KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OOO-XXVI-4
Dat betekent dat er in vergelijking met
de vorige editie verspreid Over de wereld-
delen 6 regionale kaartbladen zijn bijge-
komen, in de plaats van themarische we-
reldkaarten uit de vorige uitgave; de in-
formatie daaruit is nu in vrij kleine kaar-
ten in het introductiedeel ondergebracht.
Het voorwerk van deze atlas (66 pp.)
waarin deze thematische wereldkaarten
nu te vinden zijn begint met satelliet-
beelden van de werelddelen, kaarten van
de sterrenhemel en de planeten, een sec-
tie over de wereld met materiaal over de
oceanen, vulkanen, klimaat, bodembe-
dekking, bevolkingsdichtheid, minera-
len, energie, economie en verkeer en een
vooral voor Noord-Amerikaanse klanten
onontbeerlijk deel over de hoogste ber
gen, diepste zeeen, grootste eilanden,
längste rivieren enz. De sectie over de
kartering van de aarde geeft aan welke
deel op welke schaal is opgenomen, en
wat daarvan beschikbaar is; dat laatste
verändert snel: er wordt vermeld dat in
Rusland thans 00k grootschalige kaarten
vrij verkrijgbaar zijn, maar inmiddels is
de grootst beschikbare schaal weer
1:200.000.
In theorie is de atlas neutraal waar het
grensconflicten betreft. In de praktijk is
er toch wel sprake van enige bevooroor-
deeldheid ten opzichte van Gemenebest-
leden, bijvoorbeeld wanneer we kijken
naar de claims van Venezuela, Guyana
en Suriname. De Japanse claim op de
zuidelijke Koerilen wordt 00k aangege-
ven.
Spelling van geograrische namen
Volgens de reclame is deze atlas het
hoogst haalbare op het gebied van het
tegemoetkomen aan de plaatselijk offi
ciele namen. In grote lijnen is dat 00k
zo; op details kan men daar kanttekenin-
gen bij plaatsen. Zo doet de Times het
transliteratiesysteem van het Cyrillisch
van de Russische Academie van Weten-
schappen, dat door de Verenigde Naties
als het officiele systeem erkend is, af als
'een systeem dat in Oost-Europa in ge-
bruik is' en blijft men voor Russische
namen het door Engelsen en Amerika-
nen ontwikkelde omzettingssysteem ge-
bruiken. Voor Centraal-Azie, een erkend
probleemgebied voor naamkundigen se-
dert de opsplitsing van de Sovjetunie,
blijft men deels nog de oude Russische
namen hanteren. Voor de Arabische we
reld blijft men naast het beirutsysteem
voor Arabisch Azie 00k de afwijkende op
het Frans georienteerde schrijfwijzen
hanteren voor Noord-Afrika evenals de
aparte weergave van het Egyptisch dia-
lect. De nieuwe door de VN geaccepteer-
de omzetting van de namen uit het
Griekse alfabet naar het Latijnse alfabet
is wel geheel doorgevoerd. Franse naam-
versies van Vlaamse Steden worden wel
vermeld, maar geen Nederlandstalige
versies van Waalse Steden.
Behalve rond Rusland, Griekenland
(deels) en China worden de namen van
de aan landen grenzende zeeen slechts in
het Engels weergegeven en niet 00k in de
landstaal, zoals we dat in continentale
handatlassen gewend zijn. Het alternatief
East Sea voor de Japanse Zee wordt door
de Times nog niet erkend; in Amerikaan-
se atlassen wordt dat al wel gedaan. In af-
wijking van de vorige editie wordt de
Persian Gulf nu The Gulf genoemd.
Voor Macedonie wordt de officieel door
de vn gehanteerde naam F.Y.R.O.M.
(Former Yugoslav Republic of Macedo-
nia) als alternatief aangegeven.
De Times is 00k wat conservatief waar
het de weergave van officieel erkende
naamversies van minderheidstalen be
treft. De Duitse namen in Zuid-Tirol
vindt men alleen in het register, en daar
in beperkte mate. De Friese naamversies
vindt men nergens, 00k het voor heel
Nederland officiele Fryslän niet.
Algemene structuur
De vorige editie was het product van een
veertigjarige ontwikkeling, waarbij tij-
dens de rit de productie vaak onderbro-
ken moest worden om de kaarten aan
nieuwe gegevens aan te passen: zo werd
de productie van het vijfde deel van de
Mid-Century edition sterk vertraagd
doordat nieuwe gegevens betreffende Si-
berie beschikbaar gekomen waren. De
vorige editie draagt 00k verder de sporen
van een vooroorlogs verleden door de
vele inzetkaartjes, vooral van Steden. Er
waren 70 stadsplattegronden, en verder
nog een honderdtal kaarten van eilan
den. Die laatste zijn in de nieuwe editie
behouden, maar wel zodanig dat ze ge-
groepeerd zijn op enkele bladen en niet
het kaartbeeld van de andere kaartbladen
verstoren.
De volgorde van de kaartbladen is zoals
in vorige edities: men werkt vanaf de da-
tumgrens westwaarts. Alleen gebeurt dat
nu veel logischer, zonder dat de volgorde
wordt doorbroken door kaarten van oce
anen of stadsgebieden. De structuur is
zo dat er eerst een staatkundige over-
zichtskaart van een werelddeel komt,
dan een grootschaliger geografische kaart
(hoogtezones met topografie) van een
deel van een werelddeel en vervolgens de
kaarten van (groepen van) landen. In en
kele gevallen worden de vrij homogene
schalen van de (groepen van) landen
doorbroken door een nog grootschaliger
detailkaart.
Wanneer we kijken naar de grafische
hierarchie van de afzonderlijke kaarten
dan blijken de namen het meeste op te
vallen en vervolgens de hoogtezones en
de nederzettingssymbolen, gegroepeerd
als ze zijn in 7 groottecategorieen, wat
00k in de schriftgroottes zichtbaar is. Na
de namen, hoogtezones, Steden en we-
gen/spoorwegen is er nog een indeling in
verschillende landschapstypen zichtbaar
door over de hoogtezones afgedrukte
structuursymbolen: ze geven respectieve-
lijk moeras, lavavelden, rots- of zand-
woestijnen, koraalriffen, ice shelfs, zee
en rivierdijken en cuestaranden aan.
Actualiteit
De verzelfstandiging van Oost-Timor
heeft men op de detailkaarten nog net
aan kunnen geven. Dat West-Suriname
grotendeels onder water Staat in verband
met het Kabalebo-stuwmeer is wellicht
wat te voortvarend. Er wordt soms 00k
wat geanticipeerd op de voltooiing van
in aanbouw verkerende snelwegen. Over
het algemeen wordt de de-jure situatie
aangegeven in plaats van de de-facto toe-
stand. Dat geldt voor de voormalige
Spaanse Sahara, voor het voormalige
Brits Somaliland, en voor Nagorno-
Karabagh dat is weergegeven als een
half-autonoom deel van Azerbaidzjan
met Azeri-namen in plaats van Armeen
se. Moeizaam te doorgronden situaties
zoals de staatkundige situatie van de vele
eilandengroepen in de Pacific of van de
vele soorten autonome gebieden binnen
Rusland zijn correct weergegeven.
Tot slot
Wat zijn nu argumenten om deze atlas
aan te schaffen, ten opzichte van digitale
wereldatlassen zoals die van Wolters-
NoordhofF en van Elsevier (Microsoft)
Encarta, die voor ca f 150,- in theorie
acht maal zoveel plaatsnamen bieden?
Belangrijkste overweging voor een keuze
voor de Times atlas is het overzicht dat
haar kaarten bieden; gekoppeld aan de
resolutie en de haarscherp gedrukte tekst
wordt hier iets gepresenteerd dat de digi
tale kaartbeelden niet kunnen benade-
ren. De Times haalt in Europa 1:1 mil-
joen als grootste schaal, maar is eiders
kleinschaliger; het digitale kaartbeeld
komt qua resolutie overal ongeveer over-
een met de schaal 1:500.000, maar men
moet dan zelf de plaatsnamen toevoegen
omdat die niet automatisch op de kaart
61
