KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OOO-XXVI-4
lagen en kapconstructies. De aanwezigheid van substantiele en
authentieke onderdelen in een gebouw is hierbij bepalend ge-
weest. Door dit onderzoek werd veel nieuwe kennis over de
ouderdom van panden verkregen, kon bestaande kennis wor
den aangevuld en 00k konden fouten in de huisnummering
worden achterhaald (niet allemaal: er Staat nog steeds twee
keer het huisnummer 25 in een straat). Een paar bijzonderhe-
den leverde dit onderzoek 00k op: een oude kloosterkelder
bleek dusdanig interessant dat een deskundige gevraagd werd
hier nader onderzoek naar te doen. De kelder bleek gebouwd
te zijn in de vijftiende eeuw en is een van de oudste kelders
van Nederland! Verder werd een begin 2oe-eeuws plafond ont-
dekt in een huis (Achterstraat 4) dat in de jaren vijftig groten-
deels herbouwd is. In datzelfde pand was een schilderij aanwe-
zig van de Wijkse kunstschilder J.R. van Nijendael uit de eer-
ste helft van de twintigste eeuw waarop het oorspronkelijke
pand is vastgelegd.
De kartografische uitwerking
De uitsnede van de kaart is bepaald door de vorm van de
Wijkse binnenstad en kasteel Duurstede. In gevouwen toe-
stand zou de kaart 'in de binnenzak' moeten passen. De afge-
beelde panden met huisnummers zouden goed leesbaar moe
ten zijn. Om een zo aardig mogelijke compositie te krijgen is
gekozen voor een 'landscape-formaat'. Daartoe moest de kaart
negentig graden gedraaid worden. De ondergrond is sterk ver-
eenvoudigd: alleen de contouren van de openbare weg zijn
aangegeven en vormen van panden zijn versimpeld.
De ouderdom van de panden is aangegeven in een zestal klas-
sen. Deze zijn zo gekozen dat ze een goed beeld geven van de
belangrijkste bouwperioden. Omdat de vlakjes van de panden
in de kaart nogal klein zijn geeft een schaal in grijswaarden van
een kleur geen duidelijk herkenning. Daarom is gekozen voor
een grijswaardenschaal van twee kleuren die in het spectrum
niet al te ver uiteen liggen: rood en paars. Door rode en paarse
tinten af te wisselen ontstaat voldoende onderscheid tussen op-
volgende bouwperioden, terwijl de tijdhierarchie toch duide
lijk blijft. Buiten het onderzoeksgebied is bebouwing alleen in
een grijstint weergegeven.
De kaart is aangevuld met gegevens over de ligging van (al dan
niet verdwenen) poorten en torens. De ligging van de verdwe-
nen stads- en verdedigingsmuren van het kasteel zijn zo goed
mogelijk ingepast aan de hand van tekeningen die bouwkun-
dige J.R. Top vervaardigde naar kaarten van Van Deventer en
Blaeu. Verder zijn verdwenen waterlopen (Arkgracht en
Kromme-Rijnhaven) aangegeven.
Op de achterzijde van de kaart zijn in zwart-wit van de in
bouwhistorisch opzicht meest interessante Straten van Wijk bij
Duurstede gevelaanzichten afgedrukt. Deze tekeningen wer
den in 1974 vervaardigd ten behoeve van het bestemmingsplan
1979 en de aanwijzing van Wijk bij Duurstede in 1982 als be-
schermd stadsgezicht.
De kaart is in zijn geheel vervaardigd in FreeHand 8.0 op een
Power Mac G3. De scans van de foto's (vervaardigd bij het
KartLab van de Universiteit Utrecht) zijn in FreeHand gei'm-
porteerd. Van het geheel is een eps-file gemaakt die vervolgens
bij het servicebureau (Projektiecolor, Hoofddorp) in Quark
Xpress is gei'mporteerd en op film uitgedraaid op een Barco.
Er zijn twee versies van de Bouwhistorische Kaart beschikbaar:
een gevouwen versie (zie de bijlage bij dit nummer van het kt)
gedrukt op 115 grs houtvrij MC silk, en een ongevouwen versie
gedrukt op 170 grs houtvrij MC silk. De laatste, bestemd om
aan de wand te hangen of in te lijsten, heeft geen cover en
geen bedrukking op de achterzijde.
Unieke foto's
Het 'veldwerk' van mevrotiw Van der Eerden-Vonk en de heer
Van Wijk had 00k tot resultaat dat bij mensen thuis foto's ge
maakt mochten worden. Een aantal van deze foto's is rond de
kaart afgedrukt. Is aan de buitenkant van panden vaak niet te
zien wat er bouwhistorisch zo belangrijk aan is, de foto's die
binnen genomen zijn geven daarvan een aardig beeld.
Scholen bij de kaart betrekken
Martin van Dam, Student Geografie voor Educatie bij de fa-
culteit Ruimtelijke Wetenschappen in Utrecht, is bezig met
het opzetten van lessen rond de Bouwhistorische Kaart voor
groep 8 van het basisonderwijs en de eerste klas van het mid-
delbaar onderwijs. Daarna gaat hij als afstudeerstudie een
handleiding bij de kaart vervaardigen die bestemd is voor ver-
spreiding via de vw.
Het verhaal is nog niet af
Hoewel de kaart er nu ligt is het verhaal nog niet af. De kaart
blijkt een aanzet tot voortgang van onderzoek. Het ligt voor
de hand dat nog veel nieuwe dateringsgegevens bekend zullen
worden die het nodig maken de kaart in de toekomst aan te
vullen en te verbeteren. Als de kaart daarnaast een bijdrage kan
leveren aan het behoud en het herstel van de historische bin
nenstad van Wijk bij Duurstede, is een wens van deze karto-
graaf in vervulling gegaan.
Literatuur
Gaasbeek, F., Kooiman, M. Olde Meierink, B. (1991),
Wijk bij Duurstede, geschiedenis en architectuur. Monumenten-
inventarisatie provincie Utrecht.
Dongen, E. van (1999), Stadskemonderzoek Wijk bij Duurste
de. Een inventarisatierapport van de nog aanwezige middel-
eeuwse woonhuizen. Stagerapport Hogeschool Utrecht/Rijks-
dienst voor de Monumentenzorg Zeist.
54
