Typografische mental maps
ARTIKEL
F. Rurup
200I-XXVII-I
visualisatie, kartografische vormgeving, praktijk
visualisation, map design, applications
visualisation, conception cartographique, applications
TREFWOORDEN
KEYWORDS
MOTS-CLfiS
Aanleiding tot het schijven van dit artikel is het maken van
examenwerk dat zieh afspeelt op het gebied van de (vrije of
artistieke) kartografie, en contacten met de gemeente Rotter
dam, naar aanleiding van een mailing met betrekking tot het
examenwerk.
Typografische mental maps vormen een bijzondere soort
kaarten, naast de topografische, bodem-, geologische, en alle
andere denkbare kaarten die we kennen. Ze zijn een persoon-
lijke interpretatie van gegevens die aan een speeifieke piek
gerelateerd zijn. Freek Rurup maakte er tien voor zijn exa-
men aan de Hogeschool voor de Künsten te Utrecht.
Inleiding
Plaatsgebonden gegevens, zoals de aanwezigheid van dämmen,
verhalen die zieh, ergens hebben afgespeeld en bijvoorbeeld
liedjes die in dialect zijn gezongen, vormen onderwerpen van
de typografische mental maps. De kaarten worden mental
maps genoemd vanwege het feit dat zij een persoonlijke ver-
taling van de verzamelde informatie vormen.
Het nauwkeurig bekijken van topografische kaarten vormt
voor mij een belangrijke stap bij de voorbereiding van een va-
kantie. Informatie die daaruit naar boven komt is vaak aanlei
ding om de vakantie een bepaalde draai te geven. Voorbeelden
daarvan zijn het voorkomen van bepaalde plaatsnamen, het
schijnbaar vreemde trace van een spoorlijn enz. Mijn belang-
stelling voor topografische kaarten komt voor een groot deel
voort uit de Studie Tuin- en landschapsinrichting.
Bij deze Studie, en bij m'n werk op een bureau voor land-
schapsarchitectuur, vormen topografische kaarten een belang
rijke bron van informatie. Niet alleen de meeste recente kaar
ten zijn dan van belang, maar ook oude. Kaarten van 1850
bijvoorbeeld, of van 1930; deze verraden veel over de ont-
staansgeschiedenis van een gebied en daarmee over de samen-
leving van tegenwoordig. In die samenleving zijn weer allerlei
gegevens geografisch of ten opzichte van elkaar bepaald. En
daarmee is de basis gevormd voor de mental maps.
Ik realiseerde me tijdens mijn Studie dat veel mensen niet di-
rect denken aan het feit dat zoveel alledaagse dingen en onder
werpen geografisch bepaald zijn. Ik raakte benieuwd naar de
typografische verbeeldingsmogelijkheden ervan. Met andere
Freek Rurup is
grafisch ontwerper.
Amalia van Anhaltstraat
9, 5616 BG Eindhoven,
[e] freek.rurup@iae.nl,
[t] 040-2573318
woorden: hoe kun je nu iets over plaats
namen of geografisch bepaalde gegevens
zeggen, zonder de plaatsnamen feitelijk
te noemen? En: voeg je daarmee iets toe
aan alle bestaande kaarten?
Het examenjaar bood alle ruimte voor
het maken van kaarten en het verbeei
den van geografische gegevens. Wat ik
graag tijdens mijn examen wilde maken,
was een 'Typografische landkaart van
Herinneringen'. Het onderzoek daarbij
bestond vooral uit veel vragen: wat
maakt een kaart tot een kaart, wat zijn
herinneringen, wat valt er allemaal on-
der typografie, wat voor soort herinne
ringen zijn er allemaal?
Herinneringen
In het kort was mijn gedachtegang als
volgt:
Wat is een herinnering? Je gaat in ge
dachten terug naar een gebeurtenis of si-
tuatie die je eerder hebt meegemaakt, of
naar een eerdere herinnering. Kenmerk
hiervan is: aan welke gebeurtenis of her
innering je ook denkt, deze heeft altijd
ergens plaatsgevonden, iets heeft zieh er
gens afgespeeld. Gebeurtenissen en her
inneringen kun je dus op de kaart weer-
geven en een piek geven.
Welke herinneringen kun je onderschei-
den? Persoonlijke, dus individuele herin
neringen, zoals een eenzame avond
thuis, of een lekke band in je eentje in
het holst van de nacht. Maar er zijn ook
Figuur 1 - Kaart 'StreekliteratuurIn deze kaart zijn fragmenten weer-
gegeven van Streekromans. AI lezende komt men erachter dat het gaat
over een pastoor, de varkenshouderij, het Station in Zierikzee enzovoort.
De onderlinge rangschikking van deze fragmenten maakt het verhaal
compleet: het gaat over Nederland.
38
