KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT 2QOI-XXVII-I
nog beter dan zijn vader, want ze beleefden na 1825 de ene
nieuwe druk na de andere. In 1839 volgde bijvoorbeeld van De
weg der zaligheid de negende druk (1824: derde druk), terwijl in
1862 de 4ie druk van het Verkort vraagboekje van de persen rol-
de (1830: tiende druk)!
Resultaat van deze toenemende orientatie op de boekhandel
was het langzaam maar zeker wegkwijnen van de kartografi-
sche negotie. Illustradef voor de gang van zaken zijn de leve-
ranties van kaarten, atlassen en boeken aan de Middelburgse
boekhandel Van Benthem-JUtting. Sinds de oprichting in 1801
zijn van deze onderneming vrijwel alle boekverkopersboeken
bewaard gebleven20'. Daar het bedrijfsarchief van Mortier, (Ho
vens Zoon verloren is gegaan, vormt de boekhouding van
Van Benthem-Jutting een belangrijke bron voor de recon-
structie van de afzet. Figuur 6 geeft het aantal geleverde artike-
len over de periode 1801-1866 weer, onderverdeeld in kartogra-
fische producten en boeken (linker y-as). Voorts is de totale
kostprijs van beide groepen weergegeven (rechter y-as), waarbij
geen correctie voor de jaarlijkse inflatie is toegepast21'. Opmer-
kelijk is de aanvankelijk grote afzet aan kaarten en atlassen,
soms met tientallen per bestelling tegelijk. Na 1815 nam de
handel in boeken evenwel de overhand, eerst qua kwantiteit en
later 00k qua geldelijke omzet. Een tijdelijke expansie in de le-
verantie van kartografisch materiaal was zichtbaar in de perio
de 1836-1840 en dit had inderdaad te maken met de eerder ge-
memoreerde kaartuitgaven van de Nederlandse provincies. Al-
lesbehalve verwonderlijk vonden vooral de kaarten van de
provincie Zeeland bij Van Benthem-Jutting gretig aftrek.
Na 1840 speelden kaarten en atlassen van Mortier, Covens
Figuur 3 - Kaart van Zoon geen rol van betekenis meer in de
de provincie Gelder- totale afzet22). Daarentegen vonden vele
land uit 1838, op ka- honderden religieus geente boeken,
toen gedrukt met meestal exemplaren van de drie hierbo-
rechtsboven het bijbe- ven genoemde theologische werken, hun
hörende hoesje. (Par- weg naar Middelburg. Desalniettemin
ticuliere collectie; foto: nam de totale omvang van de leveranties
Marco van Egmond) en de omzet geleidelijk af. In 1866, het
laatste jaar dat Mortier, Covens Zoon
actief was, werden uiteindelijk voor ruim
acht gülden nog 54 exemplaren van het
Verkort vraagboekje geleverd. In datzelfde
jaar hield Cornelis Joannes Covens de
kaart- en boekhandel voor gezien. Zijn
enige nog levende zoon, Jacobus Carel
Johannes Covens (1842-1924), zag er
kennelijk geen brood in om de zaak over
te nemen. Hij zou het Schoppen tot
bouwkundig ambtenaar. Cornelis Joan
nes zelf verhuisde in 1867 van het Rus-
land, waar hij sinds 1857 met zijn winkel
gevestigd was, naar de Vondelkade (te-
genwoordig Overtoom geheten). Na de
dood van zijn vrouw Coba Lourens
(1808-1884) verhuisde hij een laatste
maal en betrok hij samen met zijn gees-
teszieke dochter Cornelia Covens (1835-
1917) een pand aan dezelfde kade. Aldaar
stierf in 1890 de laatste representant van
het uitgeversgeslacht Covens Mortier.
32
