smartboard
aanrakingsgevoelig is, kan het OntwerpGIS met een vinger of
met speciale stiften rechtstreeks vanaf dit bord bestuurd wor
den (figuur 2). Het smartboard heeft als voordeel dat het com-
puterondersteuning mogelijk maakt van een activiteit die in
uiterlijk en bediening sterk lijkt op het werken met stiften op
een flip-over. Hierdoor wordt het gebruiksgemak vergroot.
OntwerpGIS is in een aantal projecten toegepast. De belang-
rijkste hiervan zijn de hierboven genoemde Integrale Inrich-
ting Veluwe Randmeren; Leren van Extreme Toekomsten,
over het toekomstig waterbeheer in Ne-
derland; en bij een analyse van de ruim-
telijke ontwikkelingen in de Zuidvleugel
van de Randstad. Hierbij is opgevallen
dat de opstelling met het smartboard
goed werkt. Gedurende de sessies verän
dert het instrument voortdurend van
rol. Op het ene moment doet het vooral
dienst als informatiebron (tonen van de
verschillende achtergrondkaarten), dan
weer als schetsboek (het eigenlijke doel),
ol als middel voor (visuele) analyse
("Kijk maar, die hele woonwijk Staat op
veengrond"). Deelnemers aan de sessies
blijken vrij snel in Staat te zijn de moge-
lijkheden van het instrument te gebrui-
ken. Wel is de ervaring dat in alle geval-
len iemand aan wezig moet zijn als aanja-
ger en voor de eventuele technische on-
dersteuning.
Conclusies en overpeinzingen
Uit de sessies en de reacties van deskun
digen blijkt dat er erg veel interesse is
voor een dergelijk instrument. De (aan
ons zelf opgelegde) richtlijn om een een
voudig, doorzichtig instrument te ont
wikkelen wordt breed ondersteund, en
het is tamelijk eenvoudig om leken te le
ren schetsen met het OntwerpGIS. Dit
wil echter geenszins zeggen dat het een
triviale applicatie is geworden, de inno-
vatie zit in het weglaten van overbodige
functies en het centraal stellen van be-
oogde eindgebruikers die geen Gis-ach-
tergrond hebben. Interessant is om hier
bij op te merken dat binnen het prototy-
pe toegang tot de volledige Gis-functio-
naliteit aanwezig is, maar dat deze moge-
lijkheid nooit gebruikt wordt.
Er is binnen het projectteam veel discus
sie geweest over uitbreidingen van het
prototype. Hierbij wordt vooral gedacht
aan uitbreiding van evaluatiemogelijkhe-
den, uitgebreidere analysemogelijkheden
(bijvoorbeeld met mca (MultiCriteri-
aAnalyse)) en mogelijkheden om alter
natieven te kunnen rangschikken en sco-
ren. Hoewel dit soort aanpassingen zeker
mogelijk (maar soms niet eenvoudig) is,
is het niet zonder meer duidelijk in wel
ke richting het OntwerpGIS zieh moet
ontwikkelen. Afgewogen moet worden
in hoeverre dergelijke uitbreidingen in
overeenstemming zijn met de eis van een
zo duidelijk en doorzichtig mogelijk in
strument.
Extra mogelijkheden maken een pro-
gramma moeilijker en ondoorzichtiger
in gebruik. Bovendien moeten eventuele
extra mogelijkheden volledig onder con-
