De 'voedselzekerheid van alle landen'
in een dynamisch kaartbeeld
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
KAARTGEBRUIK
F. Depuydt
kaartgebruik, thematische kartografie, praktijk TREFWOORDEN
map use, thematic cartography, applications KEYWORDS
utilisation de cartes, cartographie thematique, applications MOTS-CLES
De ontwikkelingsgraad van de verschillende landen in de we-
reld is een statisch begrip. Het is een momentopname van de
(semi-)actuele toestand van de som van een aantal parame-
ters, die een globaal beeld van deze ontwikkeling trachten te
schetsen. Dit wordt bijvoorbeeld uitgedrukt door de H.D.I.
of de Human Development Index, gehanteerd door de ver
schillende VN-instanties. Hoe deze ontwikkelingsgraad in de
toekomst zal evolueren, zonder intensievere ingrepen van de
wereldgemeenschap, is een aspect dat zelden aan bod komt
en nog minder in kaart gebracht wordt. Nochtans geefit dit
een bijkomende dimensie aan deze problematiek. Uitgaande
van gepubliceerde onvolledige tabelgegevens, die deze evolu-
tie uitdrukt in graden van voedselzekerheid, wordt in dit ar-
tikel deze cijfertabel in kaartvorm gegoten en verder aange-
vuld om aldus een zo volledig mogelijk wereldbeeld te krij-
gen van de ontwikkelingsprognose.
kerheid' van Christiaensen Tollens [1995], uitgewerkt naar
het model van Philips Taylor [1991], geven een veel vlotter
inzicht in deze problematiek wanneer ze in kaart zijn gebracht.
We maken van de gelegenheid gebruik om dit evoluerend ver-
schijnsel in een dynamisch kaartbeeld om te zetten.
Synthesekaarten, waarop een globaal beeld voorkomt van de
ontwikkelingsgraad van de verschillende landen in de wereld,
kunnen wel eens onderling afwijken van elkaar. De reder) hier-
voor is dat telkens verschillende parameters worden gebruikt
en/of verschillende gewichten aan deze factoren worden ge-
koppeld. De in voetnoot 1 vermelde publicaties tonen ons 00k
dergelijke beeiden. Andere publicaties beperken zieh tot enkel
een synthesebeeld2'.
Statische en dynamische beeiden van de welvaart
Inleiding
De problematiek van de ontwikkelings-
landen wordt veelal vanuit verschillende
hoeken bekeken en bestudeerd. Meerde-
re redacties trachten dan bepaalde aspec-
ten van ontwikkeling of 'onderontwik-
keling' - een term die vroeger frequenter
gebruikt werd - te omschrijven en zelfs
in kaart te brengen. Heel wat publicaties
komen, met de regelmaat van een klok,
met deze thema's op de markt. Ook in
Belgie worden voor geografiehandboe-
ken of als afzonderlijke kartografische
documenten dergelijke wereldbeelden
geprodueeerd1'. Niet altijd wprdt ge
bruik gemaakt van ruimtelijke grafische
voorstellingen of kaarten om de proble
matiek voor te stellen. Dikwijls beperkt
de auteur - of de publicerende instelling
- zieh tot tabelmatige gegevens. Het
spreekt voor zieh dat hierdoor bepaalde
frappante ruimtelijk gedifferentieerde
kenmerken Over het hoofd gezien wor
den. De tabelgegevens over 'voedselze-
Prof. F. Depuydt doeeert
kartografie aan de
K.U. Leuven
(Redingenstraat 16 bis,
B - 3000 Leuven,
[e] Frans.Depuydt@
geo.kuleuven.ac.be).
Het is opvallend dat de inhoud van bijna alle kaarten, die een
beeld geven van ontwikkeling versus onderontwikkeling, een
momentopname zijn van de werkelijkheid. Dit is dan meestal
gebaseerd op cijfergegevens van een of andere internationale
instantie. Jammer genoeg zijn niet alle gegevens volledig of
van dezelfde darum. Niets is meer störend - zeker in onder-
wijskringen - dan een wereldkaart vol witte vlekken om aan te
duiden dat de gegevens van deze landen ontbreken. In het bes
te geval extrapoleert de auteur het gekende cijfermateriaal en
zoekt hij eiders enige bijkomende informatie, waardoor de wit
te vlekken zinvol opgevuld kunnen worden.
In tegenstelling tot de zopas vermelde statische kaarten, krijgt
men zelden kaartbeelden te zien die het dynamisch karakter
van de 'ontwikkeling' weergeven. Nochtans wijst de letterlijke
betekenis van het woord 'ontwikkeling' op een dynamisch
proces. Zeker in het onderwijs is het nuttig de ontwikkelings-
problematiek in een toekomstperspectief te zien. Het is welis-
waar interessant te weten hoe het bijvoorbeeld met de gezond-
heid van een volk gesteld is, maar het is minstens zo belangrijk
te weten of die toestand aan het verbeteren of verslechteren is.
En zo kan men voor de meeste van die ontwikkelingsparame-
ters deze toekomstgerichte vraag stellen: gaan ze erop vooruit
of zijn de prognoses eerder negatief?
5
